, Abstract
Adolescents’ spent a large part of their time on social media, such as Facebook and Instagram.
Very little research has been done to investigate the link between social media and social self-
concept and social media and physical self-concept. But there is little to no research about the
two kinds of self-concept next to each other. The present study investigates the link between
social media and both kinds of self-concept. Adolescents’ (N=1032, 50,2% male) from different
families in The Netherlands were surveyed. The results showed that the more frequent social
media is used, the higher the social self-concept, but the lower the physical self-concept. The
present study highlights the relationship between social media and the two kinds of self-concept.
Keywords: social media, self-concept, social self-concept, physical self concept, youth
,
, Wat is een gezond zelfbeeld?
Het zelfbeeld wordt opgevat als de waarde die een persoon aan zichzelf toekent en
ontwikkelt zich door afstemming tussen hoe een persoon op dit moment is en hoe deze persoon
graag zou willen zijn (Maltesea, Alesia, & Alùb, 2012). Een gezond zelfbeeld hangt af van de
mate waarin onze opvattingen over onze identiteit duidelijk en stabiel zijn (Valkenburg &
Piotrowski, 2017). Het ontwikkelen van een gezond zelfbeeld is voor adolescenten een
belangrijke ontwikkelingstaak voor het bereiken van psychosociale autonomie (Valkenburg &
Peter, 2011). Wanneer adolescenten een laag zelfbeeld ontwikkelen, kan dit diverse risico’s met
zich meebrengen. Zo is aangetoond dat het hebben van een laag zelfbeeld een risicofactor vormt
voor het ontwikkelen van een depressie bij adolescenten (Robins, Widaman & Conger, 2014).
Daarnaast laat een onderzoek van Iannaccone, D’Olimpio, Cella en Cotrufo (2016) zien dat het
hebben van een laag zelfbeeld kan leiden tot schaamte voor je lichaam, wat het ontwikkelen van
een eetstoornis tot gevolg kan hebben. Het onderzoek van Mahmoudia (2012) toont aan dat het
hebben van een laag zelfbeeld ook de oorzaak kan zijn van lage schoolprestaties.
Begrip zelfbeeld
Het begrip zelfbeeld is onder te verdelen in twee verschillende soorten. Zo wordt in dit
onderzoek specifiek ingegaan op sociaal en fysiek zelfbeeld. In het onderzoek van Valkenburg,
Koutamanis en Vossen (2017) wordt sociaal zelfbeeld gezien als de mate waarin een persoon
zich geaccepteerd en leuk bevonden voelt door vrienden en leeftijdgenoten. Ook het succesvol
sluiten en onderhouden van vriendschappen speelt hierin een belangrijke rol. Daarnaast wordt
sociaal zelfbeeld gezien als de belangrijkste voorspeller voor het algehele zelfbeeld (Harter,
2012b).
Sociaal en fysiek zelfbeeld
Het fysieke zelfbeeld beschrijft de perceptie die een individu heeft met betrekking tot zijn
of haar eigen lichaam (Shoraka, Amirkafi & Garrusi, 2019). De mate waarin een persoon hier
tevreden over is, hangt af van het vermogen om goed te kunnen bewegen, deel te nemen aan een
sport, de gezondheidstoestand, het uiterlijk en de mate van aantrekkelijkheid (Mahmoudia,
2012). Daarnaast hebben leeftijdgenoten, familieleden, de omgeving en de media ook invloed op
het fysieke zelfbeeld van een individu (Shoraka et al., 2019). Uit het onderzoek van Chakraborty
, en De (2014) blijkt dat het fysieke zelfbeeld negatief beïnvloed wordt door de feedback die een
individu hierover via sociale media ontvangt. Deze negatieve invloed draagt bij aan het
toenemen van de lichaamsontevredenheid onder jongeren (Burnette, Kwitowski & Mazzeo,
2017).
Sociaal contact
Zowel het sociale als het fysieke zelfbeeld wordt ontwikkeld door het hebben van sociaal
contact met, en feedback krijgen van leeftijdgenoten (Harter, 2012a). Tegenwoordig vindt veel
van dit contact online plaats en vooral op sociale media. Uit het onderzoek van Woods en Scott
(2016) blijkt dat jongeren dagelijks 54% van hun tijd aan het gebruik van sociale media
besteden. Hierbij kan gedacht worden aan profielsites, zoals Facebook, Instagram, Twitter en
Snapchat. 71% van de jongeren gebruikt meer dan één van deze sociale media applicaties en
24% geeft aan gedurende de hele dag online te zijn (Burnette et al., 2017).
Vergelijking anderen
Beide soorten zelfbeeld worden, naast het ontvangen van sociale feedback, mede bepaald
door de mate waarin we onszelf vergelijken met anderen. De sociale vergelijkingstheorie geeft
een verklaring voor de wijze waarop individuen zichzelf evalueren op zowel sociaal als fysiek
vlak. Jongeren vergelijken zichzelf op basis van het aantal vriendschappen die zij hebben, de
mate van populariteit en hun uiterlijk. Dit doen zij door personen van dezelfde leeftijd of
hetzelfde geslacht te beoordelen (Burnette et al., 2017). Het plaatsen en bekijken van foto’s op
sociale media, maakt dat dit vergelijken op ieder moment van de dag kan plaatsvinden. De
zichtbaarheid van de sociale feedback die iemand naar aanleiding van een foto ontvangt, in de
vorm van commentaar en likes, bemoedigt deze sociale vergelijking (Fox & Vendemia, 2016).
Individuen vergelijken zich over het algemeen met iemand die op een bepaald vlak beter is dan
zijzelf (Hobza, Walker, Yakushko, & Peugh, 2007). Hierdoor leidt deze sociale vergelijking bij
veel jongeren tot het ontwikkelen van een laag zelfbeeld (Vogel, Rose, Roberts, & Eckles, 2014).
