Aardrijkskunde samenvatting H2 en H4 - buiteNLand 6vwo
H2 Wereld: Stedelijke gebieden in de VS
2.1
Wereldstad of metropool (mondiaal knooppunt op economisch, cultureel of politiek gebied)
is een belangrijk knooppunt van de moderne netwerksamenleving. Je treft hier:
1. Veel hoofdkantoren van mno’s
2. Netwerk van verbindingen (telecommunicatie, vliegverbindingen, etc.)
3. Intensieve uitwisseling van ideeën
4. Veel financiële instellingen
5. Internationale dienstverlening
Tokyo is een bekende metropool, de stad kent namelijk twee internationale luchthavens, tien
onderzeese internetkabels verbindingen, belangrijke aandelenbeurs (Tokyo Stock
Exchange) en het zakencentrum kent bedrijven als Google, Amazon en Dell.
Global cities zijn ook internationale culturele knooppunten op het terrein van theater, film,
muziek en mode. Deze steden zijn meestal politiek linkser en zijn uitstekend verbonden met
andere wereldsteden en steden op lager schaalniveau via hub en spoke-netwerk (zoals
Atlanta). De top global cities zijn Tokyo, Londen en New York, mede omdat veel ‘commando-
en controlecentra’ die de wereldeconomie beheersen in deze steden liggen. Daarnaast zijn
de drie steden goed verspreid (24 uurseconomie). Echter neemt de concurrentie toe door
globalisering.
Een grote stad is een megastad (10 miljoen+ inwoners) en niet perse een wereldstad.
Megasteden groeien snel door: 1. Hoge natuurlijke groei, 2. hoge vestigingsoverschot en 3.
Uitbreiding van de stad. De grote groei zorgt voor problemen van voorzieningen, wonen en
werk. Black holes zijn steden die minimaal profiteren van de economische groei door
globalisering, omdat deze steden een lage koopkracht hebben en dus geen interessante
afzetmarkt zijn. Daarnaast liggen de steden in landen met sociale en politieke onrust of een
politieke opvatting of nationale ideologie die tegen de westerse liberale markteconomie is,
waardoor bedrijven imago’s zouden verpest kunnen worden.
2.2
New York is op cultureel, financieel en zakelijk (Verenigde Naties) terrein de wereldstad van
Amerika. Los Angeles is wereldwijd bekend door de film- en entertainmentindustrie en
draagt bij aan de amerikanisering van de wereldcultuur. Washington is het politieke centrum.
Andere grote steden dienen als een verzorgende functie voor het uitgestrekte achterland
(gebied wat op voorzieningen let van de centrale stad). De Amerikaanse steden richten zich
vooral op de Amerikaanse markt (door de omvang hiervan). Een stad is een mondiaal
knooppunt als de stad:
1. Een hoge concentratie van mno’s en internationale dienstverlening kent. In
Amerika schuift het zwaartepunt naar het zuiden en westen door 1. bevolkingsgroei,
2. economische groei en 3. de global shift waardoor de Pacific Rim economisch snel
groeit.
2. Het aantal internationale directe bestemmingen van vliegvelden. De vliegvelden in
het zuidwesten groeien snel.
Amerikaanse steden kennen geen historisch centrum. De stedelijke geleding van
Amerikaanse steden kent in het centrum het Central Business District (CBD). Wonen en
1
, winkelen gebeurt aan de rand van de stad in shopping malls. Werken gebeurt ook vaker in
moderne bedrijventerreinen en kantorenparken aan de rand van de stad. Rond het CBD zijn
oude woonwijken met arme inwoners en in de suburbs wonen de rijkere inwoners.
2.3
In 1830 tot 1920 werd het stedelijk patroon van de VS gevormd. Bereikbaarheid en transport
was belangrijk, daarom zijn havensteden belangrijke steden (New York, New Orleans en Los
Angeles). Verder ontstaan in het binnenland grote steden rond knooppunten van spoorlijnen
of highways (Chicago). De groei van de steden wordt versterkt door mobiliteit en het
wegennet. De functionele regio betekent dat elk deelgebied een specifieke functie krijgt
zoals wonen of recreëren. In 1950 steeg de welvaart en auto- en woningbezit. De steden
groeien in hoog tempo uit hun stadsgrenzen, wat urban sprawl is. Edge cities zijn clusters
van bedrijven en zijn qua voorzieningen en werkgelegenheid een soort van centrale stad
met shopping malls, hotels, etc. Amerika kent ook veel gated communities die gebaseerd
zijn op specifieke doelgroepen. De sociaal-economische status bepaalt in welke woonwijk je
woont, hierdoor neemt de ruimtelijke segregatie (etniciteit/welvaart) in Amerika alleen maar
toe. Door globalisering ontstaat er een nieuwe internationale arbeidsverdeling, zo verschuift
bedrijvigheid naar de rand van de stad, omdat hier meer ruimte, betere bereikbaarheid en
lagere grondprijzen zijn. Zo is de maakindustrie uit het centrale centrum van NY, Pittsburgh
en Detroit verdwenen. Ook een deel van de dienstensector suburbaniseert, de back office
(geen fysiek contact) gaat naar de rand van de stad. De front office (direct fysiek contact)
blijft in het CBD.
2.4
Vanaf 1850 is New York voor immigranten de gateway naar een nieuw vaderland. De
etnische en culturele samenstelling van New York is daarom heel divers. De etnische
groepen, internationale bedrijven en toeristen geven de stad een kosmopolitische
uitstraling. New York ligt geografisch sterk, door de haven aan zee en de rivier de Hudson.
Hierdoor is de stad industrieel, handel en haven sterk. Het is een mainport van het
achterland, wat samen de mainportregio wordt genoemd. Handels- en transportfunctie trok
de financiële sector aan, denk aan de beurs op Wall Street. De basis is zo gelegd voor het
internationaal financieel centrum en deze rijke investeerders investeren in musea, theaters
en concertzalen.
New York is een dienstenstad omdat er voorzieningen zijn voor:
1. Bewoners, denk aan shopping malls.
2. Toeristen, denk aan Times Square, Broadway, Central Park, etc.
3. Zakenwereld en internationale dienstverlening, denk aan hoofdkantoren.
4. Financiële wereld, denk aan banken die bijdragen aan de mondiale financiële
markt.
5. Supranationale organisaties, denk aan de VN.
Door moderne informatietechnologie wordt dienstverlening meer footloose, er zijn geen
factoren meer waarom bedrijven zich op een bepaalde plek moeten vestigen.
Manhattan is het hart van persagentschappen, reclamebureaus, film- en muziekstudio's en
uitgeverijen die de wereld zien als hun afzetmarkt. De concentratie van creatieve mensen en
ondernemingen maakt NY een creatieve stad. De creativiteit leidt tot innovatie wat oude
wijken aan gentrificatie blootstelt, hierdoor verdwijnen oude inwoners door stijgende prijzen.
De sociale ongelijkheid is enorm groot in New York hierdoor.
2
