12.0 Definities
Persoonlijkheid = de verzameling van kenmerken die het gedrag, de gedachten en de
gevoelens van een individu bepalen
Die kenmerken worden verondersteld stabiel te zijn in de tijd en van toepassing te zijn
in uiteenlopende situaties (zie echter behaviorisme en cognitieve psychologie: deze
zeggen dat gedrag beïnvloed wordt door de omstandigheden waarin je je bevindt)
3 soorten kenmerken:
- Algemeen menselijke: die die we allemaal hebben
- Typisch voor een bepaalde groep
- Eigen aan het individu: doorheen de geschiedenis zien we een toenemende
individualisering -> er wordt steeds meer belang gehecht aan het individu
Onderzoek begin 20ste eeuw ging dan ook vooral over de vraag ‘wat hebben
mensen gemeenschappelijk’
21ste eeuw: waarin verschillen mensen van elkaar, wat maakt iedereen uniek?
12.1. Drie klassieke visies op de persoonlijkheid
Dit gaat over: wat hebben we gemeen
Het zijn algemene theorieën over wat de persoonlijkheid uitmaakt (wat mensen
gemeenschappelijk hebben)
De drie visies die we zullen bespreken:
Psychoanalyse
Humanistische psychologie
Behaviorisme en cognitieve psychologie
De psychoanalyse
Sigmund Freud: arts die als eerste praattherapie gebruikte als vorm van behandeling -> vanuit
de overtuiging dat hij niet iemand kan helpen als hij geen idee heeft van de persoonlijkheid
van die persoon
Het is dus zowel een persoonlijkheidstheorie als een vorm van psychotherapie
Centrale rol van het onbewuste:
Mensen zijn zich meestal niet bewust van de echte redenen van hun gedrag
Onderscheid tussen bewuste, voorbewuste, onbewuste
- Bewuste: kan vergeleken worden met het werkgeheugen; hetgeen waar we ons nu
bewust van zijn, waar we nu aan denken
- Voorbewuste: kan vergeleken worden met wat in het langetermijngeheugen zit;
hetgeen waar we ons niet nu bewust van zijn maar wat snel naar ons bewuste
gebracht kan worden (bv denk aan je moeder)
- Onbewuste: daar kunnen we ons niet bewust van worden; hier zitten 2 soorten
driften:
Seksuele/eros (positief)
Agressieve/thanatos (negatief)
Hebben een biologische oorsprong
Zijn samen met angstaanjagende gedachten verdrongen
Die driften en verdrongen ideeën worden omgezet in energie die een uitweg zoekt (zie het als
een waterketel die aan het koken is waar damp uit wil ontsnappen) -> hierdoor ontstaan
conflicten in de samenleving (die driften komen niet altijd overeen met wat je mag doen) ->
en om daarmee om te gaan hebben we het voorbewuste & het onbewuste ontwikkeld
, Persoonlijkheidstheorie: De persoon bestaat uit 3 rivaliserende delen
Es: zit volledig in het onbewuste en werkt volgens het lustprincipe; is al aanwezig
vanaf de geboorte
Ich: groeit uit het Es om te helpen aan de behoeften ervan te voldoen; werkt volgens
het realiteitsprincipe (es kan nooit overleven in de maatschappij door dat lustprincipe:
ik wil iets nu meteen); zit zowel in het onbewuste, voorbewuste, als het bewuste
Gaat enkel over het individu
Über-ich: ontstaat uit es & ich om in een sociale groep te kunnen functioneren (want
ich is dus enkel gebaseerd op de bevrediging van de eigen behoeften) über-ich houdt
zich bezig met de idealen (wat wil ik bereiken in die groep?) en het onderscheid tussen
goed en kwaad (geweten); relatief primitieve normen die in conflict komen met het es
Ontwikkeling van de persoonlijkheid
Psychoseksuele ontwikkelingsfasen waarin een persoon gefixeerd kan geraken of
waarnaar hij/zij kan regresseren
Orale fase: dit is de eerste fase van ontwikkeling: passief genieten, er wordt voor ons
gezorgd; kan leiden tot orale persoonlijkheid: we kunnen erin blijven hangen (dan ben
je afhankelijk, conformistisch, goedgelovig); komt ten einde wanneer de ouders eisen
beginnen op te leggen
Dan anale fase: zindelijkheidstraining o.b.v. controle (es wordt geconfronteerd met de
realiteit: je mag niet meer zomaar pipi & kaka doen waar je wil); deze kan leiden tot
anale persoonlijkheid (2 soorten: netheid en orde (ze nemen de regels zeer goed in
zich op en hebben ook constant regels nodig) vs rebellie (soort haat voor regels,
moeilijk om je te voegen in de maatschappij))
Dan de fallische fase: jongens en meisjes ontdekken dat ze niet helemaal hetzelfde
zijn
- Jongens: vertonen rivaliteit met de vader -> Oedipuscomplex (aangetrokken tot de
moeder + angst dat de vader hun zal castreren)
- Meisjes: vertonen penisnijd -> Elektracomplex (willen ook een penis zoals de
jongens)
- Fallische persoonlijkheid: koude, egoïstische persoonlijkheid
! Achtergrond van Freud: leefde in de 19de eeuw in Wenen -> heel duidelijke rolverdeling
tussen mannen en vrouwen (mannen veel macht & vrouwen dienende rol)
Dan latentiefase: rust (weinig interesse meer in seksualiteit) wel heel geïnteresseerd in
kinderen van eigen geslacht
Uiteindelijk genitale fase: alles wordt terug geactiveerd tijdens de pubertijd
- Combinatie van lust en affectie
- Leidt tot opnemen van verantwoordelijkheid
Hij ontwikkelde deze theorie met het idee dat hij zo mensen kan helpen waarbij het fout loopt
Psychoanalytische diagnose: Hoe ging hij dat nu diagnosticeren?
Op indirecte manieren zicht krijgen op het onbewuste (mensen weten zelf niet wat er
aan de hand is); gedachten laten opborrelen vanuit het onbewuste
Droomanalyse (volgens Freud komt daar het onbewuste naar boven): manifeste vs.
latente inhoud (het is de taak van de therapeute om van de eigenlijke inhoud van de
droom (de manifeste inhoud) te komen tot de echte problematiek (de latente inhoud))
Vrije associatie: ogen sluiten en gedachten vrije gang laten gaan (als ich kan
onderdrukt worden, kan de energie die wil opborrelen naar boven komen)
Projectieve tests (Rorschach, TAT)
- Rorschach: inktvlekken geven en vragen aan de persoon wat die daarin ziet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elenademesmaeker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.