Dit is een samenvatting voor het vak Inleiding van de Forensische Psychologie voor de major/minor forensische psychologie. In de samenvatting staan de slides uitgewerkt + alles wat gezegd is in het hoorcollege en niet op de slides stond. De professor gaf veel tips over wat vaak op het tentamen komt...
• Afwijkend (antisociaal) gedrag
• Persoonlijkheid (→ persoonlijkheidsstoornissen: ASP, narcisme, psychopathie, histrionisch +
verstandelijke beperking + middelengebruik + psychische stoornis)
• Cognities
• Preventie en interventie
• Diagnostiek
• Snijvlak met de andere takken van psychologie (medische, biologische, ontwikkelings, sociale)
Het forensische werkveld
• Politiebureau en huis van bewaring (Wachten op proces)
• Gevangenis en penitentiair psychiatrisch centrum (afdeling in gevangenis)
• Pro-Justitia rapportage (rapportage over persoonlijkheid client)
• Zorginstellingen (loopt op qua beveiliging):
o Forensisch psychiatrische poliklinieken deeltijdbehandeling
o Forensische woonbegeleiding (F-RIBW) – Niveau 1
o Forensisch psychiatrische afdelingen (FPA) – Niveau 2
o Forensisch psychiatrische klinieken (FPK) – Niveau 3
o Forensische verslavingszorgklinieken (FVK)
o Forensisch Psychiatrische centra (FPC) = TBS kliniek – Niveau 4
Hangen of leven: Kevin
• https://www.youtube.com/watch?v=2kp_mEFEswk
• Criminele carrière start vaak op jonge leeftijd
• Hoe eerder de fout in, hoe hardnekkiger de problemen
• Blijvende problematiek: moeite krijgen met een baan vinden
• Wat kunnen we hier aan doen?
Geschiedenis in de forensische psychologie
De oorsprong van de ‘Forensische Psychologie’
• Hippocrates (440-337 v. Christus) → kijkt als iemand een delict gepleegd heeft of iemand wel
een straf kan krijgen i.v.m. toerekeningsvatbaarheid
, • Middeleeuwen (c.a. 500-1500)
o Onder curatele van familie
o Machtiging voor opsluiting
o → als een persoon als ‘onnozele’ wordt gezien; als die onnozele een delict pleegt is het
gezin verantwoordelijk: gezin moet boete betalen en gezin heeft de macht om onnozel
broertje op te sluiten, vastbinden zodat die persoon zichzelf en anderen geen pijn kan
doen
• Voor de Verlichting:
o 15e eeuw: dolhuizen → voorloper van forensische ziekenhuizen: mensen werden
vastgebonden
o Bezeten: heksenvervolging (m.n. 16e en 17e eeuw) → een persoon die een delict
pleegt kan bezeten/een heks zijn → geest uitkrijgen; heks mee op bedentocht langs
allerlei kerken; vastgebonden. En als genezing niet werkt op de brandstapel
o Johannes Wier (1515-1588) → meer positieve ontwikkeling: misschien moeten we het
in de hersenen gaan zoeken. Misschien hebben de mensen mentale problemen; zijn er
natuurlijke oorzaken (in je hoofd) → voorbode forensische wetenschap bij Johannes
Wier
Een ommekeer: de Verlichting
• Idee: de mens heeft een vrije wil → ieder van ons kan beslissen wat hij goed of kwaad vindt,
m.a.w. iedereen is gelijk voor de wet → of iemand van 15 of 35 een moord pleegt; straf is
hetzelfde; de dood
• Rechters konden zelf beslissen; waren nog geen wetboeken → machtsmisbruik en willekeur →
om dat tegen te gaan zijn de boeken hieronder gekomen
• 18e eeuw: Franse Revolutie – het verlichte denken
• 1810: Code Pénal (FR) → heel streng, doodstraf, lijfstraffen
• 1809 in NL: Crimineel Wetboek → minder streng; voorloper van wetboek dat we nu kennen;
meer aandacht voor natuurlijke afwijkingen in de hersenen; rekening mee houden bij
strafbepaling
• 1866: invoering Wetboek van Strafrecht
• Meer aandacht psychische afwijkingen → natuurwetenschappelijke benadering
• Engeland: ‘Moral treatment’
• Enkele wettelijke regelingen voor opsluiting psychisch gestoorden
19e eeuw
• Pinel: ‘manie sans délire’ = gemoedstoestand zonder aantasting van het verstand → vroeger
(voor de 19e eeuw) dachten we dat alle mensen die delicten plegen ‘onnozelen’ waren; mensen
met bepaalde problemen, aantasting van het verstand, door de duivel bezeten → Penal zei dat
klopt helemaal niet: mensen met een normaal IQ, geen aantasting van het verstand kunnen
ook delicten plegen door een bepaalde gemoedstoestand: affectieve en
persoonlijkheidsproblemen. Vaak op tentamen gevraagd wat manie sans delire is!
• Steeds meer rechtszaken waarin de dader niet gestraft werd op grond van geestelijke toestand
→ psychische problemen, los van verstand
, • 1841: eerste Krankzinnigenwet: toezicht en verbetering → mensen opsluiten; niet zo zeer om
ze te straffen, maar om ze in de gaten te houden en zorg te geven
• 1884: nieuwe Krankzinnigenwet, later in 1993: Wet Bijzonder opnemingen in Psychiatrische
ziekenhuizen (Niet op in gegaan bij HC)
Vier verklaringen van psychische stoornissen (in de tijd) Heel belangrijke slide voor tentamen
• Erfelijkheid
o Psychologische kenmerken geërfd van voorouders
o Erfelijkheid van crimineel gedrag
o → Idee: criminele mensen brengen criminele mensen voort; een vader met
psychopathie zal sowieso zorgen voor een zoon met psychopathie; weten nu dat er
niet 1 psychopathisch (of bvb moord) gen is
o Immoreel gedrag af te leiden uit uiterlijke kenmerken → werd gedacht dat het aan het
gezicht af te lezen was: hoog voorhoofd, unibrow, diepliggende ogen. Weten nu dat dit
niet waar is, maar heeft er wel voor gezorgd dat er systematische analyses kwamen
wat kenmerken waren → heeft geleid tot opkomst criminologie
• Degeneratie: te maken met erfelijkheid. Elke genenpool verzwakt: moraliteit verslecht steeds.
Wil zeggen dat de volgende generatie een achteruitgang is van bepaalde kenmerken en dat dit
zorgt voor immoraliteit → ook geen goede verklaring
• Evolutie: surival of the fittest; moraliteit is geëvolueerd, het is een kenmerk van beschaving.
Immoreel gedrag is een terugval in de evolutie.→ geen goede verklaring
• Neurologische verklaringen: wel een verklaring → vb. van Phineas Gage: frontale hersenkwab
(planning, remming) kwam een staaf door; nadien veel impulsiever, kort lontje, prikkelbaar →
kan voor delicten zorgen
Strafrecht jeugdigen in 19e/20e eeuw
• Eerder: geen onderscheid tussen kind en volwassene → zelfde delict 5-jarige vs. 55-jarige;
zelfde straf → kan dus de doodstraf zijn
• Tijdens Code Pénal: ‘zonder oordeel des onderscheids’ → rechter kon oordelen dat jongeren
het onderscheid tussen goed en kwaad niet zo goed kunnen maken
• Kinderen onder de 10 jaar kunnen geen straffen meer krijgen (vanaf wetboek van strafrecht;
1886), tot 16 jaar minder aansprakelijk
• 1905: invoering Kinderwetten → iedereen onder de 18; mindere strafmaat
• Van straffen en wreking naar verbetering (psychisch gaan verzorgen)
Staat in het teken van de verschuiving naar moderne strafrechtschool: belang dader, niet de daad
• Gericht op herstel/verbetering
• Rechtvaardige straf
→ Mildere straffen, maar garantie veiligheid burgers? Kwam veel kritiek op
, 20e eeuw
Voorstel van Hamel: je moet meer gepersonaliseerd werken (Van Hamel ook veel op tentamen)
• Lichtere vergrijpen: maatregel of straf ter afschrikking
• Zwaardere vergrijpen: behandeling en verpleging van lange duur (hier begint de TBS te komen)
• Zeer zware gevallen: terbeschikkingstelling van de regering; behandeling van 10 jaar en daarna
verder overweging (opgesloten, zeer lange behandeling en dan nog verder behandelen →
werd toen TBR genoemd)
• 1928: “Psychopatenwetten” – opname strafrecht: tbs van de regering (TBR) en verpleging
• Veel nieuwe instellingen → Stopwet in 1933: mensen werden voor lichte delicten al heel snel
opgesloten; centrum had maar weinig plekken (88) → zat heel snel vol, dus er kwam een
stopwet: kritisch nadenken of ze het ook voor lichte vergrijpen moeten doen
Ontwikkeling na de tweede wereldoorlog
• Commissie naoorlogs strafrecht: genuanceerde opvattingen → Veel commissieleden hadden
zelf in de gevangenis gezeten en oordeel gekregen dat niet iedereen daar thuis hoort; ze zagen
in dat delicten context gebonden konden zijn
• Utrechtse school: Baan, Pompe en Kemepe, internationaal toonaangevend → meer integratie
praktijk en wetenschap (theorie)
• Betere zorg voor gevangenen en ook speciale zorg voor gedetineerden met een psychische
stoornis
• Jaren ’60 – toename duur tbs maatregel → TBS alleen voor zwaardere delicten; stopwet kon
gestopt worden
• Ca. 1995 introductie Longstay-afdelingen → afdelingen waar mensen geplaatst worden als ze
heel lang in TBS hebben gezeten en herstel moeilijk is
Basiswetgeving
Belangrijkst dat je weet dat het eerst TBR was en hierna TBS is geworden
Achtergrond Nederlandse forensische context: TBS
Straffen of behandelen
• Waar wordt iemand van verdacht?
• Maakt hij een zieke/gestoorde indruk? (PJ-rapportages)
• Wat staat voorop: noodzaak behandelen of noodzaak bestraffen?
• Welk onderzoek is vereist om een besluit te nemen over de passende maatregel die tevens
voldoet aan criteria van proportionaliteit, subsidiariteit en effectiviteit? Je moet dus rekening
houden met 3 principes; deze 3 principes worden vaak gevraagd op het tentamen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annadiehl24. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,46. Je zit daarna nergens aan vast.
