Dit document bevat een complete tentamensamenvatting voor het vak verdiepend strafrecht. Alle voor het tentamen relevante literatuurartikelen zijn uitgewerkt inclusief schrijver en titel erbij. Daarbij zijn de hoorcolleges op duidelijke en overzichtelijke wijze uitgewerkt en gekoppeld aan de litera...
Week 1 – de reikwijdte van het strafrecht en de grens tussen
strafrechtelijke. Staats- en bestuursrechtelijke en privaatrechtelijke
handhaving + criteria voor strafbaarstelling
Grens tussen de diverse handhavingsmechanismen
Waarom kiest men voor strafrechtelijke regulering van gedrag?
De mogelijkheid tot het opleggen van vrijheidsstraffen
Het kunnen gebruiken van vergaande strafvorderlijke
bevoegdheden/opsporingsbevoegdheden; dwangmiddelen
Doet geregeld beter recht aan de ernst van bepaald gedrag
Er bestaan zodoende diverse redenen waarom het wenselijk zou zijn
gedrag door middel van het strafrecht te reguleren. Toch kan het strafrecht
worden aangemerkt als de meest ingrijpende vorm van
overheidsinterventie op het terrein van normhandhaving vanuit het
perspectief van de burger en diens rechten/individuele vrijheden
Mogelijkheid tot opleggen vrijheidsstraffen
Het kunnen gebruiken van vergaande strafvorderlijke
bevoegdheden/dwangmiddelen
De aard van de sancties: primaire doel van de sancties is het
toevoegen van leed (waar in het bestuursrecht de sanctiedoelen
primair gelegen zijn in reparatie en herstel van de situatie)
Een strafrechtelijke veroordeling kan gevolgen hebben voor het
verkrijgen van een VOG
Symbolische werking van het strafrecht: een strafrechtelijke
veroordeling heeft een bepaalde stigmatiserende werking; jij hebt
bepaald gedrag verricht dat buiten de marges van de samenleving
wordt gesteld.
Vanwege het feit dat het strafrecht de meest ingrijpende vorm van
overheidsinterventie op het gebied van normhandhaving betreft moet het
strafrecht worden gebruikt als ultimum remedium
Ultimum remedium: Alleen datgene mag strafbaar gesteld worden
dat onrecht van de eerste orde betreft het niet anders kan dit
gedrag te reguleren dan door middel van een strafbaarstelling. De
wetgever dient dan ook af te zien van het gebruik van het strafrecht
om ongewenst gedrag in de samenleving te reguleren indien minder
ingrijpende manieren beschikbaar zijn die eenzelfde of betere
oplossing bieden tegen het gedrag spaarzame en terughoudende
omgang met het strafrecht en de zoektocht naar alternatieven ter
, regulering van gedrag (civielrechtelijk, bestuursrechtelijk,
buitenrechtelijk)
Civielrechtelijke regulering van gedrag vs. strafrechtelijke
regulering van gedrag
Civielrechtelijke regulering Strafrechtelijke regulering
-De mogelijkheid tot groepsacties -Mogelijk beter aansluitend bij de
(Theo de Roos) ernst van het gedrag
-Flexibeler inzetbaar wegens het - Niet altijd een dader bekend
open karakter van het -Mogelijkheid tot het opleggen van
privaatrechtelijke vrijheidsstraffen: niet elke schade
verbintenissenrecht (De Roos) leent zich voor een
-Het conflict wordt in mindere mate schadevergoeding
aan rechtsgenoten ontnomen dan -Soms noodzakelijk om
in het strafrecht (De Roos) dwangmiddelen in te kunnen
-Scheelt opsporingscapaciteit zetten ter verkrijging van bewijzen;
-Minder ingrijpend en in die zin burgers kunnen in civiele zaken
passender bij de ultimum mogelijk lastiger aan bewijs komen.
remedium gedachte van het
strafrecht
-Schadevergoeding kan punitief
werken en daarmee kan toch
ongewenst gedrag gereguleerd
worden
Bestuursrechtelijke regulering van gedrag vs. strafrechtelijke
regulering van gedrag
Bestuursrechtelijke regulering Strafrechtelijke regulering
-Binnen het bestuursrecht vaak -Mogelijk beter aansluitend bij de
specifieke kennis omtrent bepaalde ernst van het gedrag
onderwerpen -De burger staat in het
-Scheelt opsporingscapaciteit bestuursrecht wellicht nog meer
-Minder ingrijpend en in die zin buiten spel dan in het strafrecht
passender bij de ultimum (Theo de Roos)
remedium gedachte van het -Handhaving is toevertrouwd aan
strafrecht veel verschillende en diverse
organen. In het strafrecht heb je te
maken met één organisatie: het
OM (Theo de Roos)
Buitenrechtelijke regulering van gedrag
Zelfregulering, voorlichting, misdaadpreventieprogramma’s, welzijnswerk,
techno-preventie
Criminalisering van gedrag (=strafbaarstelling van gedrag)
,Als er uiteindelijk voor wordt gekozen gedrag op strafrechtelijke wijze te
reguleren mondt dit uit in criminalisering van het gedrag.
(=strafbaarstelling van gedrag)
De sociale constructie van criminaliteit: De inhoud van het begrip
criminaliteit en dus welk gedrag gecriminaliseerd dient te worden is
niet van nature gegeven maar berust op door mensen gemaakte
afspraken omtrent criminalisering van bepaald gedrag. Deze
menselijke veranderen met de tijd, politieke maatschappelijke
ontwikkelingen en tevens verschuivingen daarin. Criminalisering holt
achter de maatschappij aan.
Criminalisering van gedrag wordt bijv. gestuurd door:
Politici en media: vaak in reactie op actuele gebeurtenissen
Belangengroepen
Burgers: vrouwenbewegingen, Amnesty
Het criminaliseren van bepaald gedrag kan worden onderscheiden in
formele criminalisering van gedrag en feitelijke criminalisering
van gedrag
Formele criminalisering: Het opnemen van een delictsomschrijving
met daarop gesteld een straf in ons Nederlandse materiele Wetboek
voor Strafrecht
In reactie op bepaalde bewegingen in de maatschappij (sociale
constructie criminaliteit)
In reactie op Internationale en Europese verplichtingen
o Positieve verplichtingen tot
criminalisering/strafbaarstelling van gedrag: VN, EU, RvE
(Groenhuijsen en Ouwerkerk)
Feitelijke/ de facto criminalisering: De daadwerkelijke praktische
toepassing van de strafbepaling middel van effectieve handhaving,
vervolging en opsporing van gedrag dat onder deze strafbaarstelling
valt.
Geen of weinig praktische toepassing: feitelijke
decriminalisering, ondanks formele criminalisering
Oorzaken feitelijke decriminalisering: capaciteitsproblemen,
procesrechtelijke redenen/formeel Sr (bewijskwesties, lage
aangiftebereidheid, bijv. een klachtvereiste), inrichting van de
strafbepaling, bewust gedoogbeleid
o Het formele strafrecht kan dus invloed hebben op een
strafbaarstelling in ons materiele strafrecht: feitelijke
zijde van de strafbaarstelling. Het formele strafrecht
schept de kaders waarbinnen de materiele
, strafbepalingen ook daadwerkelijk in feitelijke zin kunnen
worden gecriminaliseerd.
Gevolg feitelijke decriminalisering: symbolische
strafbaarstellingen: strafbaarstellingen die puur dienen ter
erkenning van een maatschappelijk probleem of fungeren als
een uitdrukking van bepaalde waarden in de samenleving,
maar worden verder niet in de praktijk toegepast waardoor er
een cultuur van straffeloosheid ontstaat)
De criteria voor strafbaarstelling: Wanneer is het gerechtvaardigd
om gedrag te criminaliseren
Opgesteld door strafrechtstheoretici, zowel nationaal als
internationaal (met name uit de Angelsaksische wereld)
Nationaal: Haveman, van Bemmelen, Theo de Roos
Internationaal: John Stuart Mill, Feinberg – Angelsaksische wereld
Zeer oud criterium voor strafbaarstelling: Ultimum Remedium
Jarenlang het uitgangspunt als het gaat om de inzet van het
strafrecht/ criminaliseren van gedrag – betekenis hierboven (goed
onthouden)
Reeds genoemd door strafwetgever in 1881
Aloude criterium heeft nog steeds gelding
Let op: Dit aloude beginsel geldt nog steeds, maar staat door Europese
invloeden (EU en EVRM/EHRM) op onze nationale strafbaarstellingen onder
druk; We nemen een iets andere houding aan t.a.v. het ultimum remedium
beginsel en de daaruit voortvloeiende zo terughoudend mogelijke inzet
van het strafrecht: Europese invloeden (positieve verplichtingen tot
strafbaarstelling vanuit EU verband) hebben geleid tot vervalging
aloude liberale ultimum remedium beginsel.
EU onderkent het wel maar via richtlijnen en art 258 VWEU alsnog
enorm veel invloed op hoe ons nationale strafrecht eruit ziet
waardoor aan ultimum remedium beginsel minder recht toekomt
EHRM weegt ultimum remedium gedachte nauwelijks mee bij het
formuleren van positieve verplichtingen tot criminalisering gedrag,
terwijl deze strafbaarstellingen vervolgens wel doorwerken in de
Nederlandse rechtsorde.
Groenhuijsen en Ouwerkerk – Ultima ratio en strafbaarstelling in Europees
perspectief
Nederland kent al jaren het ultimum remedium beginsel als criterium
voor criminalisering: noopt tot terughoudende en spaarzame inzet
van het strafrecht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NikavanSchijndelTilburgUniversity. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €17,09. Je zit daarna nergens aan vast.
