Samenvatting
Samenvatting reader + literatuur
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
Dit is een samenvatting van de reader "Beroepsethiek en integriteit voor juristen" en de literatuur uit "Togadragers in de rechtsstaat".
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
1 beoordeling
Door: burhan_66_ • 3 dagen geleden
Voorbeeld van de inhoud
LiteratuurBeroepsethiek en integriteit voor juristen
ALGEMEEN
We nemen bij dit vak nadrukkelijk een extern perspectief in voor de analyse van beroepsethische kwesties
binnen de rechtspraktijk, maar doen dat mede op basis van kennis van het interne perspectief. ‘Intern’ wil
zeggen dat je deel bent van de desbetreffende context of praktijk en veelal dat je de sociale regels volgt: je
bent deel van de groep en gedraagt je zoals de groep dat verwacht, om welke reden dan ook. ‘Extern’ wil
zeggen dat je geen deel uitmaakt van de desbetreffende praktijk of groep: je bent een buitenstaander.
Vanuit beide gezichtspunten kan je zowel beschrijvende als normatieve oordelen vellen. De mogelijkheden
zijn dan:
Intern beschrijvend
Een dominee die beschrijft hoe een kerkdienst verloopt; een rechter die het geldende
recht beschrijft of die beschrijft hoe de gang van zaken binnen zijn rechtbank is; een
socioloog die bepaalde gedragingen in zijn samenleving beschrijft
Intern normatief
Een lid van de studentenvereniging die tegen een medelid zegt: “zo hoor je deze
ontgroening te doen”; een familierechter die tijdens een zitting ouders die in scheiding
liggen vanwege hun voortdurende conflicten streng toespreekt; een filosoof die een
negatief oordeel uitspreekt over een artikel van een collega
Extern beschrijvend
Een verslag van de manier van doen in een gezin waartoe de beschrijver niet behoort; een
rechtssocioloog die op basis van interviews de gang van zaken bij een advocatenkantoor
beschrijft; een antropoloog die een andere cultuur beschrijft
Extern normatief
Wanneer iemand die geen deel uitmaakt van de rechterlijke macht stelt dat de
rechtspraak onrechtvaardig is; iemand die over een religie waartoe hij niet behoort,
beweert dat die achterlijk is
Leerdoelen
De relevante ethische, rechtsstatelijke en beroepsethische kaders van juridische beroepen
toepassen op concrete dilemma’s tegen de achtergrond van actuele ontwikkelingen en discussies
binnen de rechtspraktijk (zoals digitalisering en diversiteit)
De kernwaarden van juridische beroepen toepassen op concrete dilemma’s tegen de achtergrond
van actuele ontwikkelingen en discussies binnen de rechtspraktijk
De relevante sociaalpsychologische en organisatorische factoren herkennen die mogelijk spelen
bij beroepsethisch falen door juristen
Aan de hand van relevante theorieën van integriteit de verschillende manieren karakterisering
waarop juristen met de (mogelijke) spanning tussen persoonlijke ethiek en professionele ethiek
omgaan
De student heeft oog voor de concrete belangen die geraakt worden door beslissingen van juristen
en kan zich inleven in het perspectief van de betrokken partijen.
De student heeft een begin gemaakt met het herkennen van de mate waarin bepaalde (concrete
invullingen van) juridische rollen aansluiten bij de eigen persoonlijke identiteit
,WEEK 1 – EEN INLEIDING
De student kan de kenmerken en rechtvaardiging van en kritiek op een professionele ethiek voor
juristen toepassen
De student kan het belang en de kenmerken van morele oordeelsvorming voor juristen uitleggen
De student kan de belangrijkste ethische theorieën uitleggen
Ethiek is bij uitstek normatief van aard omdat het gaat om wat het geval behoort te zijn en niet
zozeer om wat het geval is.
Meta-ethische vraag: in hoeverre bestaan er objectieve antwoorden op ethische dilemma’s?
Arendt
Klassieke concepten zoals ‘de banaliteit van het kwaad’ en ‘gedachteloosheid’
In hoeverre zijn deze concepten ook van betekenis voor de hedendaagse juridische
beroepsethiek?
Banaliteit (alledaagsheid/cliché) van het kwaad = hoe het kwaad zich gemakkelijk kan manifesteren als de
individuele verantwoordelijkheid verloren gaat. Het is het soort kwaad veroorzaakt door meelopers,
mensen die niet buiten kaders denken. Bij deze mensen is niet zozeer het kwade actief aanwezig, maar het
vermogen om zelfstandig te oordelen uitgeschakeld.
Met de ‘banaliteit van het kwaad’ wilde Arendt duidelijk maken op wat voor wijze goed georganiseerde
(totalitaire) politieke systemen hun ‘onderdanen’ kunnen beroven van hun moraliteit – waardoor zelfs de
meest nietszeggende figuren in staat zijn tot daden die indruisen tegen alle wetten van de ethiek.
Veel kwaad komt voort uit ‘gedachteloosheid’, in plaats van uit diepgewortelde haat of boosaardigheid. Dit
gebrek aan reflectie maakt het lastig om onrecht te bestrijden, omdat mensen zich vaak niet bewust zijn
van de schadelijke gevolgen van hun handelen.
Onethisch gedrag kan genormaliseerd worden binnen de systemen. Mensen voeren simpelweg hun taken
uit zonder ethische implicaties te overwegen en onrecht wordt gezien als “part of the job”. Mensen durven
niet buiten de gevestigde kaders te denken of te handelen. Verantwoordelijkheid wordt afgeschoven op
hogere autoriteiten of “het systeem”.
Studievragen
1. Waarom, zou u zeggen, zorgt de banaliteit van het kwaad er mogelijk voor dat onrecht lastig aan
te pakken is?
Omdat de banaliteit van het kwaad ervoor zorgt dat bijvoorbeeld een “gemeenschap” over langere
periode gedrag vertoont wat uiteindelijk leidt tot ernstige misdaden. Op die manier is het lastig een
schuldige aan te wijzen. Het komt vaak door een politiek systeem dat hun onderdanen bevordert om
slechte daden uit te voeren. Ook kan onethisch gedrag genormaliseerd worden binnen het systeem.
Engelen en Sie
Drie voornaamste ethisch-filosofische theorieën die ieder verschillende benaderingen voorstaan
voor hoe (op objectieve wijze) om te gaan met ethische vraagstukken
Het consequentialisme
De deontologie
De deugdethiek
Ethiek houdt zich bezig met het onderzoeken van zowel de interne samenhang van onze morele redenen
als hun sterke en zwakke punten bij het rechtvaardigen van de manier waarop we ons leven leiden en onze
samenlevingen besturen. In deze zin staat morele filosofie misschien het dichtst bij politieke filosofie, die
niet alleen probeert te begrijpen waar politiek over gaat (een beschrijvende aanpak), maar ook reflecteert
op wat het zou moeten zijn (een normatieve aanpak).
,Het consequentialisme
Volgens deze theorie zijn, moreel gezien, de consequenties van je acties het enige wat telt. Je kijkt dus
alleen naar de consequenties en niet naar de intenties. We zouden simpelweg moeten doen (met bijv. geld
uitgeven) wat de best mogelijke gevolgen oplevert.
Het utilitarisme is een goed voorbeeld hiervan: dit streeft naar het meeste geluk/nut in termen van plezier,
welzijn of geluk. De gevolgen zijn wat moreel gezien van belang is. Er zijn geen absolute waarden of
rechten (zoals privacy) en geen absolute principes of regels (zoals een vriend verraden). Je kijkt naar de
interesses van anderen zoals we naar onze eigen interesses kijken, zodat je het “gezamenlijke” geluk kan
vergroten.
Er is onderscheid tussen:
Daad-consequentialisme
Regel-consequentialisme
De deontologie (vooral bij de advocaat)
Deze theorie richt zich op rechten die gerespecteerd moeten worden en plichten die nageleefd moeten
worden, ongeacht de consequenties. Er wordt onderscheid gemaakt tussen wat goed of waardevol is en de
rechten en plichten die individuen hebben. Je spendeert je geld aan wat jij zelf wilt, zelfs als je ervoor kiest
het te spenderen aan iets wat niet bijdraagt aan iets goeds of waardevols, zolang het de rechten van een
ander niet schendt.
Deontologen geloven dat er sommige dingen zijn die we nooit zouden mogen doen, zoals het schenden van
iemand zijn privacy. Er zijn absolute regels en principes, maar niet omdat dat geluk brengt, maar omdat
deze rechten en plichten, louter uit hoofde van ‘mens zijn’. Deze rechten en plichten zijn de kern van
moraliteit.
De deugdethiek (vooral bij de OvJ)
Deze theorie gaat over moraliteit in het licht van bepaalde waarden/karaktertrekken, zoals eerlijkheid,
vertrouwen en vriendelijkheid. Het zijn waarden die mensen in de loop van de tijd ontwikkelen. Een goed,
deugdelijk persoon leidt volgens deze theorie een leven dat de moeite waard is om te leven en dat vervuld
is. Het normatieve karakter zegt dat je moet streven om zo’n goed en deugdelijk persoon te worden.
De “goedheid” van iets heeft altijd betrekking op het doel of de functie. Mensen zijn dan “goed” als ze
uitblinken in wat hen mens maakt, wat betrekking heeft op hun rede (Aristoteles). Mensen moeten d.m.v.
oefening en gewenning, practical wisdom ontwikkelen om te weten wat ze, moreel gezien, moeten doen. Er
zijn geen algemene waarden die iedereen aan moet nemen, maar het verschilt per geval. Om die reden zijn
er ook geen algemene regels.
Ethische reflectie
Ethische reflectie is belangrijk omdat morele overwegingen ons leven doordringen.
Studievragen
1. Engelen en Sie bespreken drie ethische stromingen die volgens hen richting kunnen geven aan het
oplossen van ethische dilemma’s. Pas deze drie stromingen toe op de volgende casus:
De zaak van de gestolen medicijnen
Een man verschijnt voor de rechter. Hij wordt beschuldigd van het stelen van levensreddende
medicijnen uit een apotheek. De advocaat van de verdachte betoogt dat haar cliënt de medicijnen
heeft gestolen, omdat hij zich deze medicijnen niet kon veroorloven, terwijl zijn kind aan een
, levensbedreigende ziekte leed. De verdachte bekent de diefstal maar stelt dat hij niet anders kon,
gegeven zijn wanhopige situatie.
Hoe zou u de handeling van deze verdachte beoordelen? Beantwoord deze vragen vanuit het
consequentialisme, de deontologie en de deugdethiek.
Vanuit het consequentialisme zou de focus liggen op de gevolgen van de diefstal. Een positief gevolg
is dat het leven van het kind waarschijnlijk gered wordt en een negatief gevolg is dat de apotheek
financieel verlies lijdt en er is gestolen. Een consequentialist zou de handeling waarschijnlijk
rechtvaardigen, aangezien het redden van een mensenleven zwaarder weegt.
Vanuit een deontologisch standpunt zou men kijken naar de morele plicht en universele regels. Stelen
is verkeerd, ongeacht de omstandigheden, maar er is een morele plicht om mensenlevens te redden
waar mogelijk. Enerzijds is er dus de absolute regel tegen diefstal, anderzijds de plicht om levens te
redden.
De deugdethiek zou zich richten op het karakter van de dader en de deugden die tot uiting komen in
zijn handeling. Een positieve deugd is moed, ouderlijke liefde en verantwoordelijkheid en een
negatief aspect is het respect voor eigendom. Een deugdethicus zou waarschijnlijk begrip tonen voor
de handeling van de vader. De motivatie komt voort uit sterke waarden zoals ouderlijke zorg en
moed. Tegelijkertijd kan je zeggen dat er andere, meer deugdzame manieren waren om het probleem
aan te pakken, zoals het zoeken van hulp.
Enoch
Een pleidooi voor het ethisch objectivisme (Enoch baseert zich hiervoor onder meer op onze
alledaagse eigen ervaringen met ethische kwesties)
Kunnen ethische uitspraken net zoals feitelijke uitspraken juist of onjuist zijn? Of is ethiek louter
een kwestie van smaak?
Ethisch objectivisme gelooft in het bestaan van universele, objectieve morele waarheden die onafhankelijk
zijn van individuele of culturele opvattingen. Het stelt dat morele principes ontdekt kunnen worden door
rationeel denken en redeneren. Moreel relativisme stelt dat morele waarden afhankelijk zijn van cultuur,
persoonlijke voorkeuren of historische context. Het ontkent het bestaan van absolute, universeel geldige
ethische waarden en benadrukt dat wat als moreel juist wordt beschouwd, kan variëren tussen culturen
en individuen.
Studievragen
1. In welke opzichten lijkt onze houding t.o.v. ethische vraagstukken anders te zijn dan onze houding
t.o.v. kwesties van smaak?
Het ethisch objectivisme ziet morele kwesties als objectief, universeel en rationeel benaderbaar, in
tegenstelling tot de subjectieve, persoonlijke en vaak emotionele aard van smaakkwesties.
2. In welke opzichten lijkt onze houding t.o.v. ethische vraagstukken te verschillen van onze houding
t.o.v. conventies, zoals mode?
Idem, in tegenstelling tot de subjectieve, cultureel bepaalde en vaak willekeurige aard van conventies
zoals mode.
Wasserstrom
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Dewyvt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,46. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen