Week 1 college 1
- Kent de psychosociale ontwikkeling van volwassenen
Psychologen zijn het erover eens dat ontwikkeling zich niet volgens vaste stadia voltrekt. Het is meer
een continue proces dat in golven of vlagen verloopt.
Er zijn namelijk 3 stadia van volwassenheid: 1. De vroege. 2. De middelbare. 3. De late.
De vroege volwassenheid; verkenning, autonomie en intimiteit
Intimiteit: volgens de theorie van Erikson was de belangrijkste ontwikkelingstaak van de vroege
volwassenheid; het vermogen om een volledige, seksuele, emotionele en morele verbintenis aan te
gaan met een ander.
Als je als jongvolwassene geen intieme verbintenis weet aan te gaan leidt dat tot isolement en het
onvermogen om op een zinvolle wijze contact te maken met anderen.
Je moet weten wie en wat je bent voordat je van een ander kunt houden en je leven met hem of haar
kunt delen. Dus eerst identiteit dan intimiteit.
De psycholoog Jeffery Arnett noemt de vroege volwassenheid de tussenfase; de overgangsperiode
tussen puberteit en volwassenheid. Deze leeftijd bedraagt ongeveer 18-35 jaar. De vroege
volwassenheid is een tijd van exploratie en experimenteren op alle gebieden.
Moderne intimiteit: mensen trouwen steeds minder en huwelijken en samenwoonrelaties zijn vaker
niet meer voor het leven waardoor co-ouderschappen ontstaan .
De middelbare leeftijd: complexiteit en zorg voor de volgende generatie.
Periode (35-55 -65 jaar) waarin men aanzienlijke vaardigheid ontwikkeld in het combineren en
integreren van uiteenlopende denkstijlen, met inbegrip van reflectie, analyse en dialectisch redeneren.
Vele blijken ook kundig te zijn geworden in het integreren van hun cognities en hun emotie. Hetgeen
leidt tot beter doordachte, meer weloverwogen en reflectievere coping strategieën met betrekking tot
stressvolle gebeurtenissen. Kenmerk: drukke, complexe leefslijl
Erikson: als je eerdere uitdagingen van identiteit en intimiteit succesvol hebt doorlopen, begin je nu
een zekere betrokkenheid bij de rest van de wereld te voelen, de behoefte iets bij te dragen aan het
gezin, je werk, de gemeenschap of toekomstige generaties: zorg voor de volgende generatie.
Degenen die de eerder crisis over identiteit en intimiteit niet naar tevredenheid hebben opgelost,
komen vaak terecht in een zogenoemde midlifecrises. Ze trekken in het verleden gemaakte keuzes in
twijfel en worden cynisch en star of, het andere uiterste, wentelen zich in zelfmedelijnen en neigen tot
roekeloos gedrag: stagnatie
De meeste volwassenen maken tijdens middelbare leeftijd overgangen door: het herdefiniëren of
transformeren van iemands rol in het leven. bijvoorbeeld nadat kinderen het huis uitgaan. Deze
overgangen kunnen verwacht of onverwacht optreden. Bij verwachting spreek je bijvoorbeeld over het
huwelijk en onverwacht is ziek worden.
Mensen in deze fase zijn energieke, progressieve mensen die een betekenisvolle bijdrage aan de
wereld leven en die genieten van het de vele mogelijkheden op het gebied van werk, liefde en
persoonlijke groei.
De late volwassenheid: integriteit
Periode van use it or lose it. Een ouder iemand heeft minder energie te besteden, maar wel het
vermogen emotionele ervaringen te beheersen en daarmee weer energie te besparen.
Erikson: ouderdom wordt bepaald door een toenemend bewustzijn van je eigen sterfelijkheid en van
veranderingen in je lichaam, gedrag en sociale rollen. De crisis in deze fase integriteit tegenover
wanhoop.
Integriteit: de gezonde kant van deze dimensie, heeft betrekking op het vermogen om zonder spijt
terug te blikken op het leven en te genieten van een gevoel van heelheid.
,Hiervoor is reflectie nodig, met waardering voor datgene wat goed is gelukt en acceptatie voor de
dingen die niet zijn gelukt. Hierbij is het van belang dat voorafgaande crisissen als goed ontwikkelde
identiteit, door betekenisvolle intieme relaties en door het gevoel iets aan de volgende generatie te
hebben bijgedragen, succesvol zijn afgesloten. Degene die dat niet hebben gedaan zullen niet alle
doelen in hun leven hebben bereikt zijn vaak niet in staat de crisis van de laatste ontwikkelingsfase
succesvol op te lossen.
Fysieke veranderingen: meer rimpels, haar dun en grijs, krimpen. Hart en longen minder efficiënt,
waardoor uithoudingsvermogen afneemt. Ook gaan zintuigen achteruit. Beweging helpt
Cognitieve veranderingen: hersenen worden kleiner, je kunt minder goed onthouden, minder snel
informatie opnemen, maar dit wordt gecompenseerd door informatie op een andere wijze te verwerken
en daarbij meer hersengebieden in te schakelen. Woordenschat wel groter net als beheersing sociale
vaardigheden. Ook musici beter. Actieve ouderen betere cognitieve gezondheid. Slechter korte termijn
geheugen. Vaak ook ziekte van alzheimer als probleem.
Sociale en emotionele veranderingen: hoe ouder hoe selectiever in relaties. Ouderen volwassene
verdrietiger van filmbeelden, maar meer positieve emoties dan jong volwassenen. Ze nemen
teleurstellingen eerder voor lief, zijn minder gevoelig voor persoonlijke kritiek en concentreren zich op
het positieve. Ze zijn tevreden over het leven en genieten een tamelijk hoog welzijnsniveau.
- Legt relatie tussen het concept van positieve gezondheid en de psychologische ontwikkeling
van volwassenen.
6 hoofddimensies
Huber: “Gezondheid is het vermogen van het individu om zich aan te passen aan de uitdagingen
van het leven en daarin de eigen regie te nemen”
Dit is ook het geval bij de psychologische ontwikkeling van volwassenen. De vroege volwassenheid is
een tijd van exploratie en experimenteren op alle gebieden. Je hebt je zelf leren kennen en nu is het
,de volgende uitdaging om intieme relatie aan te gaan. Gebeurt dit niet dan isolement. Een goed
evenwicht tussen autonoom blijven en relatie aan te gaan met ander blijft lastig.
Tijdens de middelbare volwassenheid vinden er veel overgangen plaats. Tijdens de overgangen is het
moet je herdefiniëren of transformeren van iemands rol in het leven. bijvoorbeeld nadat kinderen het
huis uitgaan. Deze overgangen kunnen verwacht of onverwacht optreden. Bij verwachting spreek je
bijvoorbeeld over het huwelijk en onverwacht is ziek worden. Hier moet iemand dus de eigen regie in
handen nemen en zich aan passen aan de situatie (uitdaging ) die is ontstaan.
Tijdens de late volwassenheid vinden er allerlei fysieke, cognitieve, sociale en emotionele
veranderingen plaats, maar met deze veranderen is goed te leven als je je maar aanpast. Enkele van
deze veranderingen kunne zelfs worden verminderd door eigen regie te nemen en lichamelijke
oefeningen te doen.
- Verwoordt het realiseren en behouden van lichamelijk, emotioneel, psychologisch en sociaal
welbevinden vanuit de positieve psychologie.
Positieve psychologie: Is de wetenschap van welbevinden en optimaal functioneren -> flourishing
- Wetenschappelijke stroming
- Gericht op krachten
- Aanvulling op regulieren psychologie
- Preventie focus
- Geen ‘gelukspsychologie
Belangrijke grondleggers:
- Myhali Csikszentmihalyi
- Martin Seligman
Welbevinden: Een staat van welzijn waarin het individu zich zijn of haar capaciteiten realiseert, kan
overweg met de normale stress van het leven, kan productief en vruchtbaar werken en kan een
bijdrage leveren aan zijn of haar leven. (WHO).
Gezondheid dus niet als doel wel als middel
Welbevinden theorie:
- Positieve emoties
- Flow
- Positieve relaties
- Betekenisgeving
- Doelen behalen
Op 3 niveaus:
- Emotioneel
- Psychologisch
- Sociaal
Sociaal welbevinden
5 dimensies:
✓ Positieve visie op andere mensen
✓ Geloof in maatschappelijke vooruitgang
✓ Begrijpt maatschappij
✓ Participeert in de maatschappij
✓ Voelt zich thuis in de maatschappij
,Psychologisch welbevinden
6 dimensies van psychologisch welbevinden:
✓ Doelgerichtheid (plezier)
✓ Persoonlijke groei
✓ Autonomie
✓ Omgevingsbeheersing
✓ Zelfacceptatie
✓ Positieve relaties
Emotioneel welbevinden
Omvat 3 aspecten:
✓ de mate waarin positieve gevoelens aanwezig zijn
✓ De mate waarin negatieve gevoelens aanwezig zijn
✓ De mate waarin mensen tevreden zijn over hun leven
Voordelen van positieve emoties:
- Het bevorderen van psychologische weerbaarheid
- Het bevorderen van probleemoplossend vermogen
- Her verdrijven negatieve emoties
- Het in gang zetten van een opwaartse spiraal van positieve gevoelens
- Het bevorderen van een positief effect van de behandeling
Het effect van positieve emoties
- Een langer leven (Danner e.a., 2001)
- Een verhoogde cognitieve flexibiliteit (Ashby e.a., 1999)
- Een beter geheugen (Isen e.a., 1978)
- Sneller (wond)herstel (Fredrickson, 2004)
Oefeningen positieve emoties:
- Tel je zegeningen
- Goed nieuws delen
- Aardig zijn voor anderen
- complimentjes geven
- Positief tijdreizen (brief voor in de toekomst)
, Welbevinden volgens Seligman (2011):
- Positive emotions
- Engagement
- Relationship
- Meaning
- Accomplissment
Levenslange toolkit
- Aardig zijn
- Bewust genieten
- Dankbaarheid
- Coping strategieën ontwikkelen
- Doelen stellen
- Flow versterken
- Kwaliteiten & talent
- Optimisme cultiveren
- Piekeren en vergelijken vermijden
- Sociale relaties koesteren
- Vergeving
- Zingeving
- Zorgen voor lichaam & geest
- Kent coping en verschillende coping stijlen in relatie tot het realiseren en behouden van
welbevinden.
Coping: Ondernemen van actie om de oorzaken van stress te verminderen of weg te nemen.
3 Processen die gevolg zijn van ziekte:
1. Cognitieve beoordeling:
Implicaties van de ziekte voor zijn/haar eigen leven
2. Adaptieve taken:
Omgaan met symptomen van ziekte
Omgaan met de mogelijkheid van pijn
Controle houden over de ziekte en handhaven van gezondheid
Onzekere toekomst onder ogen zien
Controle houden en emotioneel evenwicht bewaren
Omgaan met veranderingen in relaties
Omgaan met veranderingen van het zelfbeeld en eigenwaarde
