Samenvatting van 'basisboek recht in de zorg- en welzijnssector' van P. Simons (editie ). Samenvatting met duidelijke voorbeelden, dikgedrukte begrippen en bij sommige hoofdstukken plaatjes om de stof duidelijker te maken. Na elk hoofdstuk een begrippenlijst met de belangrijke begrippen om te leren...
RECHT
Hoofdstuk 1: Basisstructuur van het recht
1.1 De basisstructuur van het recht
Recht kan worden gezien als het totaal aan rechtsregels. Rechtsregels ordenen de samenleving en het
leven van het individu binnen de samenleving. Een kenmerk van rechtsregels is dat nakoming van
deze rechtsregels in principe afgedwongen kan worden.
Het is belangrijk dat een rechtsregel zo duidelijk mogelijk geformuleerd wordt zodat er geen
meningsverschil over ontstaat (rechtszekerheid) en de rechtsregel in dezelfde situatie op dezelfde
manier worden toegepast (rechtsgelijkheid).
1.2 Objectief en subjectief recht
Het objectieve recht is het totaal van alle rechtsregels, zowel geschreven als ongeschreven
(huurovereenkomst). Het subjectieve recht zijn de daaruit vloeiende rechten en plichten (recht op
kamer en geld).
1.4 Ordening rechtsregels
Om een bepaalde rechtsregel voor een bepaalde situatie te kunnen vinden is het belangrijk dat ze
volgens een bepaalde structuur geordend worden. Rechtsregels kunnen geordend worden op
rechtsgebied, thema’s en op moment van toepassing.
Ordening naar rechtsgebieden
In totaal zijn er vier rechtsgebieden:
1. Burgerlijk recht (civiel/privaatrecht)
De rechtsrelatie tussen burgers onderling staat centraal (de overheid kan daar ook onder
vallen). Het burgerlijk recht wordt opgesplitst in:
- Natuurlijk personenrecht (personen- en familierecht: persoon zelf of persoon in relatie tot
familie of levenspartner)
- Rechtspersonenrecht (organisatie kan net als natuurlijk persoon aan rechtsverkeer
deelnemen)
- Vermogensrecht (de op geld waardeerbare rechten en plichten staan centraal)
, 2. Strafrecht
Hieronder vallen de geboden of verboden.
3. Administratief recht (bestuursrecht)
Bevat de meest recent ontstane rechtsregels. Het bestuursrecht hoort bij een actief optredende
overheid.
4. Staatsrecht
Binnen het staatsrecht wordt geregeld:
- De staatsorganen (Koning, ministers, Staten-Generaal, provincies, gemeenten en
rechterlijke macht)
- De grondrechten
- De wijze waarop burgers invloed uit kunnen oefenen op de samenstelling van de
staatsorganen
Publiekrecht
- Regels voor de relatie tussen de overheid en de burger
- Overheid vanuit gezagsverhouding
- Algemeen belang staat centraal
- Strafrecht, staatsrecht, bestuursrecht vallen hieronder
Ordening naar thema’s
Materieel recht
- Rechtsregels waarin ‘de spelregels van het maatschappelijk gezag’ bepaald worden
- Bijvoorbeeld: rechtsregels die de rechten en plichten tussen ouders en kinderen beschrijven,
die aangeven wanneer een burger recht heeft op een bijstandsuitkering, die benadrukken dat
de burger niet mag stelen etc.
Formeel recht
- Rechtsregels die de ‘spelregels van het procederen’ bepalen.
- Nodig wanneer rechten geschonden worden
- Behoren tot het handhavingsrecht.
,1.5 Aard van rechtsregels
Dwingend recht
- Rechtsregels waarvan burgers absoluut niet af mogen wijken (bijvoorbeeld huurrecht en
arbeidsrecht).
Aanvullend recht
- Als de aard van een rechtsregel slechts aanvullend is, geldt deze rechtsregel alleen als partijen
zelf geen regeling hebben getroffen. Als partijen zelf een regeling hebben gemaakt, gaat deze
vóór de wettelijke regeling.
Semidwingend recht
- Als van een rechtsregel mag worden afgeweken en daarbij aangegeven wordt via welke
vormen er dan moet worden afgeweken, is er sprake van semidwingend recht. Afwijken mag
dan, maar bijvoorbeeld alleen met schriftelijke toestemming.
1.6 Rechtsbronnen
Rechtsregels zijn ergens te vinden, vandaar de naam rechtsbron. Dit betreft zowel geschreven als
ongeschreven rechtsregels.
Rechtsbronnen van geschreven rechtsregels
De wet (wetgeving in materiële zin)
- Rechtsregels die door de wetgever zijn gemaakt, zijn te vinden in de wet.
- De wetgever kan zowel de landelijke als de provinciale of gemeentelijke wetgever zijn.
Het verdrag
- Bevat rechtsregels die resultaat zijn van een overeenkomst tussen twee landen of van een
overeenkomst tussen landen en internationale organisaties.
- Als Nederland partij is bij een verdrag, mogen de Nederlandse rechtsregels niet in strijd zijn
met de internationale rechtsregels van het verdrag.
Rechtsbronnen van ongeschreven rechtsregels
De gewoonte/eigen regels
- Gewoonten zijn in sommige gevallen ongeschreven rechtsregels. Bijvoorbeeld als een
gewoonte echt ingeburgerd is en door veel mensen als objectief recht ervaren wordt.
Jurisprudentie
- Jurisprudentie (het recht dat de rechter spreekt) gaat om rechtsregels die door de rechter
gevormd zijn naar aanleiding van een gerezen conflict dat door ‘partijen’ aan de rechter is
voorgelegd. Elke uitspraak van de rechter is vastgelegd in een vonnis.
Hiërarchie in wetgeving: Wat te doen bij strijd?
- Hogere wet gaat voor lagere
- Latere wet gaat voor eerdere
- Bijzondere wet gaat voor algemene
, H1: BEGRIPPEN
Rechtsregels
Rechtsregels ordenen de samenleving en het leven van het individu binnen de samenleving. Een
kenmerk van rechtsregels is dat nakoming van deze rechtsregels in principe afgedwongen kan worden.
Objectieve recht en subjectieve recht
Het objectieve recht is het totaal van alle rechtsregels, zowel geschreven als ongeschreven
(huurovereenkomst).
Het subjectieve recht zijn de daaruit vloeiende rechten en plichten (recht op kamer en geld).
Burgerlijk recht (civiel/privaatrecht)
Geheel van de regels voor de onderlinge verhoudingen tussen personen, in het bijzonder het personen-
en familierecht en vermogensrecht.
Strafrecht
Recht dat toepasbaar is als iemand verdacht is van het begaan van een strafbaar feit. De geboden of
verboden vallen hier onder.
Administratief recht / bestuursrecht
In het bestuursrecht staan de regels waar de overheid zich aan moet houden bij het nemen van
besluiten. Bijvoorbeeld over subsidies of vergunningen.
Staatsrecht (grondwettelijk of constitutioneel recht)
Staatsrecht heeft betrekking op de organen van de staat, de grondrechten en de wijze waarop burgers
invloed uit kunnen oefenen op de samenstelling van de staatsorganen.
Staatsorganen
Koning, ministers, Staten-Generaal, provincies, gemeenten en rechterlijke macht.
Publiekrecht
Regels voor de relatie tussen de overheid en de burger. Het algemeen belang staat centraal. Strafrecht,
staatsrecht, bestuursrecht vallen hieronder.
Materieel recht
Geheel van wetten dat bepaalt hoe leden van een samenleving zich moeten gedragen. Het handhaven
van het materieel recht gebeurd in het formeel recht.
Formeel recht (procesrecht)
Formeel recht zorgt ervoor dat het materieel recht gehandhaafd wordt en kom ter zake wanneer er
rechten geschonden worden. Het zijn rechtsregels die de ‘spelregels van het procederen’ bepalen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dorsch. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,96. Je zit daarna nergens aan vast.
