Op 1 januari 2020 is de Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet
Bopz) na een jarenlang wetgevingsproces vervangen door twee wetten; de Wet verplichte
geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en
verstandelijk gehandicapten (Wzd).
Op hetzelfde tijdstip is de Wet forensische zorg (Wfz) van kracht geworden, waarmee een
betere aansluiting wordt beoogd tussen de forensische zorg en de gezondheidszorg op basis
van de Wvggz en de Wzd. Forensische zorg is zorg op basis van een justitiële titel, zoals een
strafrechtelijke veroordeling.
Aanleiding
De Wet Bopz was een wet die zich richtte op drie doelgroepen; personen met een
psychische stoornis, verstandelijk beperkte personen en personen met geriatrische
problematiek of een verstandelijke beperking. De wet legde het accent op zorg in het kader
van een opname. Uit opeenvolgende evaluaties bleek dat de wet onvoldoende aansloot op
de ontwikkelingen in de psychiatrie en de ouderen- en gehandicaptenzorg, zoals de
ambulantisering, extramuralisering van de zorg en de versterking van de rechtspositie van
patiënten. De Wet Bopz was een versleten wet+.
Uitgangspunten van zowel de Wvggz en Wzd
In beide wetten staan de cliënt en zijn zorgbehoeftes centraal. Ambulante zorg behoort dan
ook tot de mogelijkheden, naast zorg met een opname. Uitgangspunten zijn:
1. Zorg op maat
2. Dwang is een uiterste middel. Vrijwillige zorg is het uitgangspunt.
3. Dwangtoepassing wordt getoetst aan proportionaliteit, subsidiariteit, doelmatigheid en
veiligheid.
4. Versterken van de rechtspositie van de cliënt
Uit de voorgaande punten vloeit dan voort:
5. Verbeteren van de kwaliteit van de zorg.
Terminologie: betrokkene, cliënt of patiënt
In deze tekst wordt het begrip cliënt gebruikt om de persoon aan te duiden op wie de zorg
betrekking heeft.
1
,1. Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)
Casus
Adam Test is een 22 jarige man die sinds een aantal weken op straat leeft. Het is een
intelligente jongen. Hij heeft een aantal keer geprobeerd om een academische studie op te
pakken, maar door zijn vreemde gedrag verloor hij telkens zijn kamer die hij huurde in de
stad waar hij studeerde.
Ook thuis ging het niet goed. Hij is bekend met een psychose die verergert bij middelen
gebruik. Tijdens een psychose wordt hij heel eisend en heeft bij herhaling zijn moeder en zus
mishandeld. Bij de agressie in de huiselijke sfeer wordt door moeder en zus telkens geen
aangifte gedaan. De laatste keer heeft de burgemeester hem een huisverbod opgelegd na
een agressie incident. Hij zwerft van stad naar stad op zoek naar een plek.
Er is meerdere malen een aanbod aan hem gedaan om een behandeling voor zijn verslaving
aan te gaan, maar daar is hij tot op heden niet toe te motiveren. Hij ontkent ook het verband
tussen middelen misbruik en zijn recidiverende psychoses. Adam heeft bij herhaling
aangegeven geen toestemming te geven om met andere instanties over zijn psychische
problemen te overleggen. (Bron: https://www.dwangindezorg.nl)
1.1 Wat regelt de Wvggz?
In de Wvggz staan regels opgenomen voor het als uiterste middel verlenen van verplichte
zorg op maat aan personen met een psychische stoornis als gevolg waarvan ernstig nadeel
ontstaat voor deze personen zelf of anderen. Zorg op maat kan zowel ambulante zorg als
zorg, opname en verblijf in een zorginstelling inhouden.
In de Wvggz staan twee procedures geregeld op basis waarvan verplichte zorg mag worden
verleend:
-de zorgmachtiging op verzoek van de officier van justitie aan de rechter (hoofdstukken 5 en
6 van de Wvggz) zie hieronder par.1.4 en;
-de crisismaatregel door de burgemeester (hoofdstuk 7 Wvggz) zie hieronder par. 1.5.
1.2 Uitgangspunten Wvggz
In hoofdstuk 2 van de Wvggz vallen de volgende uitgangspunten te onderscheiden:
a. Waar de oude Wet Bopz de nadruk legde op zorg in het kader van een opname staat in de
Wvggz zorg op maat centraal. De Wvggz is veel meer een zorgwet.
b. De cliënt staat centraal. De wensen en voorkeuren van de cliënt ten aanzien van
verplichte zorg zijn in beginsel leidend (art. 2:1 lid 5 en 6 Wvggz).
c. Verplichte zorg dient te worden vermeden. Verplichte zorg is alleen een uiterste middel
toegestaan (=ultimum remedium, art. 2:1 lid 2 Wvggz). De toepassing ervan dient alleen
plaats te vinden als er geen mogelijkheden zijn om met vrijwillige zorg het ernstig nadeel dat
door de psychische stoornis wordt veroorzaakt af te wenden.
In het gehele proces van verplichte zorg (w.o. voorbereiding, tenuitvoerlegging, beëindiging)
worden de volgende aspecten steeds meegewogen, art. 2:1 lid 3 Wvggz:
-proportionaliteit (verplichte zorg is gelet op het doel een evenredig middel).
2
, -subsidiariteit (er zijn geen minder bezwarende alternatieven van verplichte zorg met een
gelijk effect)
-doelmatigheid (in redelijkheid mag er van worden uitgegaan dat de verplichte zorg effectief
zal zijn)
-veiligheid van de te verlenen zorg
d. In het gehele proces van verplichte zorg worden familie, directe naasten en de huisarts
van de betrokkene zoveel mogelijk betrokken (art. 2:1 lid 7 Wvggz).
e. In het gehele proces van verplichte zorg dient rekening te worden gehouden met de
voorwaarden die noodzakelijk zijn om (re)integratie en participatie van de betrokkene te
bevorderen (art. 2:1 lid 4 Wvggz).
1.3 Belangrijke begrippen
Verplichte zorg, art. 3:1 en 3:2 Wvggz
Van verplichte zorg is sprake als zorg wordt verleend ondanks verzet (zie hieronder) met als
juridische basis (ook wel juridische titel):
a. een zorgmachtiging (par. 1.4)
b. een crisismaatregel (par. 1.5)
c. beslissing tot tijdelijke verplichte zorg in een noodsituatie of voorafgaand aan een
crisismaatregel.
Verplichte zorg kan uit een veelheid van handelingen bestaan.
De wetgever onderscheidt, art. 3:2 Wvggz:
a. toedienen van vocht, voeding en medicatie, alsmede het verrichten van medische
controles of andere medische handelingen en therapeutische maatregelen, ter behandeling
van een psychische stoornis, dan wel vanwege die stoornis, ter behandeling van een
somatische aandoening;
b. beperken van de bewegingsvrijheid;
c. insluiten;
d. uitoefenen van toezicht op betrokkene;
e. onderzoek aan kleding of lichaam;
f. onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op gedrag-beïnvloedende middelen en
gevaarlijke voorwerpen;
g. controleren op de aanwezigheid van gedrag-beïnvloedende middelen;
h. aanbrengen van beperkingen in de vrijheid het eigen leven in te richten, die tot gevolg
hebben dat betrokkene iets moet doen of nalaten, waaronder het gebruik van
communicatiemiddelen;
i. beperken van het recht op het ontvangen van bezoek;
j. opnemen in een accommodatie;
k. ontnemen van de vrijheid van betrokkene door hem over te brengen naar een plaats die
geschikt is voor tijdelijk verblijf in geval van een crisismaatregel wordt overwogen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SabineVerwindt889. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.