SOCIOLOGIE HOORCOLLEGES
COLLEGE 1 – SOCIOLOGISCHE VERBEELDING
Samenhang tussen mens en samenleving, zijn biografie en historie.
Structure-agency debate:
- Continu proces van mensenlijk handelen dat beperkt is door sociale structuren maar tegelijkertijd ook
niet want wij veranderen die structuren.
- We hebben ‘agency’ vermogen tot anders handelen
- Maar dat is niet makkelijk: sociologie helpt begrijpen waarom
"Things are not as they seem to be" Berger: sociale werkelijkheid is complexer dan het lijkt.
Bijvoorbeeld Sociale instituties: Wat lijkt op een neutrale of logische manier van werken, zoals wetten of
economische systemen, blijkt vaak het resultaat te zijn van machtsrelaties en historische processen.
Verlichting: ik denk dus ik ben (een mens), hoger dan het dier. (Descartes).
HOOP: Adam Smith
Maar ook ZORGEN: Sociale cohesie, sociale ongelijkheid, modernisering/rationaliteit
Bestaansvoorwaarden voor de samenleving
Regelen van:
▪ Productie en distributie van goederen/voedsel
▪ Interne en externe beveiliging/beschutting
▪ Reproductie van leden - kinderen
▪ Affectie (wij-gevoel, solidariteit)
▪ Gezamenlijke oriëntatie (normen en waarden, identiteit)
▪ Productie en overdracht van kennis
COLLEGE 2 - SOCIOLOGISCHE PERSPECTIEVEN
1. Sociologische theorievorming = geen natuurwetenschappen, geen exacte wetenschap, je
vindt een jaar later niet precies hetzelfde (exacte metingen zijn lastig). Maatschappijen zijn
dynamisch en verschillend en veranderen.
Niet objectief, daardoor van belang om een bepaald perspectief aan te nemen.
je kan niet buiten te samenleving staan en zeggen ZO werkt de samenleving.
2. Wat is een PERSPECTIEF : hoe je kijkt, bepaalt wat je wel en niet ziet. Lastig van perspectief
te wisselen. Beperkt je focus en stuurt je vragen.
Macro: samenleving als geheeld of Micro: meer de diepte in.
,3 klassieke perspectieven
Macro:
STRUCTUREEL FUNCTIONALISME (SF)
De samenleving kan gezien worden als een systeem waarbij alle onderdelen essentieel zijn
voor het goed functioneren, net zoals organen in een lichaam. Elk onderdeel speelt een rol in
het handhaven van stabiliteit en het voortbestaan van de samenleving. In plaats van de
nadruk te leggen op het individu, worden mensen beschouwd als radertjes in dit systeem die
bijvoorbeeld gezinsleven en onderwijs mogelijk maken. Dit bevordert de samenleving als
geheel, waarbij de nadruk ligt op collectieve belangen in plaats van individuele belangen.
DURKHEIM : sociale cohesie in tijden van verandering.
Belangrijk om gedeelde normen en waarden te hebben om een samenleving in stand te
houden. Samenhang. In tijden van snelle sociale veranderingen, wanneer verschillende
ideeën en waarden met elkaar botsen, kan de samenleving in een staat van onzekerheid
verkeren. Een structureel-functionalist zou zeggen dat de samenleving nu in een
spanningsveld verkeert door de aanwezigheid van sterk uiteenlopende denkbeelden. Dit kan
leiden tot polarisatie, omdat de onderlinge verbondenheid tussen de verschillende groepen
verzwakt wordt. Durkheim zou benadrukken dat het herstellen van gedeelde waarden en
normen cruciaal is om de samenleving weer in balans te brengen en de cohesie te
versterken.
CONFLICTBENADERING
Samenleving wordt gezien als een arena van ongelijkheid en conflict waarbij sommige
mensen zijn beter af dan andere in samenleving. Dit lijdt tot sociale klassen.
MARX : bezittende (bourgeoisie) en bezitloze klasse (proletariaat). De bezittende klasse heeft
de macht en de middelen om de arbeidersklasse uit te buiten.
DU BOIS :
Manier waarop er naar zwarte mensen wordt gekeken een diepgaande invloed heeft op hun
zelfbeeld. Hij introduceerde het concept van "double consciousness". Waarbij zwarte
mensen zich bewust zijn van zowel hoe zij zichzelf zien als hoe de dominante, vaak racistische
samenleving hen ziet. Dit leidt tot een innerlijk conflict, waarbij zwarte mensen zich soms
identificeren met de negatieve stereotypes en vooroordelen die hen vanuit de samenleving
worden opgelegd. Dit proces van verinnerlijking zorgt ervoor dat deze denkbeelden over
raciale ongelijkheid niet alleen extern worden gehandhaafd, maar ook intern worden
gereproduceerd door de mensen die het aangaat.
Armoede en raciale ongelijkheid zijn geen individuele tekortkomingen, maar
maatschappelijke producten die voortkomen uit systematische structuren.
, Micro:
SYMBOLISCH INTERACTIONISME (SI)
Samenleving als niets anders dan resultaat van dagelijkse interacties tussen individuen. Een
dynamisch proces is het waarbij mensen continu betekenis creëren door sociale interactie.
Sociaal handelen wordt bepaald door interactie en symbolen. Interpreteren en betekenis
geven aan onze handelingen. Sociale werkelijkheid is dus niet objectief of vaststaand, maar
wordt voortdurend gecreëerd en herhaald door de manier waarop mensen met elkaar
communiceren.
BLUMER : Mensen geven met elkaar betekenis. Mensen reageren niet op de handelingen van
anderen zelf, maar op hoe ze die handelingen interpreteren. (kan leiden tot
communicatiebarrière) Het is belangrijk om deze interpretaties te begrijpen door ons in de
ander te verplaatsen / met cultuurverschillen bijvoorbeeld. (symbolen als ‘clues’)
Ertegenin?
WEBER : nadruk op rationalisering – weg van het magische denken. wetenschappelijk denken.
Deze rationalisering, die vaak als abstract en depersonaliseren werd gezien, gaat in tegen de meer
gepersonaliseerde, betekenis gebaseerde interacties die centraal staan in het symbolisch
interactionisme
COLLEGE 3 – MAATSCHAPPELIJKE VERANDERING EN
VOORUITGANG
Hoe verandert een maatschappij? Materiaal en Immaterieel
Studie van maatschappij als geheel – haar structuur: Uitgangspunt: structuur bepaalt ons
handelen; kennis van feiten staat centraal. (SF, Conflict)
Studie van sociale interactie in het alledaagse leven: Uitgangspunt: De maatschappij komt tot
stand door menselijke handelen en bestaat niet buiten die interactie; kennis van beleving staat
centraal. (SI)
MAATSCHAPPIJEN VERANDEREN CONTINU
Nederzetting surplus arbeidsdeling technologie meer surplus meer mensen steden handel
reizen meer sociale differentiatie/ongelijkheid : ontstaan van beroepen verschil
NOBERT ELIAS : proces van de toenemende zelfbeheersing
configuratie (dichter op elkaar) is een figuur. Hoe dichter je op elkaar woont, hoe meer je je moet
beheersen, een andere mindset/persoonlijkheid PSYCHOLOGICAL MAKE-UP: MATERIELE
ONTWIKKELING GAAT SAMEN MET IMM. ONTWIKKELING
Modernisering zorgt voor CIVILISATIE: temmen van emoties en verlangens