Dit is een complete samenvatting van aardrijkskunde over de hoofdstukken 1 en 4. onderwerpen zoals invloeden van rivieren op Nederland en de ruimtelijke inrichting in Nederland komen naar voren in deze samenvatting. (de begrippen zijn geel gemarkeerd).
Samenvatting Aardrijkskunde
Hoofdstuk 1 wateroverlast
1.1 rivieren: de natuur
De hoofdrivier en de zijrivieren samen vormen het stroomstelsel. Het stroomgebied van een rivier is
het gebied waar al het water terecht komt. De grens tussen 2 stroomgebieden heet een
waterscheiding.
Je kunt het stroomstelsel opdelen in drie onderdelen, die samen het lengteprofiel van een rivier
vormen.
1. De bovenloop, daar ontspringt de rivier.
2. De middenloop, bevind zich lager gelegen, vaak nog heuvelachtig.
3. De benedenloop, de rivier stroomt hier langzamer en kronkelt door het landschap.
Het hoogteverschil tussen twee plekken langs de rivier noemen we het verval. Als je dit deelt door
het aantal kilometers dat deze plekken uit elkaar liggen, bereken je het hoogteverschil per kilometer.
Dat noem je het verhang.
Er zijn 3 soorten rivieren:
1. Gletsjerrivier, bestaat uit smeltwater van de gletsjers.
2. Regenrivier, bestaat uit regenwater, dat via grondwater en de zijrivieren in de hoofdrivier
terechtkomt.
3. Gemengde rivier, bestaat uit smeltwater dat wordt aangevuld met regenwater.
Waterafvoer is de hoeveelheid water die langs een bepaald punt stroomt. Dit kan verschillend zijn
Het verschil in waterafvoer gedurende het jaar noem je het regiem.
De hoeveelheid water die een rivier afvoert op een bepaalde plek per tijdseenheid, is het debiet
Door klimaatverandering zal het steeds meer voorkomen dat er een onregelmatig neerslagregiem is,
dat betekend dat het verschil in hoeveelheid regen dat per jaar valt steeds groter wordt.
Plotselinge hoge afvoer van een rivier noemen we piekafvoer.
Een ander effect van klimaatverandering is de temperatuurstijging. De klimaatverandering zorgt er
ook voor dat er zeespiegelstijging is. Daardoor is het moeilijker voor de rivier om af te wateren op
zee.
1.2 rivieren: de invloed van de mens
Om dorpen en steden te beschermen tegen het water werden er dijken gebouwd. De winterdijk is
de buitenste dijk en die zorgt ervoor dat het dorp niet overstroomt. Er werd ook een 2e dijk direct
langs de rivier gebouwd dat noemt men de zomerdijk. Deze dijken houden het water in het
zomerbed. Het gebied tussen de zomerdijk en winterdijk is de uiterwaarden. Het buitendijkse gebied
tussen de 2 dijken dient als een winterbed. Het gebied waar de mensen wonen heet het binnendijks
gebied.
Meanderen (bochten van een rivier) heeft enkele nadelen:
· De rivier voert zijn water minder snel af naar zee
· Schepen doen langer over de route
, · Daardoor neemt de kosten van de scheepvaart toe
Door dijkdoorbraak moeten de dijken verstevigd worden dat noemen we dijkverzwaring. Het nadeel
daarvan is dat het niet oneindig door kan gaan.
Om het overstromingsrisico te verkleinen en de vaarbaarheid te vergroten zijn er een aantal
maatregelen genomen:
· Bochten zijn rechtgetrokken in het kader van kanalisatie.
· Om ervoor te zorgen dat de rivier niet afslijt worden er kribben aangelegd, kleine stenen
dammetjes die van oever de rivier in steken.
· Op sommige plekken wordt het water tegengehouden door stuwen of sluizen, dit houdt het
water op peil.
Door ontbossing verdwijnt er veel natuur, dat neemt veel water op. Door verstening van oppervlakte
is de tijd die water nodig heeft om bij een rivier te komen veel korter, dat noem je ook wel
vertragingstijd. Bij veel regenval kan er een verhoogde en versnelde piekafvoer komen.
1.3 ruimte voor de rivier
Alleen dijkverzwaring heeft geen zin meer daarom moet er rivierbedverruiming komen. Het rivierbed
krijgt ruimte om overtollig water tijdelijk kwijt te kunnen.
De bescherming tegen overstromingen is te zien aan de hand van hoogwaterbeschermingsplan. Hier
werken Rijkswaterstaat en de waterschappen samen en zorgen zij ervoor dat de waterkeringen in
2050 hoog genoeg zijn.
de bovenloop en middenloop hebben veel invloed op hoe het in de benedenloop gaat lopen. Als het
veel regent in de Alpen zullen wij daar in Nederland veel last van hebben, daarom moet je afspraken
maken met andere landen.
1.4 Nederlands waterbeleid
Het deltaprogramma is een programma hoe Nederland in de toekomst om moet gaan met de
waterveiligheid en de zoetwatervoorziening. Klimaatverandering is een proces van acceptatie en
adaptatie. Bij adaptatie wordt klimaatverandering aangenomen als gegeven en wordt gekeken hoe
we ons hierbij aan kunnen passen. Acceptatie is het accepteren dat door klimaatverandering meer
risico’s ontstaan op wateroverlast en watertekorten.
In het deltaprogramma staan enkele deltabeslissingen, die gaan over:
· De waterveiligheid: beschermingen tegen overstromingen
· De zoetwatervoorziening: optimaal benutten van zoetwater
· De ruimtelijke adaptatie: rekening houden met klimaatverandering
Samenwerking van overheden en andere partijen om te zorgen voor veiligheid, voldoende en schoon
water zijn integraal waterbeheer.
Wateroverlast en watertekorten worden zo veel mogelijk voorkomen door water te sparen (verlies
beperken) en vervolgens geleidelijk af te voeren. Dat gebeurt in 3 stappen:
· Vasthouden, water zo lang mogelijk vast houden voordat het wegstroomt. Bijvoorbeeld door
water eerst in de grond te laten zakken door infiltratie.
· Bergen of opslaan, water tijdelijk worden opgeslagen in retentiegebieden. Dit gebeurt als
het water niet in de grond kan infiltreren.
· Afvoer bevorderen, zo snel mogelijk afvoeren naar zee.
1.5 overstromingsrisico’s in het IJsselmeer gebied en de zuidwestelijke delta
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Egbert063. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,95. Je zit daarna nergens aan vast.
