Samenvatting Inleiding Pedagogische Inleiding
Deze uitgebreide samenvatting bevat een overzicht van alle 13 hoorcolleges van het vak Inleiding
Pedagogische Wetenschappen. Alle belangrijke onderwerpen en concepten die tijdens de
hoorcolleges zijn behandeld, worden besproken en ondersteund door de bijbehorende literatuur. De
samenvatting biedt een helder en gestructureerd overzicht van kernbegrippen, theorieën en
casussen, en vormt een complete voorbereiding op tentamens en verdere verdieping in de studie
pedagogiek
,Hoorcollege 1 Introductie
Waarom is wetenschap belangrijk?
- Wetenschap is niets meer (en niets minder) dan een systeem van afspraken om samen te
leren. Het is van groot belang om verschillende redenen:
Kennisverweving: dit helpt ons om de wereld om ons heen beter te begrijpen en nieuwe
ontdekkingen te doen.
Probleemoplossing: oplossingen vinden voor complexe problemen.
Innovatie en vooruitgang: wetenschap en technologie zijn de drijvende krachten achter
innovaties die ons dagelijks leven verbeteren.
Kritisch denken: bevordert kritisch denken en logisch denken, wat essentieel is voor het
analyseren en begrijpen van informatie.
Onderwijs en ontwikkeling: doorgeven aan studenten, die op hun beurt bijdragen aan verdere
ontdekkingen en innovaties.
De twee dimensies van pedagogiek:
Empirisch-Analytisch Normatief
Feit Mening
Beschrijvend (descriptief) Voorschrijvend (prescriptief)
Methodisch Subjectief
- Toetsbaar - Hangt af van perspectieven
- Repliceerbaar - Tijdelijk
- Controleerbaar - Plaatselijk
Onafhankelijk van personen Persoonlijk
Deskundig Burger
Empirisch-Analytisch dimensie:
Theorieën over:
• Hoe ontwikkeling van kinderen verloopt
• Hoe individuele verschillen ontstaan
• Effecten van preventie en interventie
TOETSEN met empirisch onderzoek, feitelijke uitspraken
over kansen dat theorieën (deels) feitelijk juist zijn.
Kennis groeit systematisch dankzij de empirische cyclus.
Normatieve dimensie:
• Hoe denken we dat kinderen zich zouden
moeten ontwikkelen?
• Waartoe willen we opvoeden en opleiden?
• Bestudering van en reflectie op onderliggende normen en doelen van opvoeding en
onderwijs.
• Zulk onderzoek en reflectie zijn noodzakelijk om opvoedings- en onderwijsdoelen te
funderen.
(Risico: ‘de wetenschapper als dominee’. De persoonlijke normen van een wetenschapper zouden
niet relevant moeten zijn (behalve als burger)
Beide dimensies zijn aanvullend voor elkaar
Empirisch-analytische pedagogiek is een benadering die gebruik maakt van empirische gegevens om
pedagogische handelingen, methoden, ingrepen, therapieën en interventies te evalueren.
, - De empirisch-analytische benadering probeert op een systematische manier de effecten van
verschillende pedagogische handelingen te meten en te evalueren.
Empirisch duidt op de belangrijke plaats die de concrete opvoedingswerkelijkheid van opvoeders en
kinderen in een pedagogische wetenschap moet innemen.
Analytisch duidt op de bescheiden pretentie, de opvoedingswerkelijkheid telkens bij stukjes en
beetjes te willen beschrijven en interpreteren en niet de hele werkelijkheid recht te doen.
Pedagogiek: is de (inter)discipline die helpt reflecteren over ethisch wenselijke opvoedings- en
ontwikkelingsdoelen, die experimenteert met belovende middelen om opvoeding en onderwijs te
ondersteunen, en die integratie van relevante inzichten uit andere disciplines voor de beantwoording
van de vraag hoe het belang van het kind het meest gediend kan worden.
Kenmerken van Pedagogiek
- Integratieve wetenschap: Pedagogiek combineert kennis uit verschillende disciplines om een
integrale theorie te vormen.
- Praktische toepassing: Pedagogiek richt zich op de praktische toepassing van kennis om
opvoeding en onderwijs te verbeteren.
- Reflectie over waarden en normen: Pedagogiek reflecteert over ethisch wenselijke
opvoedings- en ontwikkelingsdoelen.
Hoorcollege 2 Kindbeelden
Pedagogiek: wetenschappelijke studie naar de manier waarop volwassenen kinderen groot brengen
met een bepaald doel.
Wat zijn kindbeelden?
Opvattingen over kinderen die:
- Vaak impliciet zijn
- Belangrijke karakteristieken van kinderen bevatten
- (een) onderscheid aanduiden met volwassenen
- Theorieën over kinderen begrenzen en zo opvoeding en onderwijs sturen
- Veranderlijk zijn (historisch & cultureel)
17e eeuw: kinderen als kleine volwassen: Kleine kinderen als volwassen, ze nemen al gauw deel met
de maatschappij, je moet je aanpassen aan de wereld en dan kan je goed functioneren in de
maatschappij
18e eeuw: erkenning van het kind/kindertijd:
- Kind is van nature goed (Rousseau,1762)
- Opvoedingsdoel: beschermen/zuiver houden
- Opvoeding: weinig gezag, veel vrijheid, afschermen/isoleren.
Meiden moesten wel streng opgevoed worden, beschermen tegen de bedorven slecht invloed.
19e eeuw/ begin 20e eeuw: zedelijke vorming als opvoedingsdoel:
- Van Hulst (1915) kind is geneigd tot egoïsme
- Opvoedingsdoel: gehoorzaamheid en zelfbeheersing aanleren.
- Opvoeding: niet te veel verwennen, rust, reinheid, regelmaat
Meer aandacht naar het opvoedingsdoel, ze zijn meer gericht op hun zelf neiging voor egoïsme, door
een goede opvoeding kan je de verwende en beginnen egoïsme terugbrengen
Na WOII: emotionele behoeften kind centraal:
- Bowbly (1952): kind heeft warmte/veiligheid nodig.
- Opvoedingsdoel: emotionele veiligheid bieden.
- Opvoeding: sensitief en responsief reageren op signalen kind.
, Meer aandacht om emotionele band van kinderen, warm en zorg ze zijn afhankelijk van ouders.
Sensitief en responsief, rustig op een adequate manier opvoeden van je kind.
Factor van invloed op ontwikkeling kindbeelden opvoedingsdoelen:
- Maatschappelijke ontwikkelingen
- Economische omstandigheden
- Brede cultuur (bv. Individualisme vs. collectivisme)
- Gezinsgrootte en samenstelling van gezinnen
Het angstaanjagende kind (Brinkgreve, 2005):
Onschuldige en pure kinderen: Kinderen worden gezien als onbezoedeld door de volwassen wereld.
Argeloos, onbedorven, zuiver, onbezoedeld, spontaan, natuurlijk.
Wilde en gevaarlijke kinderen: Dit beeld benadrukt hun impulsiviteit en wreedheid, en dat opvoeding
nodig is om deze wilde natuur te temmen. Vies, onaangepast, wreed, bedreigend, tiranniek,
onhandelbaar.
Opvoedingsdoel: wildheid temmen, beschaving bijbrengen
Opvoeding: strengere straffen en strengere regels
Maatschappelijke ontwikkeling:
- Toenemende gewelddadigheid
- Individualisering; minder sociale controle waardoor kinderen minder bijgestuurd kunnen
worden.
- Verwend/aanbeden versus verwaarloosd: omdat ze dan enig kind zijn, of door schuldgevoel
door verwaarlozing en juist aanbeden
- Te snel groot worden versus laat volwassen worden. Door sociaal media, hebben meer
kinderen een eerderen beeld over situaties die niet voor hun leeftijd nog bestemd zijn.
Ontwikkeling jeugd(straf)recht
Tot 19e eeuw; kind erkent als een apart individu, dat je er anders naar moet kijken.
- Centraal oordeel des onderscheids, de rechter bepaalt zonder met het kind te spreken of hij tot
de oordeels tot onderscheid behoorden. Ook als het nee geen straf was, gingen in de praktijk
toch omdat er geen heropvoedhuis was.
- Rijksopvoedingsgestichten; onderwijs en ambacht leren. Straf paar maanden, oproep tot
heropvoeding tot je 18 jaar. Strenge disciplinaire straffen: water en brood/geen eten, slaag
strafcel/cachot (kleine, donkere en vaak oncomfortabele ruimte), in de boeien. Het contact
tussen ouders werd zoveel mogelijk voorkomen ook waren er regelmatig weglopers.
Kinderen als kleine volwassenen
Vanaf 1811: Code Pénal
- Voor kinderen < 16 jaar oordeel des onderscheids
NEE: teruggeven aan ouders/heropvoeden in verbeterhuis
JA: straf; (7,5 jaar gevangenisstraf voor Geertje en Maria van 5 en 9 jaar) Beslissing ligt bij de rechter.
Klassieke richting: nachtwakersstaat, vergelding centraal
1833 jeugdgevangenis jongens in Rotterdam
1836 jeugdgevangenis in Amsterdam
< 3 maanden: gewone gevangenis, opvoedelingen vaak ook in gevangenis
Erkenning van ‘het kind’
1857 huis van Verbetering en Opvoeding in Alkmaar
