1e master diergeneeskunde - Complete samenvatting voor klinische farmacologie incl modules
9 keer bekeken 1 keer verkocht
Vak
Klinische farmacologie (G000836) (G000836A)
Instelling
Universiteit Gent (UGent)
Samenvatting van klinische farmacologie van het academiejaar 24/25. Alles wat in de les gezegd is staat erin. De cursus van de prof kan tijdens het leren erbij gehouden voor meer info worden maar wat hier in staat moet voldoende zijn. De dik gedrukte oranje geneesmiddelen moeten gekend zijn voor he...
KLINISCHE FARMACOLOGIE
Cytosta'ca online doornemen als leerpad voor 13 december. Hier zit ook een MC bij, dit is dan gelijk de toetsing voor dit hoofdstuk
en wordt niet meer gevraagd op het examen!! Dit wordt voor dit onderdeel gedaan omdat dit 2de lijns geneesmiddelen zijn (tumor
geneesmiddelen).
Er moet een taak uitgevoerd worden, dit is om de leerstof te beperken. Van de zaken die niet te kennen zijn voor het examen,
omdat het zeer veel geneesmiddelen zijn, moeten 'jdens deze taak uitgevoerd worden. Tijdens de taak moeten twee pagina’s
geschreven worden en ligt op een score van 2 punten die meetellen voor het examen.
Het werkingsmechanisme is zeer beclangrijk om te onthouden 'jdens deze lessenreeks, zo weet je meteen de indica'es,
nevenwerkingen en species verschillende mechanismen etc. Een examenvraag gaat zijn geef het werkingsmechanisme van
geneesmiddel x. Examen bestaat uit invulvragen, korte open vragen en een korte casus. Ken vooral de basis en niet alle details,
dat is voldoende om het examen te halen. Merknamen zijn GEEN leerstof – enkel de ac=eve substan=e.
De cursus bestaat uit twee grote delen; de geneesmiddelen die inwerken op organen en de e'otrope geneesmiddelen die inwerken
op bv. Parasieten.
Het hoofdstuk over an'bio'ca is het belangrijkste hoofdstuk uit deze cursus! Dit omdat an'bio'ca zeer veel gebruikt wordt bij
mens en dier en omdat de dierenarts een verplich'ng heeO om ra'oneel om te gaan met an'bio'ca (maatschappelijke druk).
Het examen zelf is 18/20 punten en 2/20 is voor de taak. Om voor het vak te slagen moet minstens een 7.2/18 (40%, 8/20) behaald
te worden op het examen en minstens een 0.8/2 voor de taak.
Naast de colleges worden er iedereen week online modules op Ufora gezet. Dit zijn casussen i.c.m. kennisclips en/of recente
literatuur. Hiervoor is 'jd voor voorzien in het lessenrooster.
In het rooster wordt dus zelfstandig werk gezien voor de modules. Hoorcollege is echt les en online zijn de Q&A sessies voor de
taak.
Alles wat in de colleges verteld wordt is leerstof voor het examen i.c.m. De kennisclips op Ufora. De cursus is hetzelfde als de slides
en de hoorcolleges maar hier gaat nog extra informa'e staan wat geen leerstof is, deze informa'e is wel relevant voor later.
TAAK
Begeleiding is voorzien via faculta'eve werkcolleges, dit is meer een vraag en antwoord sessie. Het is geen werkcollege met nieuwe
informa'e. Meestal op vrijdag, dit is een online college.
Op basis van de SKP (wetenschappelijke bijsluiter) de mogelijkheden van een farmacologische behandeling bespreken voor een
bepaalde aandoening. Het doel is om zelf te leren werken met de SKP, online verzamelen van de farmacologische gegevens en het
beperken van de leerstof.
1 aandoening moet besproken worden, onderwerpen komen op Ufora. Ziekte + diersoort vb. Hoeaatrol bij het paard.
Bronnen zijn: www.vetcompendium.be www.bcfi.be (Humaan) www.geneesmiddelendatabank.be &
hdps://medicines.health.europa.eu/veterinary/en Ook Google (ChatGPT) maar geen wetenschappelijke publica'es.
Vorm: 0,5 pg (patho)fysiologie van de aandoening, 1pg mogelijkheden tot farmacologische behandeling inclusief
werkingsmechanisme(n), 0,5 pg niet-farmacologische behandelingsmogelijkheden en referen'elijst naar gebruikte SKP’s.
Op Ufora zal een infodocument staan, zie ook de ppt les 1 met voorbeelden.
Het soma'sche ZS gaat de dwarsgestreepte skeletspieren aansturen. Hiernaast hebben we nog het autonome/viscerale ZS. Hierbij
hebben we de sympa'cus (orthosympa'cus – fight or flight) en de parasympa'cus wanneer het individu niet in een stresssitua'e
zit.
De truncus sympa'cus ligt vrij dicht bij de wervelkolom met korte
pre-ganglionaire neuronen en lange post-ganglionaire neuronen
die dan vertrekken rich'ng het doelwit orgaan. Het bijniermerg
ontvangt pre-ganglionaire neuronen direct vanuit de medulla
spinalis en gaat adrenaline vrijstellen. De belangrijkste
neurotransmiders van de sympa'cus zijn adrenaline en
noradrenaline. Waarbij adrenaline dus voornamelijk door het
bijniermerg geproduceerd wordt en noradrenaline voornamelijk
t.h.v. de post-ganglionaire neuronen geproduceerd. De
bloedvaten worden voornamelijk aangestuurd door de
sympa'cus.
De parasympa'cus vertrekt van het meest craniale deel vanuit de
nek (kopzenuwen) en vanuit het sacraal deel = craniosacraal deel.
De N. Vagus (NX) is het belangrijkste farmacologisch, deze gaat de
thoraco-abdominale organen beïnvloeden. Wanneer het
hartritme verlaagd is dit te wijten aan de N. Vagus. Voor de
kopzenuwen hebben we een lang pre-ganglionair neuron die dan
vrij dicht schakelt bij het doelwitorgaan, met dus een kort post-
ganglionair neuron. Neusmucosae wordt parasympa'sch
geïnnerveerd.
Bij cholinerge transmissie is aCh de neurotransmider. Bij de adrenerge transmissie zijn noradrenaline en adrenaline de
neurotransmider(s).
Bij het soma'sche ZS zien we dat aCh inwerkt op de nico'ne receptor wat zorgt voor een spiercontrac'e.
Bij het PS ZS wordt t.h.v. de overgang van het pre-ganglionair neuron naar het post-ganglionair neuron aCh vrijgesteld, dat ook
bindt op nico'ne receptoren. T.h.v. het doelwitorgaan wordt ook aCh vrijgesteld maar dit bindt hier aan muscarine receptoren.
Bij het S-ZS wordt t.h.v. de overgang van het pre-ganglionair neuron naar het post-ganglionair neuron ook aCh vrijgesteld dat bindt
aan nico'ne receptoren. Het post ganglionaire neuron stelt adrenaline of nor-adrenaline vrij en gaat dan binden aan α of β –
receptoren.
Dit is belangrijk om te weten waar een geneesmiddel inwerkt.
CHOLINERGE TRANSMISSIE
Ca²⁺ influx zorgt ervoor dat aCh uitgestort vanuit de vesikels door exocytose. En
kan dus gaan binden aan een nico'ne of muscarine receptor. Dit is vaak een
reversibele binding, hierna wordt het aCh afgebroken door acetylcholine-
esterase. Het aCh wordt afgebroken tot acetaat en choline. Dit choline kan dan
opnieuw opgenomen worden door het axon en gerecycleert worden tot aCh.
Geneesmiddelen kunnen op verschillende plaatsen inwerken:
• T.h.v. de receptor. Agonist of Inhibitoren van de receptor
• Binden aan het esterase-enzym, hierdoor gaat aCh niet meer afgebroken
worden. Hierdoor gaat de aCh concentra'e s'jgen met ac'va'e van bv.
2
, Nico'ne receptoren en dit kan tot verschillende effecten gaan lijden, waaronder contrac'e van de dwars-gestreepte
skeletspier (bij een parasiet). Een parasiet gaat een spas'sche paralyse ondergaan en afsterven.
o Dit kan dus ook zeker neveneffecten gaan geven, kaden zijn hier gevoelig aan. Bij een transdermale absorp'e
kan de kat ook spas'sch gaan reageren op het geneesmiddel. Er worden voornamelijk parasympa'sche
symptomen gezien want de muscarine receptoren van de pa'ënt worden geac'veerd met bijgevolg myosis,
speeksel, braken, diarree, myc'o etc.
MUSCARINE AGONISTEN
Dit gaat de parasympa'cus s'muleren = parasympa=comime=ca. De rode vliegenzwam
gaat dit ook doen, dit lijdt tot ac'va'e van het parasympa'sch systeem.
De muscarine agonisten gaan o.a. zorgen voor een bradycardie en milde vorm van
hypotensie. Dit is wel typisch omdat voornamelijk het sympathische systeem de bloedvaten
innerveert. Maar het parasympa'cus is een tegenhanger van de sympa'cus → er wordt
een inhibitoire func'e uitgeoefend op de sympa'cus waardoor ac'va'e van de spiercellen
geïnhibeerd waardoor ze dus niet gaan contraheren.
Het parasympa'sch ZS gaat ook inwerken op endotheelcellen, rechtstreeks op endotheelcellen en niet op de gladde spiercellen!
PS-ZS gaat de endotheelcellen ac'veren om NO (s'kstof-oxide) vrij te stellen, dit is een zeer sterke vasodilator. NO gaat de gladde
spiercel inhiberen, dit is dus via een indirecte manier. NO wordt weinig gebruikt in de diergeneeskunde maar wordt wel gebruikt
in de humane geneeskunde bij angina pectoris (pilletje onder de tong).
aCh zelf wordt niet gebruikt als geneesmiddel omdat het
weinig specifiek is en dus niet betrouwbaar. Ook is er
hydrolyse door cholinestrerase. Bethanechol wordt wel
gebruikt, je ziet dat deze inwerkt op muscarine receptoren
en niet op nico'ne receptoren, tevens is er geen hydrolyse
door cholinesterase.
Pilocarpine wordt gebruikt voor de behandeling van
glaucoom → myosis waardoor er een betere afvoer is van
het oogvocht waardoor de oogboldruk gaat dalen.
De effecten van de selec'eve s'mula'e van de muscarine
agonisten zijn:
Worden ook wel an'cholinergica genoemd = parasympa=coly=ca. Oorspronkelijk afgeleid van planten, deze planten bevaden
atropine of hyosine (scopolamine). Dit zijn geneesmiddelen die vandaag de dag nog steeds gebruikt worden.
De effecten van muscarine antagonisten zijn:
• Hart: inhibi'e n. vagus, milde tachycardie want de hartspier wordt niet rechtstreeks geac'veerd
• BV: weinig effect (want is vnl de sympa'cus)
• Contrac'e BV (ortho)sympa'sch geregeld
• Klieren: inhibi'e secre'e
• GIS (gastro-intes'naal stelsel): inhibi'e contrac'e
• Oog → mydriasis (indica'e is oogonderzoek). Opleden bij pa'ënten met een glaucoom want het verhoogt juist de oogdruk
3
,Indica'es zijn:
• Anesthesie: premedica'e voor gas anesthesie bij intuba'e zodat de secre'es verminderen. Anesthe'ca in het algemeen
gaan het cardiovasculair systeem onderdrukken (HR, CO daalt). Je wil niet hebben dat dit sterk onderdruk wordt waardoor
muscarine antagonisten gegeven worden om cardiovasculaire depressie tegen te gaan.
• Astma/COPD leiden tot verhoogde mucus produc'e maar met de muscarine antagonisten wordt deze secre'e onderdrukt
• Gastro-enterologie: spasmen. De mo'liteit wordt geïnhibeerd door de muscarine antagonisten → eerste keuze preparaat
voor koliek bij het paard! Mo'liteit wordt onderdrukt maar de pijn niet echt, zo kan onderscheid gemaakt worden of het
een erns'ge koliek is met OK indica'e of een milde koliek.
• Neuronaal: emesis. We hebben ook muscarine receptoren t.h.v. het CZS wat braken uitlokt bij s'mula'e. Muscarine
antagonisten inhiberen dit braakcentrum bij bijvoorbeeld reisziekte. Sterk braken gaat niet onderdrukt kunnen worden
hiermee.
• OOalmologie: oogonderzoek. Door de mydriasis kan de fundus goed gezien worden
• Intoxica'e met choline esterase inhibitoren, hierbij wordt atropine gebruikt.
PREPARATEN
Ipatropium (SAMA) AH- stelsel, asthma Kan ook als aerosol gebruikt worden
Tiotropium (LAMA) SAMA = short acBng muscarine antagonist. Effect van 3-5 uur, mag gebruikt
worden as needed
LAMA = Long acBng, werkt tot 12 uur. Twee keer per dag inzeLen
Glycopyrrolaat Gaat minder tachycardie uitlokken dan atropine, minder neveneffecten
t.h.v. het CZS, zorgt voor minderende GI moBliteit, verminderde bronchiale
secreBes, langere werkingsduur dan atropine. Niet door placenta barrière!
NEUROMUSCULAIRE BLOKKERS
We ziden hier t.h.v. het soma'sch ZS waardoor we spreken over nico'ne receptoren. Ach binding aan de nico'ne receptoren zorgt
voor spiercontrac'e. De neuromusclaire blokkers gaan binden aan de nico'ne receptors en gaan ervoor zorgen dat er geen
spiercontrac'e kan optreden. Er zijn twee verschillende vormen van neuromusculaire blokkers, de depolariserende en de niet-
depolariserende.
GEEN ANESTHESIE NOCH ANALGESIE → pt kan niets meer doen, maar gaat wel alles nog voelen! Ook absoluut niet voor anesthesie
gebruiken, dier zal sterven door het verlammen van ademhalingsspieren (intercostaal, diafragma etc).
Indica'es zijn:
• Anesthesie: intuba'e en mechanische beademing als premedica'e of als hulp bij anesthesie. Door de neuromusculaire
blokker worden de spieren t.h.v. de trachea, larynx en pharynx verlamt waardoor de tracheatube makkelijker ingebracht
kan worden. Bij gasanesthesie wordt het dier mechanisch beademd, je wil niet dat de pa'ënt zelf wil gaan proberen te
ademen waardoor je de intercostaal spieren en het diafragma gaat paralyseren. De dosis pas verhogen wanneer de pa'ent
aan het gas ligt!!
4
, • Thoraco-abdominale chirurgie, spieren worden gerelaxeerd. Er is dan een makkelijkere reposi'e mogelijk.
• Orthopedische chirurgie, de dwarsgestreepte spieren verlammen zodat de boyragmenten makkelijker gereposi'oneerd
kunnen worden
• Cocktail anesthesie als combina'e met andere anesthe'ca, zij gaan andere anesthe'ca poten=aliseren (werken van
andere anesthe'ca versterken) waardoor de dosis van deze andere anesthe'ca verlaagd kan worden waarmee de
nevenverwerkingen ook verlaagd kunnen worden.
(NIET)-DEPOLARISERENDE NEUROMUSCULAIRE BLOKKERS
Niet-depolariserend is Rocuronium is al
lang gekend en wordt/werd door inheemse
volkeren gebruikt, derivaat van bepaalde
planten. Zijn vaak langer werkzaam dan de
depolariserende en worden daarom
minder vaak ingezet.
Depolariserend is Suxamethonium en
succinylcholine. Deze preparaten zijn zeer
gelijkaardig aan aCh. Suxamethonium heeO
niet enkel affiniteit voor de receptor maar
heeO ook intrinsieke ac'viteit. Deze gaat
binden aan de nico'ne receptor en zorgt
ervoor dat er Na⁺ influx verkregen wordt →
fase 1. Spiercontrac'e (fascicula'es), fase 2. Trage onvolledige repolarisa'e, met bijgevolg een slappe paralyse. ACh kan niet
opnieuw binden en zal dus ook geen effect hebben.
De depolariserende zijn zeer snel werkzaam en ook kort werkzaam.
Klinische interac'es:
• Depolariserend en niet-depolariserend nooit samen gebruiken
• ACh / Cholinesterase inhibitoren (inhiberen het esterase enzym waardoor de [aCh] s'jgt)
o Niet depolariserende: antagonis'sch effect
o Depolariserende: fase 1 = synergis'sch, fase 2 = antagonis'sch effect
• Aminoglycosiden, dit zijn klassen van an'bio'ca. Deze zijn posi'ef geladen. Er is Ca²⁺ influx nodig om aCh vrijstelling te
krijgen t.h.v. de synap'sche spleet. Aminoglycosiden gaan in compe''e met Ca²⁺ voor influx, zodanig dat deze het effect
van de neuromusculaire blokker gaat versterken. Door de posi'eve lading is er minder Ca²⁺ influx, de aCh vrijstelling
verminderd. Er is een synergis'sche werking met de niet depolariserende blokkers en de depolariserende blokkers in fase
2. Het is moeilijk in te schaden wat dit effect zal zijn, daarom beter deze combina'e vermijden.
• Inhala'e anesthe'ca → poten'alisa'e → membraanstabilisa'e (cocktail anesthesie). Deze combina'e wil je dus wel
• Lokale anesthe' → poten'alisa'e → membraanstabilisa'e (cocktail anesthesie). Deze combina'e wil je dus wel
De bovenstaande preparaten werken echt in op de gladde spiercellen, hiernaast zijn er ook nog neuromusculaire blokkers die
inwerken op het CZS.
• Diazepam = benzodiazepines
• Guaifenesine
Zij worden beide gebruikt voor anesthesie, maar niet tegelijk en niet icm met een andere neuromusculaire blokker.
5
, NORADRENERGE TRANSMISSIE
Hier spreken we over (nor)adrenaline. In het PZS is voornamelijk
noradrenaline van belang. Adrenaline wordt voornamelijk vrijgesteld
door het bijniermerg en gaat een systemsisch effect hebben.
Noradrenaline gaat opgeslagen worden in vesikels en wordt vrijgesteld
bij een AP. Noradrenaline kan dan binden aan α en/of β -receptoren,
dit is een reversibele binding. Kan gereabsorbeerd worden door het
presynap'sche neuron. Kan afgebroken worden intraneuraal of t.h.v.
de synap'sche spleet door MAO en COMT.
Als het bindt t.h.v. de α/β receptor krijgen we ac'va'e hiervan, maar
we kunnen ook inhibi'e krijgen. Als we binding hebben t.h.v. de α2
receptor pre-synap'sche gaat er auto-inhibi'e zijn voor verdere
vrijstelling van noradrenaline (dus minder noradrenaline). Dit wordt
veel gezien in het CZS, veel geneesmiddelen grijpen hier op in en gaan
zo de α2 receptor s'muleren → sympa'cus inhiberen! Dat komt
omdat er t.h.v. het CZS heel veel α2 receptoren zijn, zodanig dat de
neurotransmissie geïnhibeerd wordt.
Verschillende mogelijkheden:
Het neuron stelt dus noradrenaline (NE) vrij, dit kan gaan binden op
hetzelfde neuron en de α2 receptor gaat auto-inhibitor werken met
verminderde vrijstelling van noradrenaline.
Noradrenaline bindt post-synap'sche op α1 op een bloedvat →
vasoconstric'e met een s'jging van de bloeddruk (BD). Hetzelfde
geldt voor de α2 receptor op het bloedvat.
β1 receptoren worden voornamelijk t.h.v. het hart teruggevonden en gaan de hartspier s'muleren, de contrac'liteit verhoogt,
posi'ef chronotroop en inotroop effect met een toename van de CO.
β2 receptoren worden teruggevonden t.h.v. de uterus en het AH-stelsel. Ze zorgen voor dilata'e van de gladde spiercellen wat
zorgt voor bronchodilata'e (interessant voor pt met asthma en COPD). We krijgen ook verminderde histamine vrijstelling van de
mastcellen → gebruiken bij anafylac=sche shock! Vandaar dat adrenaline gebruikt wordt (epipen), enerzijds ac'va'e van de α
receptoren op de bloedvaten met vasoconstric'e en ac'va'e van de β2 receptoren verminderde histamine vrijstelling.
De β3 receptor zorgt voor lipolyse → veta}raak met meer spieropbouw. Werd misbruikt in de veehouderij!
Noradrenaline en adrenaline zijn niet-selec=eve α en β agonisten.
Noradrenaline gaat voornamelijk de α1 en α2 receptoren
s'muleren. Met bijgevolg BD-s'jging met ac'va'e van de
baro-receptoren (t.h.v. de aortaboog, caro's) waardoor er
bradycardie uitgelokt wordt. Hierdoor wordt
noradrenaline weinig gebruikt!
Adrenaline speelt voornamelijk een rol t.h.v. de hartspier (noradrenaline ook maar in veel mindere mate). Vervolgens s'jgt het
hartritme, de impulsgeleiding, de prikkelbaarheid en de contrac'ekracht (inotroop en chronotoop effect) maar het nuteffect daalt
wel. Dit is de geleverde arbeid / gebruikte energie , in het begin is het oké om het hart con'nu te s'muleren maar het nuteffect
gaat dalen waardoor er rela'ef veel meer energie gebruikt moet worden om dezelfde arbeid te kunnen leveren. Na verloop van
'jd gaat het systeem uitgeput raken waarna de pt in een soort van decompensa'e valt.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TMdgkstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,48. Je zit daarna nergens aan vast.
