Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis Vwo hoofdstuk 8 verlichting en revoluties
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Geschiedenis vwo hoofdstuk 8 Malmberg verlichting en revoluties paragraaf 1 t/m 4.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 88.1 De verlichting
In de 18e eeuw geloofden veel mensen dat kerkelijke rituelen invloed hadden op hun
leven. Voltaire vond dit onzin, omdat er geen bewijs voor was. Hij noemde dit
dogmatisch, omdat het geloof zonder kritiek werd geaccepteerd. Voltaire vertrouwde
op logica en bewijs. Dit soort kritisch denken werd belangrijk tijdens de Verlichting,
een tijd waarin mensen meer gingen vertrouwen op hun verstand en
wetenschappelijk onderzoek.
Verlichte denkers wilden een betere samenleving door goed bestuur, onderwijs en
onderzoek. Ze geloofden dat kennis en opvoeding misvattingen zouden verminderen
en de mensheid vooruit konden helpen.
Verlichte denkers waren het niet altijd eens over de wereld en de mens. Sommigen,
zoals Rousseau, zagen beschaving als een afwijking van het oorspronkelijke goede.
Ze debatteerden veel, kritisch dachten ze na en hun meningen verschilden vaak.
Verlichte denkers vonden vaak wetenschappelijke verklaringen voor wonderen en
twijfelden aan de Bijbel. Balthasar Bekker's boek uit 1691-1693 stelde dat er geen
bewijs was voor de duivel, wat hielp om heksenprocessen te beëindigen. Sommigen
zagen natuuronderzoek als bewijs van Gods slimme schepping, terwijl anderen,
zoals Voltaire, geloofden dat God zich niet meer met de wereld bemoeide (deïsme).
Denkers zoals Spinoza zagen God alleen in de natuur, wat als bedreigend werd
beschouwd en streng verboden was.
Verlichte denkers vonden dat religies niet de beste gids waren. Ze dachten dat
mensen hun verstand moesten gebruiken om een universele moraal te vinden die
goed was voor de samenleving.
Verlichte denkers hadden drie belangrijke politieke ideeën. Locke zei dat mensen
natuurlijke rechten hebben en dat regeringen gebaseerd moeten zijn op een
sociaal contract. Rousseau geloofde in volkssoevereiniteit, waarbij de regering de
wil van het volk uitvoert en altijd veranderd kan worden. Montesquieu vond dat de
macht gescheiden moest zijn in wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende
machten om machtsmisbruik te voorkomen.
Verlichte denkers vonden bewijzen zoals bekentenissen onder marteling
onbetrouwbaar en verboden dit soort bewijs. Ze bekritiseerden ook de wreedheid
van lijfstraffen als irrationeel en nutteloos.
Tijdens de Verlichting zagen denkers religies wereldwijd als gelijkwaardig, wat
cultuurrelativisme betekende: de opvatting dat geen enkele cultuur beter is dan
een andere. Ze vonden het christendom niet uniek en bekritiseerden dogmatisch
, denken. Tegelijkertijd geloofden ze dat ‘primitieve’ volken minder ontwikkeld waren
dan de Europese, wat leidde tot een gevoel van westerse superioriteit.
Conclusie: Tijdens de Verlichting twijfelden denkers aan traditionele religieuze en
politieke opvattingen, pleitten voor natuurlijke rechten, volkssoevereiniteit en
scheiding der machten, en verwierpen wrede straffen en onbetrouwbaar bewijs. Ze
zagen religies wereldwijd als gelijkwaardig, wat cultuurrelativisme weerspiegelt.
Ondanks deze vooruitgangsdenken, hadden sommigen een gevoel van Europese
superioriteit ten opzichte van andere volken.
8.2 Vorsten en verlichte ideeën
Frederik de Grote van Pruisen is een voorbeeld van verlicht absolutisme, waarbij
een absolute koning verlichte ideeën gebruikt om de samenleving te verbeteren. Hij
voerde hervormingen door zoals religieuze vrijheid, onderwijs en een modern
rechtssysteem, en zag zichzelf als de ‘eerste dienaar van de staat’. Dit maakte hem
anders dan andere vorsten die hervormingen vooral om praktische redenen
doorvoerden.
Frederik de Grote verbeterde Pruisen maar hield de lijfeigenschap om de adel
tevreden te houden. Keizer Jozef II schafte de lijfeigenschap af, wat leidde tot
opstanden. Verlicht absolutisme zorgde voor meer onderwijs en eerlijke rechtspraak,
maar veranderde weinig aan de sociale structuur en de macht van de koning.
Verlichte ideeën verspreidden zich door tijdschriften, koffiehuizen en verenigingen.
Tijdschriften gaven nieuws over politiek en wetenschap, koffiehuizen boden ruimte
om te lezen en te discussiëren, en verenigingen deden onderzoek en bespraken
maatschappelijke kwesties. In Frankrijk werden ideeën gedeeld in salons van rijke
dames. Dit leidde tot een publieke opinie: een verzameling van meningen die
ontstond door discussies onder burgers, onafhankelijk van kerk en staat.
In Frankrijk hield het ancien régime (het oude systeem met absolute koninklijke
macht en veel privileges voor adel en kerk) verlichte ideeën tegen. Kritische boeken
waren verboden, en filosofen zoals Voltaire en Rousseau werden verbannen. Toch
verspreidden de ideeën zich via geheime drukken en smokkelen van boeken uit
Groot-Brittannië en de Nederlandse Republiek, waar meer vrijheid was. In de
Republiek konden boeken vaak nog worden gepubliceerd door het ontbreken van
centraal bestuur en de economische belangen van de regenten. Verlichte ideeën
konden dus wel worden tegengehouden, maar niet volledig geblokkeerd.
Conclusie: De Verlichting leidde tot hervormingen in Europa. Frederik de Grote
moderniseerde Pruisen, maar behield feodale structuren. Frankrijk onderdrukte
verlichte ideeën met censuur, maar boeken werden toch via landen met meer
vrijheid verspreid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vandurenlize. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,26. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48756 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen