Rijkeboer, M., & van den Hout, M. (2014). Nieuwe inzichten over exposure. Gedragstherapie, 47(1), 2-19.
Nieuwe inzichten over exposure
marleen m. rijkeboer & marcel a. van den hout
Samenvatting
Exposure is een effectieve behandeling van angststoornissen en werd
ongeveer een halve eeuw geleden ontwikkeld. In de loop der tijd zijn
verschillende vuistregels geformuleerd voor een optimale toepassing,
zoals het adagium in de gevreesde situatie te blijven totdat de angst
voldoende is gezakt, en het taboe op veiligheidsgedrag tijdens exposure.
Recente inzichten worden besproken en vertaald in nieuwe vuistregels
voor een optimale toepassing van exposure.
Inleiding
Niet iedereen profiteert afdoende van exposure behandeling en ongeveer
de helft van de patiënten kampt nadien met terugval, ofwel ‘return of
fear’.
Kennis van de theorie achter de procedure, dus over hoe exposure werkt,
is nodig.
Het principe van reciproke inhibitie
Op basis van dit principe van reciproke inhibitie kregen angstige mensen
allereerst een training aangeboden in een aan angst antagonistische
respons, zoals ontspanning. Als zij hierin bedreven waren, werden
zij blootgesteld aan een vreeswekkende ofwel geconditioneerde
stimulus (CS). De patiënt moest daarbij proberen de ontspanning vol
te houden en bij herhaling van deze procedure zou geleidelijk de
associatie van de CS met angst (de geconditioneerde respons — CR)
doorbroken raken.
Kritische tests van Wolpe’s ideeën brachten echter aan het licht dat
exposure gecombineerd met een ontspanningstraining even goed werkte
als exposure alleen, dus reciproke inhibitie was niet het werkzame
principe. Dat komt goed uit, want angstpatiënten vinden deze
ontspanningstraining vaak moeilijk om uit te voeren.
Zelfs wanneer een patiënt direct en langdurig werd blootgesteld aan een
zeer gevreesde situatie en zo werd ‘overspoeld’, bleek de angst
uiteindelijk toch te dalen. Probleem hierbij was wel dat niet iedere patiënt
deze ‘flooding’ durfde aan te gaan. Maar dat laat onverlet dat de werking
van exposure op een andere manier moest worden verklaard.
, Exposure werkt door habituatie
Graduele in vivo exposure met respons preventie werd ontwikkeld.
De patiënt werd ertoe aangemoedigd de gevreesde stimuli niet te
vermijden, maar zich er willens en wetens aan bloot te stellen. Dat
gebeurde langs wegen van geleidelijkheid, stapje voor stapje, om het
allemaal niet te akelig te maken. Belangrijk werd geacht dat de angst
binnen een exposure sessie daalt: ‘within session habituation’. Dat
zou ertoe leiden dat volgende sessies met minder angst worden
begonnen: ‘between session habituation’.
Het veronderstelde werkingsmechanisme achter deze in vivo
exposure is: de angstreductie wordt veroorzaakt door
‘habituatie’.
Exposure leidt tot angstreductie en dat zou komen door habituatie. Hoe
weten we dat er habituatie is opgetreden? Juist : omdat angstreductie
optreedt. Als habituatie wordt opgevoerd als verklaring van angstreductie
is het vereist dat we habituatie kunnen vaststellen onafhankelijk van
angstreductie.
Habituatie biedt geen verklaring voor de opgetreden
angstreductie, maar is er gewoon een ander woord voor.
Emotional processing theory en het desintegreren van
angstnetwerken
De ‘Emotional Processing Theory’ opperde dat emoties zoals angst,
netwerken zijn van stimuli (bv. honden), responsen (bv. angst, vermijding)
en betekenissen (bv. gevaar; ik kan gebeten worden). Deze elementen van
een angstnetwerk activeren elkaar. Exposure werkt niet door reciproke
inhibitie en ook niet ‘zomaar’ door habituatie, maar door de
desintegratie van een angstnetwerk.
Tijdens exposure treedt geen vermijding op en blijkt de gevreesde
betekenis van de stimulus onjuist te zijn. Het angstnetwerk zou hierdoor
zijn coherentie verliezen waardoor angstreductie optreedt.
Door exposure worden geleidelijk de oorspronkelijke
pathologische associaties in het netwerk vervangen door nieuwe,
realistischer associaties.
Vuistregels hierbij:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 614148. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
