Werkgroepopdrachten Civielrechtelijk ingrijpen
vanuit een juridisch en pedagogisch perspectief
Week 1: Rollenspel
Casus: Joost & Suze
Procespartijen: advocaat + ouders, kinderrechter, raad voor kinderbescherming, het kind (maar
handelingsonbekwaam dus in beginsel niet zelf partij, procesonbekwaam), deskundige zou evt
kunnen
Informatie
De melding van Veilig Thuis bij de Raad voor de Kinderbescherming betreft een melding ten aanzien
van de, op het moment van de melding, ruim driejarige Joost en twaalfjarige Suze. Het gezin bestaat
uit vader (40 jaar), moeder (39 jaar), Suze en Joost. De ouders hebben het gezamenlijk gezag over de
kinderen. Vader is internationaal vrachtwagenchauffeur en moeder werkt momenteel niet. Moeder is
verslavingsgevoelig en daarnaast spelen er problemen tussen de ouders (regelmatig ruzies tussen hen
waar Joost en Suze vaak getuige van zijn).
Reden onderzoek
Er bestaan grote zorgen rondom de ontwikkeling van Joost door de beperkte opvoedvaardigheden en
verslavingsproblematiek van moeder. Moeder is onvoldoende in staat om regels te stellen en
structuur en grenzen te bieden voor Joost. Vader is vanwege zijn werk weinig thuis. De wil is er wel bij
ouders, maar ouders lijken onvoldoende competent om zelf passende hulpverlening te regelen en
deze vol te houden in het belang van Joost. De Raad constateert pedagogische verwaarlozing van
Joost, omdat beide ouders te weinig beschikbaar zijn voor hem. Er zijn zorgen over de
opvoedingsomgeving van Joost door de beperkte opvoedvaardigheden en verslavingsgevoeligheid
van moeder en de beperkte aanwezigheid van vader. Suze krijgt zeer weinig aandacht van haar
ouders en trekt zich terug op haar kamer. Daar luistert ze naar muziek of leest een boek. Haar
schoolresultaten, zij zit in groep 8, laten een dalende lijn zien. Suze heeft geen vriend(inn)en.
Ontwikkeling kind
(Bron: melding – 4 juni 2024)
Moeder is ten tijde van de zwangerschap van Joost positief getest op het gebruik van cannabis en
moeder rookte tijdens de zwangerschap van Joost. Joost heeft mede hierdoor een groeiachterstand
opgelopen. Hij is klein voor zijn leeftijd en heeft hiervoor in zijn babyjaren regelmatig in het
ziekenhuis gelegen ter observatie en onderzoek. Moeder omschrijft Joost als ondernemend, maar
ook als uitdagend tot vervelens toe. Vader omschrijft Joost als een vrolijke jongen die graag met
andere kinderen speelt. Joost geeft een grote mond naar moeder wanneer hij zijn zin niet krijgt en
kan het bloed onder haar nagels vandaan halen. Vader geeft aan dat moeder dit niet bij Joost
corrigeert en dat hij vindt dat ze dat wel zou moeten doen.
Bij Suze is sprake van ondergewicht. Volgens moeder is er genoeg eten in huis, maar eet Suze te
weinig. Zij omschrijft Suze als rustig en als een makkelijk kind. Vader omschrijft Suze als ‘een echte
nerd’, omdat ze thuis bijna alleen maar in haar eentje op haar kamer zit en weinig contact zoekt.
1
,(Bron: Consultatiebureau – 20 juli 2024)
Joost is tijdens het controlebezoek stil, terughoudend en bang. Hij heeft een beperkte
taalvaardigheid. Joost komt in emotioneel opzicht aandacht tekort van zijn ouders, hij praat slecht
en is erg verlegen en angstig. Hij vindt het eng om met onbekenden te praten en wil niet gemeten
of gewogen worden. Joost laat zich slecht geruststellen door moeder. Er is bij Joost sprake geweest
van onverklaarbaar lichamelijk letsel. Moeder komt afspraken bij het consultatiebureau over het
algemeen na. Ze heeft twee keer verzuimd. De ene keer was ze de afspraak vergeten en de andere
keer zei ze dat ze zich verslapen had.
(Bron: Observatie Raad voor de Kinderbescherming – 22 augustus 2024)
Joost is druk in zijn spel, gaat hierin helemaal op maar durft geen gesprek met de raadsonderzoeker
aan te gaan. Hij is verlegen en terughoudend bij vreemden, hij heeft geen aandacht voor zijn
moeder en verkeert in zijn eigen wereldje. Hij maakt heel af en toe contact met de raadsonderzoeker
door haar verlegen aan te kijken, moeder kijkt hij niet aan. Hij praat nauwelijks en heeft een beperkte
woordenschat, is ook niet in staat goed lopende volledige zinnen te maken (praat in woorden). Joost
loopt achter in zijn ontwikkeling vergeleken met leeftijdsgenoten.
Opvoedingscontext
(Bron: melding – 4 juni 2024)
Moeder vertelt dat zij Joost en Suze doordeweeks alleen opvoedt. Vader is doordeweeks veel afwezig
door zijn werk als internationaal vrachtwagenchauffeur. Moeder vertelt dat zij en haar man niet op
één lijn zitten wat de opvoeding betreft. Ouders hebben beiden een andere manier van grenzen
stellen en verkeerd gedrag corrigeren. Ook hebben ze een andere manier van aandacht geven aan
Joost en spelen met Joost. Ouders hebben met elkaar afgesproken hieraan te willen werken. Het
wordt alleen niet duidelijk hoe ouders dit gaan doen. Moeder vindt het moeilijk om consequent te
reageren op Joost. Als Joost iets wil en blijft aandringen, vindt moeder het moeilijk om nee te zeggen
en haar grenzen aan te geven. Vader vertelt dat hij 60 à 70 uur in de week werkt, hij heeft wisselende
diensten. Als vader de dagdienst werkt, heeft hij geen zicht op Joost, moeder is dan alleen
verantwoordelijk voor hem. Vader heeft ook regelmatig nachtdienst, waardoor hij overdag juist moet
slapen. Vader ziet Joost weinig, soms in de weekenden als hij vrij is (meestal 1 keer per maand). Met
de opvoeding van Suze zijn er geen problemen. Zij vraagt geen aandacht en vermaakt zichzelf op haar
kamer. Evenmin zoekt Suze grenzen op.
Moeder heeft moeite met het bieden van structuur, ze reageert vaak impulsief. Als vader niet thuis is
dan wordt er bijvoorbeeld op verschillende tijden gegeten. Suze smeert soms voor zichzelf en Joost
een boterham als het avondeten, volgens haar, te lang op zich laat wachten. Moeder maakt ook geen
afspraken met Joost. Ze vertelt het bijvoorbeeld niet aan Joost dat hij gaat logeren bij opa en oma of
dat Joost door hen en niet door moeder wordt opgehaald vanuit de peuterspeelzaal, waardoor Joost
in de war raakt en niet weet waar hij aan toe is. Daarnaast kan moeder uit haar slof schieten als Joost
niet luistert waarbij ze hem weleens een tik geeft. Tegen Suze wordt door moeder geregeld
geschreeuwd en zij krijgt soms van moeder een duw. Dit gebeurt bijvoorbeeld als Suze niet snel
genoeg klaar is om te vertrekken, als moeder ergens met de kinderen naar toe wil gaan. Moeder
vindt dit niet goed van zichzelf, maar het kan af en toe gebeuren zegt ze.
(Bron: Verslavingszorg casemanager – 22 juli 2024)
De partnerrelatie is niet open, moeder praat niet over haar ‘problemen’ waar haar man bij aanwezig
is, haar gesprekken met de verslavingszorg zijn altijd alleen. Moeder heeft vrij recent in paniek gebeld
2
, (laat op de avond) en toen de voicemail ingesproken dat ze zichzelf na een conflict met haar man
opgesloten had in de badkamer omdat ze bang was voor hem. Moeder is daarnaast ook gespannen
omdat ze regelmatig problemen heeft met een vriendin die ook gebruikt. Deze vriendin wilde moeder
in contact brengen met een dealer om zo samen te gaan gebruiken. Moeder wilde dit niet en heeft
toen de politie gebeld.
(Bron: Gesprek raadsonderzoeker met moeder – 22 augustus 2024)
Moeder vindt het moeilijk te zeggen hoe ze zich voelt als ze drugs nodig heeft. Meestal heeft ze
spanningen van een ruzie of stress. Op 16-jarige leeftijd is ze begonnen met drugs gebruiken. Vooral
Cannabis, maar soms ook sterkere middelden. Daarna is ze enkele jaren gestopt, maar toen Suze
ongeveer zeven jaar was, is ze weer begonnen. Moeder zegt dat ze nu al drie maanden niet gebruikt
heeft. Volgens haar merken Joost en Suze geen verschil wanneer ze gebruikt heeft of niet. Moeder
geeft aan dat zij en vader soms wel eens een discussie hebben en moeder dan heel boos kan worden.
De ruzies hebben vaak betrekking op het drugsgebruik van moeder, de opvoeding van Joost en Suze
of de huishoudelijke taken die gedaan moeten worden. Het is dan soms beter dat moeder even
wegloopt, bijvoorbeeld naar de badkamer. De discussies kunnen er verbaal heftig aan toegaan, maar
er is nooit sprake van fysieke agressie geweest.
(Bron: Observatie Raad voor de Kinderbescherming – 19 september 2024)
Gedurende het huisbezoek van de Raad had moeder moeite met haar emotieregulatie. Ze maakte
een labiele indruk en benoemde een aantal keer dat ze door alle spanningen het liefst even wat zou
gebruiken. Moeder maakt zichzelf verwijten dat ze haar familie de laatste tijd vaak belast met de zorg
voor Joost. Suze redt zichzelf wel, volgens moeder. Moeder weet dat er hulp nodig is en wil niet dat
Joost en/of Suze uit huis geplaatst worden.
(Bron: Peuterspeelzaal – 22 september 2024)
Over de opvoedingsomgeving bestaan zorgen. Beide groepsleidsters van Joost hebben een
ontmoeting met moeder gehad, waarbij zij het vermoeden kregen dat moeder alcohol gedronken
had. Bij de ene groepsleidster rook moeder naar alcohol en stelde ze een aantal keren dezelfde vraag.
Bij de andere groepsleidster viel het drukke gedrag van moeder op en leek het of ze sprak met een
‘dubbele tong’. Op 12 september 2024 werd één van de groepsleidsters aangesproken door iemand
die het gezin kent. Deze persoon maakte de peuterspeelzaal erop attent dat het goed is om de
situatie bij Joost thuis in de gaten te houden, omdat moeder regelmatig alcohol zou drinken in het
bijzijn van Joost.
Sociaal netwerk
(Bron: Gesprek raadsonderzoeker met moeder – 22 augustus 2024)
Moeder heeft een beperkt netwerk. Ze ervaart wel steun van haar ouders. Opa en oma
(moederzijde) passen weleens op Joost en Suze. Moeder verdient wat bij met schoonmaken bij een
alleenstaande oude man. Deze man eet regelmatig met hen mee. Joost en Suze zien deze man als
opa. Hij woont in de omgeving, de kinderen hebben een goede band met hem.
3
