3.14 SMZ 2 Samenvatting contemporary orthodontics hoofdstuk 4: latere fases van ontwikkeling
Volwassenheid: de vroege permanente dentitie jaren
• De adolescentie (puberteit) is de overgangsperiode naar volwassenheid met
veel lichamelijke veranderingen.
• Gezicht en dentitie veranderen ook duidelijk; tijdelijk naar permanente
dentitie, gehele gezicht groeit sneller, kaken nemen en differentiatie groei
kaken.
Initiatie van volwassenheid
• De eerste verandering vinden plaats in de hersenen, onduidelijk door welke
interne of externe factoren.
• Neuroendocriene cellen in de hypothalamus produceert releasingfactors die via de hypofyse worden
afgegeven (fig. 4.1)
o Releasing factors gaan vanuit de hypothalamus naar de anterieure hypofyse → hypofyse
gonadotrope hormonen worden afgegeven → cellen in de testes, ovaria en bijnieren
worden gestimuleerd.
o Deze organen produceren op hun beurt weer hormonen die zorgen voor verandering van
secundaire geslachtskenmerken en groei van geslachtsorganen.
• Evenals andere veranderingen zoals versnelde lichaamsgroei en verdwijnen van lymfoide weefsel
(thymus).
• Neurale groei is niet geaffecteerd – compleet op 6-jarige leeftijd.
• Puberteit: complex fysiologisch systeem, elke stap is vermenigvuldiging van hormomen; in hypofyse
100 tot 1000x meer dan in hypothalamus en in organen 1000x meer dan in hypofyse.
Timing van puberteit
• Fig. 4.2
• In deze grafiek is zichtbaar wanneer organen zijn uitgegroeid. Het neurale systeem bereikt vrij snel zijn
volwassen volume, het lymfoide weefsel is zelfs tijdje groter dan het volwassen volume (denk aan thymus, tonsillen en
neusamandelen die verdwijnen).
• De maxilla groeit dus eerder naar volwassen volume dan mandibula die meer de puberteitsgroei volgt.
• Er is grote individuele variatie, maar gemiddeld treedt de puberteit 2 jaar eerder op bij vrouwen dan bij mannen.
• Belangrijk bij orthodontische behandeling: timing eerder bij meisjes dan bij jongens door de groeispurt.
• Leeftijd is alleen een indicatie voor punt waar individu in ontwikkeling is.
o Early-maturing jongens bereiken pubertijd eerder dan slow-maturing meisjes.
o Fase van ontwikkeling van secundaire sexuele karakteristieken biedt kijk op groeistatus van individu.
• Volwassenheid bij meisjes kan worden verdeeld in 3 fasen.
o I. Begin fysieke groeispurt: borsten en schaamhaar ontstaan.
o II. 1 jaar na fase I: Ontwikkeling van sexuele eigenschappen (fig. 4.3).
▪ Piek fysieke groei.
▪ Zichtbare borstverandering.
▪ Schaamhaar donkerder en meer verdeeld.
▪ Okselhaar ontstaat.
o III. 1-1,5 jaar na fase II:
▪ Menstruatie.
▪ Groeispurt compleet.
▪ Heupen worden wijder.
▪ Meer vet distributie.
▪ Ontwikkeling borsten compleet.
• Volwassenheid bij jongens is lastiger te definiëren, kan verdeeld worden in 4 fasen.
o Puberteit begint later en breidt zich over een langere periode uit (5 jaar, ipv.
3.5 bij meiden) (fig. 4.3).
o I. Initiële teken van seksuele veroudering: vet groei → chubby uiterlijk, lijkt op
vrouwelijke vet distributie.
▪ Doordat oestrogeen wordt geproduceerd door cellen van Leidig in
testes voordat Sertoli cellen significante hoeveelheden
testosteron produceren.
▪ Scrotum begint te groeien en verandert wellicht wat in kleur.
o II. 1 jaar na fase I, groeispurt.
▪ Afname van subcutaan vet.
▪ Schaamhaar begint te groeien.
▪ Groei van penis.
o III. 8-12 maanden na fase II en piekgroei lengte.
▪ Okselhaar groeit.
▪ Gezichtsbeharing op bovenlip.
▪ Spiergroei omhoog en subcutaanvet omlaag.
▪ Meer hoekig lichaamsformaat.
▪ Meer schaamhaar maar distributie nog niet naar zijkanten van heupen.
▪ Penis en scrotum bijna op volwassen grootte.
, o IV. 15-24 maanden na fase III.
▪ Lastig aan te wijzen.
▪ Groei stopt.
▪ Gezichtsbeharing op kin en bovenlip.
▪ Distributie en kleur van schaamhaar en okselhaar.
▪ Meer spiermassa.
• Timing puberteit maakt belangrijk verschil in uiteindelijke lichaamsgrootte. Des te eerder de
puberteit, des te kleiner het individu en vice versa.
o Lengtegroei is afhankelijk van endochondrale botgroei en epifyse platen van lange
beenderen.
o Impact van geslachtshormonen op endochondrale groei is tweezijdig:
▪ 1. Stimuleren kraakbeen om sneller te groeien → produceert
adolescente groeispurt.
▪ 2. Zorgen voor verhoging van skeletale maturatie → voor lange
beenderen een snelheid waarbij kraakbeen veranderd in bot.
o Versnelling in maturatie > versnelling in groei.
▪ Tijdens snelle groei bij volwassenheid is kraakbeen sneller gebruikt dan
vervangen.
▪ Bij einde volwassenheid, is het laatste kraakbeen getransformeerd in
bot en epifyse platen sluiten.
• Groei potentiaal is verloren en lengte groei stopt.
• Vroege stoppen van groei na vroege sexuele maturatie is
vooral aanwezig bij meisjes.
o Meisjes matureren sneller en eindigen groeispurt
sneller.
o Jongens zijn niet groter dan meisjes totdat hun
groeispurt verder gaat.
• Epifyseplaat sluit langzamer bij mannen dan vrouwen: reden
dan vrouwen kleiner blijven. Mannen blijven langer en over
een langere periode doorgroeien.
• Genetische en omgevingsfactoren hebben invloed op start puberteit. Bij vrouwen lijkt de
hoeveelheid lichaamsvet bepalend voor wanneer menstruatie start. Slanke meisjes → latere
menstruatie. Bij weinig vetpercentage kan menstruatie zelfs stoppen.
o Fig. 4.4 → Lengte en gewichtscurves.
• Seizoen- en culturele factoren kunnen snelheid van fysieke groei beïnvloeden.
o Groei sneller in lengte en zomer dan herfst en winter.
o Kinderen uit stad verouderen sneller dan kinderen van het land → vooral in minder
ontwikkelde landen.
▪ Ws gemedieerd door hypothalamus en indiceren snelheid van secretie
van gonadotropine afgevende factoren en kunnen beïnvloed worden
door externe stimuli.
• Over het algemeen kan gesteld worden dat de groei van de kaken gecorreleerd is aan de
puberteitsgroei (fig. 4.5).
o Evenals onder extremiteiten harder groeien dan boven,
groeit OK harder dan BK.
▪ Daardoor minder convex gezicht en meer
prominentie onderkaak en kin.
▪ Cefalocaudale gradiënt van groei (maakt deel uit
van normaal patroon) is aanwezig tijdens
puberteit.
o Kaakgroei volgt curve van lichaamsgroei maar correlatie is
niet perfect.
o Uit craniofaciaal onderzoek blijkt dat aanzienlijk deel van de
meisjes een juveniele groei heeft, dat wil zeggen dat de
kaken al de groeispurt hebben (of zelfs nog snellere groei) 1 a 2 jaar voor de puberteitsgroei in de rest van het lichaam (fig.
4.6).
▪ In jongens treedt dit ook op, maar dan is de spurt minder hard dan een normale tijdens de puberteitsgroei.
▪ Dit lijkt vooral te komen door een adrenarche component die bij meisjes meer invloed heeft dan bij jongens.
• Geslachtshormonen geproduceerd door adrenale klieren ontstaat eerst bij leeftijd van 6 jaar bij beide
geslachten in de vorm van een zwak androgeen (DHEA: dehydroepiandrosterone).
• DHEA bereikt kritisch niveau bij 10-jarige leeftijd en correleert met initiatie van seksuele attractie.
• Versnelling van groei is gerelateerd aan intensiteit van adrenarche. Juveniele acceleratie is prominenter
bij meisjes door grotere adrenale component bij vroege seksuele ontwikkeling.
o Deze juveniele groei is belangrijk voor de orthodontische behandeling.
o Meisjes kunnen al uitgegroeid zijn terwijl nog niet alle tanden zijn gewisseld.
o Dan wordt de groeispurt gemist, wat jammer is voor de behandeling.
o Het kan dus nodig zijn om orthodontisch te behandelen tijdens de wisselfase ipv nadat alle volwassen tanden aanwezig zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper suusjevan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.