Portfoliobewijsmateriaal – Competentie 2 - Bewijs 3
“Welke zorgwetten zijn er?”
Niveau van Miller: DOES
17 december 2023
Competentie 2: Multidisciplinaire integratie
Indicator: Uw plaats weten binnen de wereld van de hulpverlening, zowel op medisch, paramedisch als psychologisch gebied én ernaar
handelen (interactief)
Samenvatting: In dit bewijs leg ik uit welke zorgwetten voor mij als toekomstig counselor relevant zijn. Bovendien vermeld ik wat ik
vanuit deze wetten vermeld aan mijn cliënten, zowel voordat men van mijn diensten gebruik wil maken als tijdens de begeleiding die ik
aanbied.
Hoe heb ik kennis gemaakt met de verschillende zorgwetten?
Mijn kennismaking met de zorgwetten is al ver voor de start van de opleiding tot psychosociaal counselor begonnen. In de periode
2015-2017, toen ik nog op de middelbare school zat, moest ik voor een kennis helpen om de destijds nieuwe wetgeving rondom
gegevensbescherming (Algemene Verordening Gegevensbescherming, AVG) en kwaliteits- en klachtenregelingen (Wet kwaliteit klachten
geschillen zorg, Wkkgz) door te pluizen. Het ging bijvoorbeeld over welke formulieren opgesteld zouden moeten worden zodat cliënten
toestemming zouden kunnen geven voor de verwerking van hun persoonsgegevens. Deze zaken heb ik toen uitgewerkt, onder meer door
wetgeving, informatie vanuit haar beroepsgroep en richtlijnen vanuit de overheid te combineren.
Ook heb ik, voordat ik met de opleiding begon, zelf meermaals gebruik gemaakt van de rechten van deze twee wetten. Dat
gebeurde onder meer toen ik in 2018 een homeopaat bezocht vanwege vermoeidheidsklachten. De werkwijze van de homeopaat stootte
mij erg af, vooral omdat hij zijn aantekeningen op verfrommelde blaadjes in zijn boekenkast hield. Daardoor heb ik mij beroepen op mijn
recht om het dossier in te zien en heb ik gevraagd of hij zijn aantekeningen over mij naar mij op wilde sturen, of zou laten verwijderen.
Op basis van bovenstaande ervaringen heb ik voor het eerste portfoliomoment mijzelf verdiept in de wetten die ik reeds kende: de
AVG en de Wkkgz. Ik leerde echter gedurende de opleiding ook andere zorgwetten kennen, niet in het laatste geval omdat ik in het eerste
jaar van de opleiding ook mijn eigen bedrijf ben gestart als zorgverlener. Door een vragenlijst van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
kwam ik in aanraking met de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza), en de meldcode voor (een vermoeden van) huiselijk geweld en/of
kindermishandeling. Aangezien deze informatie een grote invloed had op mijn begrip van de Nederlandse zorgwetgeving en mijn positie
als complementair zorgverlener in het zorglandschap, begin ik dit bewijs met een korte beschrijving van de juridische grondvesten van het
Nederlandse zorgstelsel. Vervolgens zal ik de Wkkgz, AVG, Wtza en de meldcode voor (een vermoeden van) huiselijk geweld en/of
kindermishandeling bespreken. Daarbij zal ik illustreren hoe ik rechten vanuit deze wetten aan mijn cliënten kenbaar maak via
communicatie op mijn website en communicatie tijdens de counselingsessies die ik aanbied.
De grondvesten van het Nederlandse zorglandschap
1
, Binnen het Nederlandse zorglandschap zijn reguliere zorgverleners, complementaire zorgverleners, en ondersteunende
hulpverleners actief. Dit is uitgebreid beschreven in Bewijs 41: “Een kaart van de psychosociale hulpverlening in Nederland”. De zorg
wordt gereguleerd en beïnvloed door de overheid, publieke en private zorgaanbieders, zorgverzekeraars en burgers (Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2016a). De overheid schetst daarbij de kaders waarin de zorgaanbieders zorg kunnen leveren voor de
Nederlandse burgers.
Door literatuuronderzoek dat ik uitvoerde om mijn positie als counselor in het zorglandschap beter te begrijpen, ontdekte ik dat het
Nederlandse zorgstelsel gestoeld is in vier zogenoemde stelselwetten. Dit zijn (1) de Zorgverzekeringswet (Zvw), waar de basiszorg en de
complementaire of aanvullende zorg onder vallen (Zorgverzekeringswet, 2023); (2) de Wet langdurige zorg (Wlz), waar de 24-uurszorg
onder geschaald is (Wet langdurige zorg, 2023); (3) de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), die voor mensen met een beperking
ondersteuning reguleert (Wet maatschappelijke ondersteuning 2015, 2022); en (4) de Jeugdwet, voor zorg bij jongeren tot 18 of 23 jaar
(Jeugdwet, 2023). Van deze vier wetten heeft alleen de Zorgverzekeringswet betrekking op het werkgebied van de counselor. Alhoewel we
als counselors zeker minderjarigen en mensen met Wmo-hulp begeleiding kunnen bieden, hebben de overige stelselwetten puur
betrekking op de reguliere zorg. Daarom besteed ik daar verder geen aandacht meer aan.
De Zorgverzekeringswet stelt dat iedere Nederlander verplicht is een zorgverzekering af te sluiten bij een zorgverzekeraar. Dat
moet garanderen dat de essentiële geneeskundige zorg uit het basispakket voor iedereen beschikbaar is. Op psychosociaal vlak valt hier
de reguliere GGZ-zorg onder, maar niet standaard aanvullende psychosociale hulpverlening zoals counseling. De aanvullende zorg is
daarmee wettelijk minder streng afgebakend. Desalniettemin ontdekte ik dat er vanuit de overheid wel degelijk wettelijke verplichtingen
voor complementair zorgverleners zijn. In de volgorde waarin ik de zorgwetten heb leren kennen, bespreek ik de Algemene Verordening
Gegevensbescherming (AVG), Wet kwaliteit klachten geschillen zorg (Wkkgz), de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza), en het Besluit
verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Zodra ik aan de eisen vanuit deze wetten voldoe, en het diploma van de
erkende opleiding tot psychosociaal counselor kan overleggen, maak ik bij de Nederlandse Federatie Gezondheidszorg (NFG) aanspraak op
een Algemeen Gegevens Beheer-code (AGB-code). Hiermee kan ik mij identificeren als zorgaanbieder (Vektis, z.d.), kan ik aanspraak
maken op vergoedingen vanuit zorgverzekeraars, en ben ik vindbaar in zorgverlenersregisters voor personen die psychosociale hulp
zoeken.
Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)
De AVG is de eerste zorgwet waar ik kennis mee gemaakt heb. Aangezien de AVG betrekking heeft op de bescherming van
persoonsgegevens van burgers in de breedste zin van het woord, wist ik dat deze wet voor mij als aankomend counselor relevant zou zijn.
Op het gebied van zorgverlening beschrijft de wet de rechten van cliënten rondom de verwerking van hun persoonsgegevens door
zorgverleners, en de verplichtingen waar wij als gegevensverwerkers aan moeten voldoen (Uitvoeringswet Algemene verordening
gegevensbescherming, 2021). Zo moeten cliënten goed geïnformeerd worden over welke gegevens verzameld worden, waar de gegevens
opgeslagen worden, hoe lang deze gegevens bewaard worden en of de gegevens gedeeld worden met andere partijen. Bovendien mogen
cliënten hun persoonsgegevens opvragen, inzien, aanvullen, overdragen aan een andere partij, laten verwijderen en zelfs algeheel
bezwaar maken tegen de gegevensverwerking. Door online onderzoek ontdekte ik dat de Autoriteit Persoonsgegevens in Nederland voor
zowel zorgverleners als consumenten een belangrijk orgaan is dat op de naleving van de rechten uit deze wet toeziet (Autoriteit
2
