Psychopathologie tentamenvoorbereiding
Hoorcollege aantekeningen en samenvatting van de literatuur
,College 1: introductie
DSM voor en tegen
WHO defines health as a state of complete physical, mental and social well-being and not
merely the absence of disease or infirmity
Wat maakt of iemand ziek of gezond is?
• Categorisch: gezond vs ziek. Geen overlap
• Typologisch: grijze zone met overlap → DSM past hierbij.
• Gradueel: geleidelijke overgang van gezond naar ziek. Onderscheid extra moeilijk.
o Ook vaag wat gezond en ziek nou is. Vaak schommelt het ook dus wanneer is het dan
afwijkend? Gradueel is dus lastig om in te kaderen.
Een gezond continuüm?
Normale populatie heeft bepaalde eigenschap gemiddeld zoals angst, sport of alcohol. Maar
voor pathologie definiëren is wederzijds van de normaal verdeling en dan vanaf welk punt /
moment is iets afwijkend? Dus hangt af van de definitie die je het geeft want bij de ene definitie
meer mensen als afwijkend bestempeld dan bij andere. Laat ook zien hoe lastig categorieën van
ziek en gezond is. Ook andere invloeden die bepalen wat afwijkend is; studentenpopulatie drinkt
meer dan normale populatie
Cultuur, politiek en economie dus invloed op de definitie.
• Culturele invloeden; andere normen dus ook andere
normalen, bijv in jodendom vaker handen wassen,
wanneer is 10x handen wassen dan afwijkend?
• Economie: meer depressie diagnoses → meer geld voor
farmacie. Zelfde voor ADHD
• Politiek: afwijkende politieke meningen. Vb in kampen
worden gestopt om de juiste politieke mening te krijgen.
Bestaan psychische stoornissen?: We gaan er van uit dat ze wel bestaan. Invloeden die bij
definitie een rol spelen: cultuur, politiek en economie.
Belangrijke vragen bij de ontwikkeling van een diagnostisch systeem:
• Zijn afwijkingen (onschuldige) variaties van menselijk gedrag of toch ziektes?
• Waar komen nieuwe diagnosen vandaan ?
• Wat is het gevolg daarvan ?
• Wie heeft er baat bij ?
Vb: als een diagnose niet meer verzekerde zorg krijgt, worden die ook minder gegeven. Dit
invloed dus de waarde wat de diagnose dus heeft.
Pro DSM Classificatie
Waarom is classificatie nodig: om te communiceren. Mensen hebben hokjes nodig om in
gesprek te gaan, delen we wel dezelfde visie? Je kan makkelijker dmv die hokjes/laadjes met
elkaar communiceren als professional of over wat voor een client het gaat. Als je social anxiety
disorder zegt dan weten mensen wat je bedoelt ipv dat je het moet uitleggen.
,Classificeren maar hoe: (nosologie is indeling van de
ziekte)
• Etiologie = (indelen op) de oorzaak van een aandoening
o Vb: Social anxiety disorder (SAD): serotonine
transporter gene, trauma, leren-observeren,
verwaarlozing etc
o Hier is het dus niet zo heel behulpzaam,
heterogeen, meerdere zaken dus.
• Pathogenese = het verloop van een ziekte, wnr gaat het
beter / slechter er waardoor, onderliggende factoren
die het in stand houden / versterken
o Vb: SAD: cognitieve biases (interpretatie, aandacht), klassiek/operant leren, sociaal
skills etc
• Epidemiologie = patronen in het voorkomen, hoeveel percentages komen het voor,
prevalentie
o Vb: SAD: prevalentie 9-13%, even veel man en vrouw maar man vaker in kliniek
• Symptomen: individuele (soms subjectieve) verschijnselen zoals bijv hoge bloeddruk of
angst die onderdeel kunnen zijn van een beschrijving van een ziekte.
o Syndromen = symptoom clusters dus verschillende symptomen die samengevat
worden om het probleem te beschrijven, depressie = terugtrekken, schuldgevoelens
naast depressieve gevoelens.
o Vb: kern: buitenproportionele angst om negatief beoordeelt te worden, vermijding,
angstige automatische gedachtes, hartkloppen etc.
➔ Maar deze (symptomen) overlappen vaak in stoornis!
Probleem van classificatie
• Probleem van classificatie is dat 2 mensen met verschillende kenmerken dezelfde diagnose
kunnen krijgen, maar vaak staat ook nog dat je een diagnose moet uitsluiten bij bijv.
middelengebruik.
• Beperkingen van classificatie: comorbiditeit! Bijv. angst en depressie gaan vaak samen.
Take home
• Weg van politieke/morele en financiële invloeden
• Hoe willen wij (internationaal) over psychopathologie communiceren?
• We komen niet uit zonder categorieën
• DSM moet blijven ontwikkelen en zal dit ook blijven doen
• Het kind niet met het badwater weggooien
• DSM zal blijven ontwikkelen als diagnostisch instrument en als kapstok voor professionele
communicatie.
Anti DSM
• Veel overlap tussen diagnoses, dsm probeert dit op te lossen door extra diagnoses toe te
voegen. Maar conclusie blijft dat er veel overlap blijft bestaan en hierdoor mensen veel
labels kregen.
• Je kan met meer dan 10.000.000 combinaties uitkomen bij een stoornis in de DSM, dat is
dus te veel.
, • Wat moet je met een label, wat betekent het?
Oplossingen, alternatieve voor de DSM
1. Overkoepelende persoonlijkheidsconstructen = transdiagnostische
persoonlijkheidsdimensies. Gemaakt door DSM-5 makers
• Clusteren op dimensie: veel stoornissen op fear: sociale fobie, paniekstoornis etc.
Externalizing: uiten naar buiten zoals drug disorder, adult antisocial.
• Dus: kijken naar de stoornis overstijgende dimensies. Dit is de rode draad door al die vakjes
(diagnoses) heen, dus hetgeen dat ze gemeenschappelijk hebben. In therapie kun je je
richten op deze stoornis overstijgende constructen. Dus dit helpt met de overlap. Ook met
communicatie want je kunt over de overstijgende constructen communiceren.
• Vb: Externalisatie
o Heterogene mix van trekken, gedragingen en stoornissen
o Extreme beloningsgevoeligheid
o Hostiliteit en reactieve agressie
o Lage impulscontrole
• Dus ze hebben deze kenmerken ondanks andere dsm diagnoses, deze dimensie kan deze
mensen beschrijven met gelijke symptomen dan zullen ze ook met de biologie iets gemeen
moeten hebben: dimensies zijn gelinkt aan bepaalde genetische vatbaarheid die deze
mensen delen en daardoor hebben ze zelfde dimensies.
• Dus: er zijn dimensies die stoornissen overstijgen.
• Sterk verankerd in persoonlijkheidstheorieën.
• Inmiddels hier ook wel van af gestapt, niet bruikbaar in de praktijk.
2. Cognitieve Neuropsychologie
• Deze benadering kijkt naar wat er achter de symptomen zit dus op cognitieve en brein
systemen. Dus naar relatie tussen symptomen en cognitie. Gaat ervan uit dat dezelfde
cognitieve afwijkingen gelinkt kunnen worden bij meerdere stoornissen.
• Vb: vormen van agressie passen bij andere vormen van cognitie (de wereld als een enge plek
zien → hyperactieve amygdala) vs. Weinig empathie hebben →amygdala werkt niet goed).
Dus deze visie: Het linken van symptomen met problemen in het brein.
• Dus via DSM vind je de bron van het probleem niet
• Deze theorie niet verankerd in de persoonlijkheidsleer, ander beginpunt dus.
3. Computationele psychiatrie
• Nieuwe beweging, het idee is dat we het gedrag kunnen zien en hersenen activiteit kunnen
we ook zien, maar de cognitie kunnen we niet pakken. We denken dat we deze cognitie zoals
impulsiviteit kunnen koppelen met gedrag en brein maar dit kan eigenlijk niet.
• Deze beweging maakt modellen van cognitief functioneren zoals voor impulsiviteit,
aandacht, emotie verwerking etc. met deze modellen kun je mensen met afwijkingen deze
taken laten doen om de verstoringen te onderzoeken. Dan kun je per subgroep medicatie
ontwikkelen die aansluit op hun verstoring, bijv mechanisme A alleen hiervoor medicatie
niet ook die ook op B werkt.
• Dus: focus op brein en afwijkingen in cognitieve mechanismen. Psychische stoornissen
worden herleidt tot disfuncties in cognitieve processen zoals impulsiviteit.
• Ze maken dus mathematische modellen om het samenspel tussen cognitieve
mechanismen te kunnen meten, simuleren en kwantificeren (dus geen ‘sommetje’) zodat ze
groepen kunnen vergelijken.
