uitgebreide aantekeningen bij ALLE hoorcolleges strafrecht & strafprocesrecht 2024/2025
58 keer bekeken 4 keer verkocht
Vak
Strafrecht en strafprocesrecht (C02B9A)
Instelling
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Boek
Strafrecht & strafprocesrecht voor bachelors
Dit bestand bevat zeer uitgebreide en verzorgde notities bij ALLE 37 hoorcolleges Strafrecht & Strafprocesrecht gedoceerd in de derde bachelor rechten KUL door professor Verstraeten & Verbruggen - academiejaar 2024/2025.
Het document is zeer uitgebreid en duidelijk + verzorgde lay-out. Het omva...
2023 Boek Samenvattng - Strafrecht en strafprocesrecht
samenvatting van straf- en bestuursrecht
Uitgebreide notities strafrecht (+ alle oefeningen uit de les)
Alles voor dit studieboek
(7)
Geschreven voor
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Rechten
Strafrecht en strafprocesrecht (C02B9A)
Alle documenten voor dit vak (16)
Verkoper
Volgen
rechtenstudente1382
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
STRAFRECHT
HOORCOLLEGE 1
STRAFRECHT INLEIDING
Hoe gaan we als samenleving om met criminaliteit?
Zeer grote uitdaging (voornamelijk kwantitatief) – organisatorisch zeer moeilijk te regelen
Je kunt nt zonder systeem
Paradox – zowel verwonderd om als vertrouwd met strafsancties
Strafrecht is een systeem dat gebaseerd is op wetgeving → geen straf zonder wet = nulla poena sine lege
ð voorzienbaarheid / legaliteitsbeginsel = van wezenlijk belang = uitgangspunt
→ tegen willekeur!
→ pas als je iets misdoet kun je gestraft w
schuldcomponent v cruciaal belang
schuld maakt iets tot potentieel strafrecht
je gaat bewust of onopzettelijk over de grens → strafrecht kan spelen
2de belangrijke principe = proportionaliteit / redelijkheid
sanctie recht met MATE
STRAFPROCESRECHT INLEIDING
ook een evenwicht – andere vorm v evenwicht mr minstens even belangrijk
tijdens de lessen steeds de idee in je achterhoofd houden / je afvragen ; als je straf procesrecht ontwikkelt, hoe
zul je proberen de balans te vinden tss 2 moeilijk met elkaar te verzoenen uitdagingen
efficiëntie (macht) & rechtsbescherming
bv. zomaar huiszoeking, kan dat?
bv. telefoontap, mag dat?
bv. DNA staal afnemen in het kader ve onderzoek, moet je daar aan meewerken?
nt arbitrair omgaan met macht
diegene die vwp uitmaakt v machtsuitoefening moet beschermd w → je moet minstens de kans krijgen om zich
te verdedigen = het belang ve EERLIJK proces
wat houdt dat in?
wat valt daar onder?
wat zijn de cruciale waarden ve eerlijk proces?
1
,aanvaarding v straf zal véél makkelijker zijn als beklaagde gevoel heeft dat er minstens naar hem geluisterd werd
proces aanslagen 2016 : discussie rondom glazen kooi, naakt fouilleren
volk wild : waarom hierover proces, belachelijk!
kooi kostte 250K – architecturaal mis, opnieuw grote kost
belachelijk?
toont aan dat BE waakt over grenzen eerlijk proces, dus toch wel v belang
in krant artikel over persoon op MOST WANTED LIST
man werd veroordeeld in 2005 tot 15j opsluiting, mr verdween
leefde 17j ondergedoken in klein Grieks dorpje
plots w hij opgespoord, uitgeleverd & wnnr hij terug in BE is na 17j tekent hij verzet aan
volk denkt ‘hoezo nieuw proces’?
mr was proces bij verstek
sommigen denken belachelijk!
anderen denken, neen kan zich nu tenminste verdedigen
intussen staat v bewijs erbarmelijk
getuigen dood, papieren aangevreten dr vocht ...
man werpt op dat dit dus nooit een eerlijk proces zou kunnen zijn
→ proces onontvankelijk & man op vrije voet
→ eerlijk? Het proces in ieder geval wel, spijtig als man idd schuldig was mr we’ll never know
strafrecht lijkt heel chaotisch mr ligt vr stuk ook aan journalistiek
enkel negatieve zaken w gerapporteerd (bv. lange processen)
Sky ECC zaak – miljoenen berichten die ontsleuteld moesten worden
honderden criminelen w op dit moment geïdentificeerd
= oorzaak v overbelasting vh systeem
ook wel goed dat pers bepaalde zaken bespreekbaar maakt & manier v doen soms in vraag stelt
zolang maar genuanceerd & gn juridische pornografie
bv. financiële datalekken ; vakwerk v journalisten, knappe onderzoeksjournalistiek
anderzijds soms kranten met na assisenproces poll op website ‘wat denkt u schuldig of onschuldig?’ = nt oke
wat met verjaring?
kunnen verjaarde feiten nog vervolgd w?
moeten verjaarde feiten nog vervolgd w?
moet er zoiets bestaan als onverjaarbaarheid?
2
, debat rond zaak Reuzegom = eigenlijk goed
studenten konden beleidsvragen stellen aan minister
rechter heeft geoordeeld dat ze de dood v Sanda Dia nt wilden veroorzaken
mr was het dan nt minstens schuldverzuim?
opzettelijk nt helpen
rechter heeft opnieuw neen geoordeeld – volk dacht sterk van wel, mr juridisch technisch nt
zeker wel gebrek aan voorzorg, zeker onopzettelijke doding
mr straf ; belachelijk lage werkstraf!
is dat zo?
advocaat enorm voordeel t.o.v. strafrechter nl. partijdigheid
rechter kan dit nt – moet juiste beslissing / evenwicht zoeken
voorlopige hechtenis = vreemd, want vermoeden v onschuld
hoe werkt dat dan?
WAAROM BESTAAT STRAFRECHT?
waar vindt strafrecht zijn grondslag?
1867 – oud strafwetboek
1810 – wetboek SV
wel massaal veel wetswijzigingen geweest, mr basisconcepten v ons strafrecht zijn nog altijd die zoals bedacht
in de 19de eeuw = gn vanzelfsprekendheid (ongelooflijk goed dan? Neen, gruwelijk verouderd MAAR méga
moeilijk te hervormen
nieuw straf wetboek gestemd, vr strafprocesrecht nog nt
strafwetboek gestemd mr zal maar ten vroegste binnen 2j in werking treden
ð maatschappij schreeuwt om vergelding
ð preventieve aspect = voorkomen v misdrijven, dr mensen die misdrijven gepleegd hebben te straffen
ontraad je anderen dit ook te doen (hier zijn studies omtrent gedaan – vooral doodstraf zorgt vr dit disuasieve
effect? Niet per se, je staat hier nt bij stil)
evolutie in de loop vd tijd : idee v straffen moet, mr je moet ook denken aan resocialiseren / maatschappelijke
rehabilitatie
mss beter gevangenisstraf als ultimum remedium
3
,HOORCOLLEGE 2
STRAFRECHT
Prepareer je codex – heel veel staat er gwn letterlijk in mr belangrijk dat je het snel vindt
Kruisverwijzingen maken & orde aanbrengen!!
Manier om te oefenen = actualiteit volgen
Proportionaliteit & individualisering v straffen v belang
Oog om oog, tand om tand = goed systeem mr bestraffing gaan beperken bv. enkel bij dader
Beleidsinstrument = we willen bepaalde dingen bereiken, we gaan het strafrecht gaan gebruiken om bepaalde
dingen af te dwingen → bv. rookverbod = maatschappelijke veranderingen via strafrecht afdwingen
Wat is straf? Wat is strafrecht?
Moeilijk te definiëren / af te grenzen (idem met ziektes)
Kern is duidelijk = gaat om misdrijven & straffen die daar bij horen, mr contouren zijn vaag
Iets is een mIsdrijf omdat het bestraft w
Je krijgt een straf omdat je een misdrijf pleegt
= cirkelredenering
bv. bibboete = sanctie mr gn straf, want je moet er nt vr nr rbank komen & het zal nt op je strafblad staan
= verschil moet gedefinieerd w
bv. v stoute minister w 2/3de v zijn loon afgepakt = sanctie, mr die persoon zal het als een straf ervaren want hij
verliest heel veel geld
strafrecht in de ruime zin:
- onder welke vwdn specifieke gedragingen (misdrijven) specifieke sancties (strafrechtelijke sancties) kunnen
w opgelegd & uitgevoerd (bv. geldboetes, elektronisch toezicht, gevangenisstraf...)
- omschrijven gedragingen & sancties (bv. filmen onder rok – erger als lagere leeftijd?)
- voorschrijven hoe daartoe bevoegde (publiekrechtelijke) instanties recht (soms plicht) om misdrijven vast
te stellen & sancties op te leggen aan daders (bv. in RUSL totale willekeur politie – waardevol dat er daar
procedures & regels vr bestaan)
samenhang : regels als bescherming & legitimering
→ LEUV & HASS enigen die dit samen doceren = nuttig, gaat hand in hand
→ als je in strafrecht zou leren over correctionalisering v cases mr je hebt nog gn strafprocesrecht gehad weet
je nt wat dat betekent = dom
4
,legaliteitsbeginsel = basis v alles
bepaalt aantal dingen zoals bronnen, interpretatiemethoden ...
wet beperkt de straffen die kunnen w opgelegd = machtsuitoefening w beperkt → politie mag bv. nt random je
laatste zoekopdrachten checken = essentieel
BRONNEN
STRAFWETBOEK
strafwetboek dateert van 1867 – het WB werd reeds gewijzigd mr nog steeds in afwachting vd inwerkingtreding
vh nieuwe strafwetboek
w mooi & nieuw voorgesteld mr in feite nog altijd het WB v 1867 → wel reeds paar wijzigingen geweest mr
telkens ook veel dingen vergeten, gn rekening gehouden met andere regels ...
in feite nog altijd de oude wetten v Napoleon mr nu met van alles tussen gegooid
klassieke visie = homo economicus → mensen maken rationele keuzes tss kosten & baten
JEDOCH : mensen zijn op moment v uitvoeren ve misdrijf echt nt bezig met de mogelijke strafmaat
→ idee dat strafwet misdrijven gaat ontraden = nt correct
sociaal verweer idee (determinatie, maatschappijbeveiliging) ð aparte wetten
opeens had wetgever door : oke mensen staan nt bij mogelijke strafmaat stil & zijn nt rationeel, misdadigers zijn
gevaarlijke mensen uit de marginaliteit ð ontstaan idee v gevaarlijke mensen = we willen maatschappij gaan
beschermen
aparte categorie → geesteszieken & minderjarigen
vr hen andere maatregelen om maatschappij te beschermen bv. internering
in nieuw WB betere logica, want wetgever miskent nu bepaalde beginselen
STRAFPROCES WETBOEK
altijd proportionaliteit / evenwicht centraal
bv. mag politie gegevens v onze tellies onderzoeken in de strijd tgn kinderpornografie?
Iedereen beseft dat het een heel ernstig maatschappelijk probleem is, mr betekent dit dat elke persoon toegang
moet geven in tellie data?
Is het nt aangewezen gerichter te werk te gaan?
Argument : ja mr we zullen filteren & zo de slechteriken pakken (idem met camera’s – die filmen ook zowel goede
als slechte mensen)
= debat dat je moet voeren als maatschappij
= teveel rechtsbescherming is ook nt wenselijk → zorgt vr meer misdaad & creëert zo misdaad
5
,INQUISITOIRE PROCEDURE : OVH gaat zelf op zoek nr bewijzen bij een strafprocedure
ACCUSATOIRE PROCEDURE : slachtoffer moet zelf elementen aanbrengen (mr OVH gaat vaak op zoek eerder
dan te wachten)
→ bestaat nergens in zuivere vorm, alle landen zijn mengvorm
2 struikelblokken bij hervorming strafprocesrecht = politiek liggen deze zaken zeer gevoelig :
- volksjury bij Assisen
- onderzoeksrecht (opsporings- & gerechtelijk onderzoek = 2 procedures = zeer ingewikkeld → men wil hier 1
onderzoek v maken maar onderzoeksrechters zijn radicaal tgn & krijgen vrij veel steun)
in afwachting heel veel wetten bijgemaakt = potpourri / menselijker sneller straffer / verzamelwet
puzzel v allerlei kleine stukjes die allemaal veranderen zonder duidelijke ratio
= heel onoverzichtelijk & verwarrend
AUTONOMIE VH STRAFRECHT
= vak apart
functioneel : eigen normen & belangen, eigen handhavingsapparaat
• strafrecht tracht ervoor te zorgen dat regels uit alle andere rechtstakken uitgeoefend / nageleefd w
• + sommige zaken w enkel dr het strafrecht geregeld (bv. o.v.v. seksuele intimiteit / seksueel
delinquentierecht → als maatschappij vinden we dit heel belangrijk)
conceptueel : eigen invulling v begrippen
→ in principe gaat het strafrecht de definities uit andere rechtstakken volgen (bv. om te weten wat valt onder
misdrijf in de familie – incest = definitie in pers & fam recht checken)
mr w adoptant als hetzelfde aanzien als vader?
in fam recht niet
in strafrecht zullen we ze wel gelijkstellen
bv. bankrekening
v wie is het geld op je bankrekening?
zijn wij daar zelf eigenaar van?
de bank is eigenaar vh geld, wij hebben louter een schuldvordering
in zakenrechtelijke juridische betekenis zijn we gn eigenaar vh geld
bv. voor toepassen verbeurdverklaring : kan enkel als het je eigendom is
→ in strafrecht zullen we wel persoon zelf als eigenaar vh geld zien & het geld afpakken als straf
(hoewel in verb recht bank w aanzien als eigenaar)
6
,uitzondering = art 16 V.T.
als het gaat over een contract dat w betwist zal de strafrechter burgerlijk recht moeten toepassen
bv. prof zegt dat hij zijn fiets aan mij geleend heeft, maar ik heb die doorverkocht
prof ziet dit als misdrijf → misbruik v vertrouwen
ik zeg ‘neen dat is gn waar, ik heb die fiets van jou gekregen’ = contract
gaat het om een koop-verkoop of bruikleen?
Rechter zal moeten kijken nr burgerlijk recht & checken of de situ valt onder koop-verkoop of bruikleen
STRAFPROCESRECHT / GERECHTELIJK RECHT?
Hoe verhoudt WB SV zich met WB gerechtelijk recht?
LEX SPECIALIS regel
dus op examen ook gerechtelijk WB nodig
als regeling incompatibel = chill want WB GER werkt aanvullend op strafprocesrecht
maar als ze botsen → regel gerechtelijk WB buiten spel gezet
STRAFRECHT = PUBLIEK RECHT
Als je een misdrijf pleegt, dan ontstaat er een rechtsverhouding tussen de overheid en die misdadiger-burger
Zelfs als slachtoffer dit nt wil (strafzaak) zal dat er vaak nt toe doen → als OVH het nodig vindt zal het toch
gebeuren (bv. zaak BDP → parket wou onderzoeken, dader & slachtoffers niet, vandaar ‘het proces dat niemand
wou’)
→ zeker bij seksuele delinquentie is dit zeer bewuste keuze (om gn strafzaak te willen) vaak uit schaamte ...
→ zelf als zij dit nt willen kan het in het algemeen belang zijn toch een strafzaak te starten, al is het maar om
andere slachtoffers te voorkomen
burgerlijke partij is secundaire positie = gaat nt om privégeschil
is soort wagon dat men aanhangt aan het OM (dat namens iedereen optreedt)
→ kan corrigeren & aanvullen
strafrechtelijke ASH = v OO → kun je nt contractueel uitsluiten
idem als je omgekeerd zou willen inroepen bv. huurmoord (contract ; jij vermoordt persoon A – ik geef je de helft
vh geld voordien, de andere helft geld nadien → dader kan nt zeggen : ik wil strafproces want som geld nadien
is me nooit gegeven = kan nt want tegen OO)
7
,ALGEMEEN & BIJZONDER STRAFRECHT
je hebt wat indelingen van strafrecht :
algemeen strafrecht : vooral in algemeen deel (Boek I) SW & in complementaire wetten
= regels die gelden vr alle misdrijven
Boek I : art 1 – 99
MAAR er zijn ook andere wetten die algemeen strafrecht zijn (complementaire strafwetten) die niet in het
strafwetboek staan (bv. de wet over uitstel en opschorting van straf (uitstel v tenuitvoerlegging))
b deel vh SW : de regels over de specifieke misdrijven (wat is diefstal, wanneer spreek je van verkrachting?)
Boek II SW (de misdrijven) : art 101 – 566
= omschrijving, straffen & specifieke misdrijfgebonden regels
plus minus menukaart restaurant : dit zijn de opties, dit is de prijs
bijzonder strafrecht : recht vd strafwetten, buiten het WB
KEIVEEL wetten die strafwetten zijn mr nt in het strafwetboek staan
Veel bijzondere strafwetten die niet in boek 2 staan, deze vind je op alle niveaus
→ in economisch recht, fiscaal recht...
→ overal waar men een strafsanctie voorschrijft = bijzonder strafrecht
bv. wegverkeerswet = bijzondere strafwet
bijzonder deel SW ≠ bijzonder strafrecht
COMPLEMENTAIRE WETTEN
Wetten die perfect inhoudelijk in boek I zouden kunnen staan, mr ze staan om technische praktische redenen
erbuiten (bv. veel te lang)
Aantal hiervan w gelukkig in nieuwe WB wel in boek I opgenomen, mr nt allemaal
Eigenlijk moet je compl wetten aanschouwen als een deel v boek I
8
,BIJZONDERE STRAFWETTEN
= om verschillende redenen bijzonder
Bv. militairen hebben andere regeling
→ krijgsraden ipv rbanken
→ aantal misdrijven die enkel militairen kunnen plegen bv. desertie (weglopen / nt willen vechten vr je land) of
insubordinatie (bevel nt naleven)
Fiscale wetgeving bepaalt zelf straf vr bv. fiscale fraude
Wegverkeer : apart verkeersreglement – aantal inbreuken strafbaar (moesten we dit allemaal in strafwetboek
zetten → zou véél te lang zijn, dus apart)
Drugsmisdrijven = apart, in veel andere landen wel gwn in strafWB
Bv. verbod v onverdoofd slachten, welke straffen staan hier op & waar vind je die?
(eens naar zoeken!)
ART 100 = SCHARNIER TSS ALGEMENE REGELS & BIJZONDERE REGELS
vroeger was dit het laatste art v boek I → stelde in welke mate de voorgaande artikelen gelden vr het bijzonder
strafrecht → gelden allemaal AUTOMATISCH vr boek II
algemeen deel geldt ALTIJD zonder beperking vr alle misdrijven in boek II
art 100 gaat over toepasselijkheid buiten strafrecht bv. in arbeidsrecht
principe = regels boek I zijn volledig van toepassing op misdrijven uit bijzondere strafwetten
BEHALVE als bijzondere wet afwijkt
PLUS ; in BE werken we héél vaak met verzachtende omstandigheden bij wanbedrijven (= uitzonderingen omwille
v procedurele redenen, nt om het makkelijker te maken vr dader) → veel verzachtende omstandigheden kunnen
tot zeer lage straffen leiden, hier boek I dus ENKEL van toepassing als bijzondere wetgeving ze uitdrukkelijk v
toepassing verklaart
PAS OP : vr decreten gelden in beginsel ALLE regels v boek I
→ ook bij verzachtende omstandigheden & deelneming
uitz speelt hier nt → men gaat kiezen vr alternatieve sancties
bv. decreet over begraafplaatsen
je mag bv. lijk nt in je eigen auto vervoeren
in dit decreet heel veel regels, zeer gedetailleerd
helemaal op het einde staat art dat stelt dat elke overtreding bestraft w = bijz strafwet → verwijzen vr sanctie
dr naar strafwetboek (kruisverwijzing qua strafbaarheid)
9
, HOORCOLLEGE 3
STRAFPROCESRECHT
INTERNATIONALE BRONNEN
BUITENLANDS STRAFRECHT
vaak v belang bv. BE koppel woont in SP (2de verblijf) & daar vindt een misdrijf plaats
man vermoordt vrouw, vlucht terug nr BE & duikt hier onder
→ welk recht moeten we toepassen?
= hangt ervan af : vervolging in SP rbank of in BE rbank?
soms zul je buitenlands strafrecht nodig hebben, het is dus essentieel dat je er kennis v hebt
sommige zaken zijn bv. hier strafbaar mr in andere landen nt (bv. onder rok filmen – Shakira)
bv. seksuele verminking v meisjes & vrouwen
In sommige delen vd wereld behoort dit tot de cultuur → al jaren strijd tgn mr nt volledig opgelost
logisch dat je zegt ; dit is ook strafbaar in BE, zelf als mensen nr ander land trekken waar het wel mag om het uit
te voeren (idem met huwelijk met minderjarige)
RVGL is ook gwn interessant!
we zitten hier in BE bv. met veel problemen (bv. lengte processen), er zijn andere landen waar het sneller gaat
(bv. NED & Scandinavische landen)
→ je kunt eens checken, waarom gaat het daar sneller?
(bv. een reden = NED heeft gn hof v Assisen → verloopt daarom sneller)
via EU gaan we wel verschillen met andere landen aanvaarden (bv. iets wat hier een procureur zou moeten doen,
mag gewone politieman doen in IERL, we aanvaarden in BE wel legitimiteit v wat politieman in IERL gedaan heeft)
= binnen EU gaan we aanvaarden dat we moeten samenwerken
bv. hier strafzaak, de dader woont in NED
kunnen we daar getuigen verhoren?
Mogen we daar medisch rapport opvragen?
→ hoe hier mee om te gaan = standaardpraktijk EU
→ Raad v EU = sturende kracht geweest in dit proces
INTERNATIONAAL STRAFRECHT
internationaal strafrecht op internationaal niveau
= speciaal strafrecht vr de aller ernstigste misdrijven
bv. aanhoudingsbevel tgn Poetin vh ISH
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudente1382. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €28,96. Je zit daarna nergens aan vast.
