Samenvatting
Samenvatting - Aardrijkskunde Hoofdstuk 1t/m4
- Vak
- Aardrijkskunde
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Systeem aarde Hoofdstuk 1 t/m 4
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Aardrijkskunde – Systeem aarde Hoofdstuk 1: De actieve aarde1.1 – Het ontstaan en de opbouw van de aarde
De aarde is 4.5 miljard jaar oud, en processen van toen worden verklaard met het actualiteits-
principe: processen die we nu op aarde zien, hebben vroeger ook zo gewerkt. Hoe is de aarde
ontstaan:
In een kleine nevel (gas en stof) ontstonden door samentrekking en zwaartekracht
concentraties van deeltjes. De grootste massa: de zon.
Rond de protozon vormden zich de planeetachtige lichamen. Door zwaartekracht botsten ze,
en werden de lichamen groter.
De aarde is anders dan anderen omdat wij vloeibaar water hebben, en omdat de aarde uit schillen
bestaat. 2 samenstellingen:
↘ Chemische samenstelling: meteorieten sloegen in op de aarde, waardoor er veel warmte
kwam en de aarde smolt. Uit rondvliegend materiaal ontstond de maan. Later smolt de aarde
opnieuw waardoor er nog een schil kwam. Differentiatie = het ontstaan van schillen met
verschillende chemische samenstellingen.
o Aardkern: binnenste van de aarde, bestaat uit ijzer.
o Aardmantel: laag met ijzer en magnesium, minder warm.
o Aardkorst: dunne laag met vast gesteente. 2 soorten: Continentale (dik/licht/graniet)
en oceanische korst (zwaar/dun/basalt).
↘ Fysische samenstelling: Figuur 1.5.
o Lithosfeer: harde, vaste buitenlaag van de aarde.
o Asthenosfeer: zachtere laag.
Warmtebronnen:
Inwendig: Bij het ontstaan van de aarde is veel warmte vrijgekomen -> in de aarde.
Door radioactief gesteente komt warmte vrij, via magma naar buiten/opp.
Uitwendig: Zon.
1.2 – Gesteenten
De aardkorst is opgebouwd uit veel verschillenden soorten stenen. Gesteente: mengsel van mineraal
en/of organische stoffen die in natuur voorkomen. Mineraal: verbinding die in de natuur voorkomt,
met een chemische eigenschap.
Soorten gesteenten:
Stollingsgesteenten:
- Primaire gesteenten.
- Ontstaan door stollen van magma/lava.
- 3 subgroepen: dieptegesteente (stolt langzaam, grote kristallen),
uitvloeiinggesteente (stolt snel) en ganggesteente (verschillende grootten kristallen).
Sedimentsgesteenten:
- Secundaire gesteenten: wordt gevormd uit andere gesteenten. Ook wel: afzettings-.
- Afgezet door wind, zee en rivieren. Het gesteente is gelaagd.
- 3 subgroepen: klastisch SG, organisch SG en chemisch SG.
Metafore gesteenten:
- Secundair gesteente.
, - Gesteente dat onder invloed van hoge druk en temp. veranderd is van samenstelling.
- Gesteente is vaak glimmend en bevat soms aderen.
- 3 subgroepen: gevormd uit stollingsgesteente/sedimentgesteente/ander metamorf
gesteente.
Gesteentecyclus: hoofdtypen van gesteenten kunnen onder bepaalde omstandigheden van het ene
type overgaan in het andere type.
1.3 - Schuivende continenten
- Tot 19e eeuw: catastrofe theorie: geologische gebeurtenissen zijn gevolg van rampen. Bergen
door aardbevingen, en dingen veranderen in korte tijd, aarde is 6000 jaar.
- Vanaf 19e eeuw: actualisme (Hutton): er werden gesteenten onderzocht, en kwam men erachter
dat sedimenten horizontaal worden afgezet, en dat wanneer een aantal lagen op elkaar ligt, dan
is een sedimentlaag jonger dan de onderliggende, en ouder dan bovenliggende. =superpositie.
De geologische tijdschaal werd opgesteld.
- In de 20e eeuw: radioactief verval ontdekt, waardoor absolute tijdschaal mogelijk was.
Alfred Wegener dacht dat Afrika en Zuid-Amerika een elkaar vast zaten: Flora en fauna komen
overeen, gesteenten sluiten op elkaar aan en bij beide continenten was in dezelfde periode
vergletsjering. Bewijzen na zijn dood:
o Echometingen stelden reliëf in oceaanbodem vast.
o Jonge bodem in oceanen tov continenten.
o Satelliet metingen tonen aan dat continenten bewegen.
o Paleomagnetisme: wetenschap die zich bezig houdt met wijzigingen in richting van
gemagnetiseerde mineralen in de aardgeschiedenis.
Magnetisch veld is gevolg van beweging van een vloeibare metallische buitenkern rond een vaste
binnenkern (dynamotheorie). Omslag magnetisch veld is wss gevolg van de chaotische beweging van
de buitenkern.
IJzerhoudende mineralen richten zich van nature in de richting van het aardmagnetisch veld, en
zolang magma/lava vloeibaar is, hecht het zich aan het AMV. Richting ligt dan vast. Bij onderzoek is
gebleken dat sommige mineralen omgekeerd zijn, en het blijkt dat de omkeringen aan weerszijden
van de mid-oceanische rug gespiegeld zijn. Platen bewegen zich van de rug vandaan, daar komt
nieuwe korst, dit heet ‘seafloor spreading’.
Wegener is de grondlegger van de theorie van de schuivende continenten/platentektoniek.
1.4 – Platentektoniek
Convectiestromen: stromingen van plastisch gesteente in de aardmantel. Proces:
Lithosfeer gevormd door heet ↑magma. Lithosfeer koelt af bij spreiding ↔. Afgekoelde lithosfeer ↓
3 soorten bewegingen:
- Divergente breuklijn: ↔
Ridge Push: wegduwen van nieuwe lithosfeer van de mid-oceanische kust door
zwaartekracht. Zo wordt nieuwe oceanische korst gevormd.
- Convergente breuklijn: →←
Subductie: zwarte oceanische plaat duikt onder continentale plaat.
Slab Pull: convectiestroom in Asthenosfeer trekt plaat de diepte in.
Trog: diepe kloof in de zeebodem.
- Transversale breuklijn: ↓↑
-
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dgentleygrebbe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66781 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen