Uitgebreide samenvatting van de hoorcolleges van Inleiding in de Forensische Psychologie 2024/2025. Het zijn dus nieuwe aantekeningen die pas dit jaar zijn gemaakt. Dit vak wordt gegeven in het tweede blok in de major Forensische Psychologie op de universiteit van Tilburg.
De samenvatting bevat a...
Inleiding in de forensische
psychologie
Samenvatting van de hoorcolleges
(alle slides + uitgebreide uitleg)
Universiteit van Tilburg
, 1. Introductiecollege
Wat is klinische forensische psychologie?
Wetenschap die zich bezighoudt met ...
• Afwijkend (antisociaal) gedrag
• Persoonlijkheid
Zoals persoonlijkheidsstoornissen, voornamelijk die van cluster B (theatraal,
narcistisch, antisociaal, borderline), middelenmisbruik, psychoses en verstandelijke
beperkingen
• Cognities
Deze mensen die delicten plegen denken mogelijk anders. Sommige vinden het
bijvoorbeeld heel normaal dat ze opgewonden raken van kleine jongetjes en zien
daar zelf het kwaad niet van in.
• Preventie en interventie
Hoe vaak komt iets voor en hoe kunnen we het in de toekomst voorkomen?
• Diagnostiek
Hoe kunnen we deze mensen helpen en behandelen zodat ze weer terug de
maatschappij in kunnen?
• Snijvlak met de andere takken van psychologie (medische, biologische,
ontwikkelings, sociale)
Wat heeft misbruik bijvoorbeeld te maken met het ontwikkelen van afwijkend
gedrag en heeft de omgeving waar je opgroeit hier ook invloed op? Nature vs
nurture
Het forensische werkveld
• Politiebureau en huis van bewaring
hvb; voordat mensen straf krijgen of naar de gevangenis gaan, gaan ze hier naartoe. Het is
in de eerste plaats bedoeld voor voorarrest: mensen die nog niet definitief veroordeeld
zijn, maar wel in voorlopige hechtenis zitten.
• Gevangenis en penitentiair psychiatrisch centrum (PPC)
PPC: is een gespecialiseerde afdeling binnen een Nederlandse gevangenis waar
gedetineerden met ernstige psychische of psychiatrische problemen worden behandeld.
Denk bijvoorbeeld aan verstandelijke beperkte mensen of mensen met een ernstige
verslaving.
• Pro-Justitia rapportage (NIFP: Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en
Psychologie)
Dit is een deskundigenrapport dat wordt opgesteld in strafzaken om de geestelijke
gezondheid en toerekeningsvatbaarheid van een verdachte te beoordelen. In bijvoorbeeld
een strafzaak. Hoe zit bijvoorbeeld iemand zijn karakter in elkaar en hoe is dit gerelateerd
aan het delict wat hij heeft gepleegd.
• Zorginstellingen:
Deze zorginstellingen staan op volgorde van bescherming ten op zichte van de
maatschappij. Dit betekent dat zorginstelling die bovenaan staat minder bescherming
biedt (en nodig heeft) ten opzichte van de zorgstelling die onderaan het rijtje staat):
, • Forensisch psychiatrische poliklinieken deeltijdbehandeling
Dit is de laagste categorie. Bij deze behandeling is geen sprake van beveiliging voor
de maatschappij. Een client die naar de polikliniek gaat, gaat gewoon weer naar huis
en woont ook gewoon nog thuis. Hier is geen bescherming aanwezig en de persoon
loopt gewoon vrij rond.
• Forensische woonbegeleiding (F-RIBW) – Niveau 1
Mensen worden begeleid in hun wonen, maar verder niet heel erg beschermd tegen
de maatschappij
• Forensisch psychiatrische afdelingen (FPA) – Niveau 2
Dit is binnen een normaal psychiatrisch ziekenhuis. Je hebt hier 1 afdeling voor de
forensische psychiatrie, die meestal ook op slot is.
• Forensisch psychiatrische klinieken (FPK) – Niveau 3
Dit is een kliniek die echt puur gericht is op forensisch psychiatrische patiënten. Hier
krijgen mensen die bijvoorbeeld een delict hebben gepleegd hun behandeling. Dit
ligt er natuurlijk aan hoe erg het delict is geweest.
• Forensische verslavingszorgklinieken (FVK)
Deze klinieken zijn echt specifiek gericht op het behandelen van verslavingen en deze
mensen wonen ook hier in de kliniek.
• Forensisch Psychiatrische centra (FPC) = TBS kliniek – Niveau 4
Dit is de grootste bescherming naar de maatschappij toe (grote, dikke muren en hoge
tralies). Hier verblijven mensen meestal voor een lange tijd.
Jonge leeftijd
Criminele carrière start vaak op jonge leeftijd
• Hoe eerder iemand de fout in gaat, hoe hardnekkiger de problemen
De problemen stapelen zich namelijk allemaal op. Je kan steeds moeilijker terug naar “het
normale leven”.
• Blijvende problematiek: moeite met krijgen van een baan
Voorbeeld: Mark begon op zijn 14e met kleine diefstallen, maar al snel escaleerde het naar
inbraken. Op zijn 16e werd hij gearresteerd en van school gestuurd. Zijn strafblad maakt het
nu, op 25-jarige leeftijd, bijna onmogelijk om een baan te vinden. Hierdoor blijft hij
vastzitten in de criminaliteit omdat hij zich genoodzaakt voelt om te blijven inbreken om
geld te kunnen verdienen.
Belangrijke leerdoelen tijdens de inleiding in forensische psychologie:
• Wanneer gaat normale ontwikkeling mis?
• Wat zijn risico- en beschermende factoren?
De oorsprong van de ‘Forensische Psychologie’
• Hippocrates (460-377 v. Christus)
Hippocrates was een medicus en hij trad op in een rechtszaak waarbij iemand een
geestesziekte had. De rechter vroeg om medisch advies aan Hippocrates. Hippocrates gaf
een medisch verslag van de man in de rechtszaak. Een vorm van verminderde
toerekeningsvatbaarheid bestond toen dus al, er werd daar toen al rekening mee
gehouden. Zo is de forensische psychologie ontstaan.
• Middeleeuwen (ca. 500-1500)
- Onder curatele van familie
, In die tijd werd iemand een ‘onnozele’ genoemd. Er werd gesteld dat deze persoon niet
alleen verantwoordelijk was, maar juist de hele familie. De familie moest bijvoorbeeld een
boete betalen of kreeg een straf als deze persoon iets had gedaan. Eigenlijk zou je dus
vanaf dit punt al kunnen zeggen dat er sprake was van (verminderde)
toerekeningsvatbaarheid.
- Machtiging voor opsluiting
Omdat de hele familie ‘aansprakelijk’ was voor het gedrag van een ‘onnozel’ familielid, was
het in die tijd toegestaan om dit familielid op te sluiten of te boeien, zodat hij zijn gezin en
zichzelf geen pijn kon doen of geen delicten meer zou plegen. De familie was dus
gemachtigd om deze persoon op te sluiten.
• Voor de Verlichting
Mensen kregen steeds meer de intentie om zich meer te gaan focussen op ‘verzorgen’.
- 15e eeuw: dolhuizen
Dit is de voorloper van een forensisch ziekenhuis. Dit was een instelling
waar mensen zaten die ‘doorgedraaid’ waren en die daar werden
verzorgd. Je zou dit dus kunnen zien als de eerste voorbode op de
forensische zorg die we nu kennen.
Plaatje: eerste dolhuis in Den Bosch (hier zie je ook goed de ringen op
waarmee mensen werden vastgebonden)
- Bezeten: heksenvervolging (m.n. 16e en 17e eeuw)
Een tweede beweging die we zagen waren de
heksenvervolgingen. Ze geloofden dat mensen die
bepaalde geestesziektes hadden en delicten hadden
gepleegd, waren bezeten door de duivel. Men ging
hier mee op bedevaartstocht en gingen verschillende
kerken af. Ze werden in de cel gestopt in de kerk of
vast geboeid. Als ze daar een paar dagen hadden
gezeten waren ze “genezen”. Als ze niet “genezen”
waren, werden ze op de brandstapel gegooid.
Plaatje: heksenvervolging
- Johannes Wier (1515-1588)
Dit is een positievere ontwikkeling binnen de forensische psychologie. Dit was een van de
eerste wetenschappers die dacht aan een meer natuurlijke/fysische oorzaak van antisociaal
gedrag. Het zou misschien iets in de hersenen kunnen zijn en hebben deze mensen
mentale problemen. Dit is het begin van de forensische wetenschap.
Onthoud dus goed het verschil! Dolhuizen zijn een voorbode van de forensische zorg en
de denkwijze van Johannes Wier is een voorbode van forensische wetenschap.
Een ommekeer: de Verlichting
• 18e eeuw: Franse Revolutie – het verlichte denken
Dit is het begin van het idee van ‘vrij wil’, alles wat we doen daar kiezen we voor. Dit zou dus
ook betekenen dat als een kind van 5 of 10 jaar een moord pleegt, hij of zij daar zelf voor
heeft gekozen. Iedereen kreeg dezelfde straf en was dus gelijk aan elkaar in die tijd, het
maakte niet uit of je een kind was of volwassen, daar had het niks mee te maken want het
had alleen met vrije wil te maken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper leendertsedewy. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,97. Je zit daarna nergens aan vast.
