Uitwerking van alle bijeenkomsten van het vak straf- en strafprocesrecht, bij alle bijeenkomsten aanwezig geweest, alle vragen beantwoord en alle casussen uitgewerkt, vak afgerond met een 8.
1. Wanneer is volgens het Wetboek van Strafrecht sprake van strafbare
voorbereiding?
De strafbare voorbereiding is opgenomen in artikel 46 lid 1 Sr:
Voorbereiding van een misdrijf waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf
van acht jaren of meer is gesteld is strafbaar, wanneer de dader opzettelijk voorwerpen,
stoffen, informatiedragers, ruimten of vervoermiddelen bestemd tot het begaan van dat misdrijf
verwerft, vervaardigt, invoert, doorvoert, uitvoert of voorhanden heeft.
Sommige gedragingen zijn dermate gevaarzettend en strafwaardig, terwijl ze niet onder de
strafbare poging vallen. Hier moet de staat de mogelijkheid hebben om in te grijpen. De
algemene strafbaarstelling van voorbereidingshandelingen met betrekking tot een aantal
zware delicten vormt een breuk met de traditie van de objectieve pogingsleer.
Voorwaarden strafbare voorbereiding:
- Er moet worden vastgesteld dat het aantal gevallen beperkt is. Het moet gaan om
grondmisdrijven waarbij een gevangenisstraf van 8 jaren of langer geldt. Het kan ook
niet volstaan met enig misdrijf waarop een dergelijke straf staat, de voorbereiding heeft
een accessoir karakter, het moet namelijk gaan om een bepaald misdrijf met een
gevangenisstraf van 8 jaren of langer.
- De strafbare voorbereiding veronderstelt de aanwezigheid van een bepaald
voorbereidingsmiddel. Het moet gaan om stoffen, voorwerpen, informatiedragers,
ruimten of vervoersmiddelen. Deze opsomming is limitatief bedoeld maar alledaagse
spullen kunnen zich ook kwalificeren als voorbereidingsmiddelen.
- De voorbereidingsmiddelen moeten zijn bestemd tot het begaan van het voorbereide
misdrijf. Het middel moet bestemd zijn tot het uiteindelijk begaan van het grondmisdrijf.
De finaliteit van de handeling wordt hier sterk centraal gesteld. Dit komt neer op een
naar zijn uiterlijke verschijningsvorm geobjectiveerde vaststelling van de bestemming
van het middel, waarbij de uit waarneembare omstandigheden blijkende intentie
betekenis dient te hebben.
- De strafbare voorbereiding veronderstelt dat de dader ten aanzien van de
voorbereidingsmiddelen opzettelijk een voorbereidingshandeling heeft verricht. Het
moet gaan om: opzettelijk verwerven, vervaardigen, invoeren, doorvoeren, uitvoeren
of voorhanden hebben van een van de voorbereidingsmiddelen.
- Men moet kunnen bewijzen dat het opzet van de dader niet alleen is gericht op de
voorbereidingshandeling, maar ook op het grondmisdrijf waartoe de
voorbereidingshandeling heeft gestrekt.
Absoluut ondeugdelijk kan bij de voorbereiding wel strafbaar zijn, in vergelijking met de
absoluut ondeugdelijke poging. Hier kan er ook sprake zijn van absolute en relatieve
ondeugdelijkheid.
2. Wanneer is volgens het Wetboek van Strafrecht sprake van een strafbare poging?
De strafbare poging is opgenomen in artikel 45 lid 1 Sr: Poging tot misdrijf is strafbaar,
wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard.
2
, STRAF- EN STRAFPROCESRECHT
Uit de wet zelf blijkt niet wat er met een strafbare poging bedoeld wordt, hiervoor wordt in de
memorie van toelichting verwezen naar dogmatiek en de opvattingen van de rechtsgeleerde
schrijvers. In het artikel kan in feite worden volstaan met een tweetal voorwaarden voor de
strafbaarheid van een poging:
1. Een voornemen van de dader, hetwelk moet blijken uit
2. Een begin van uitvoering
3. Misdrijf (het artikel noemen uit Sr)
Binnen de wettelijke voorwaarden voor de strafbare poging is het van belang om een
onderscheid te maken tussen:
- Voltooide poging (délit manqué): een situatie waarin de dader niet tot voltooiing van het
voorgenomen misdrijf is gekomen, terwijl er van zijn kant alles is gedaan wat mogelijk
is om tot de voltooiing van het misdrijf te komen.
- Onvoltooide poging (tentative): een situatie waar in een vroeg stadium van de
uitvoering van het misdrijf een verhindering optreedt om dit te voltooien.
à Voor de strafbaarheid is dit niet van belang, maar wel voor een mogelijk beroep op de
vrijwillige terugtred in artikel 46b Sr. Het is makkelijker om bij een onvoltooide poging terug te
treden.
Er zijn twee wettelijke restricties aan de strafbaarheid van de poging verbonden, deze zijn te
herleiden uit het feit dat een niet voltooid delict geldt als een minder ernstig feit dan een voltooid
delict:
1. De poging is uitsluitend strafbaar wanneer het gaat om een voorgenomen misdrijf
2. Artikel 45 Sr kent in het geval van een poging een verlaging van het op het misdrijf
toepasselijke strafmaximum met een derde.
Behalve bij overtredingen zijn er meer situaties waarin poging wettelijk is uitgesloten:
- De wet sluit de strafbare poging bijvoorbeeld uit bij eenvoudige mishandeling van
artikel 300 Sr. Hier is de poging in de vorm van een onvoltooide poging te licht om het
strafbaar te maken.
- Er zijn ook misdrijven die door hun aard moeilijk een poging kunnen zijn omdat ze al
een vorm van een poging weerspiegelen zoals bijvoorbeeld een aanslag tegen de
onderneming of tegen de staat. Het begrip aanslag omvat uitdrukkelijk een
voorgenomen feit met de uitvoering waarvan een begin is gemaakt.
- Misdrijven in de wettelijke omschrijving waarvan een bijkomende voorwaarde van de
strafbaarheid is opgenomen, hierbij is een poging moeilijk voorstelbaar als er sprake is
van een causaal verband. Zo is het bijvoorbeeld niet denkbaar dat iemand een poging
doet tot het verlenen van hulp aan een ander bij zijn zelfdoding.
- Bij omissiedelicten is het moeilijk voor te stellen dat er sprake is van een begin van
uitvoering wanneer het delictsgedrag bestaat uit een zuiver niet doen.
- Bij culpoze misdrijven kan er moeilijk gesproken worden van een voornemen tot het
plegen van een misdrijf, terwijl culpa juist uitgaat van het niet hebben van enige opzet.
In de tenlastelegging van een pogingsgeval zullen de bestanddelen van het hoofdmisdrijf en
beide bestanddelen van de poging (het voornemen en het begin van uitvoering) worden
meegenomen. Uit de tenlastelegging dient dan ook te blijken welk hoofdmisdrijf was beoogd
en dat het bij een poging daartoe is gebleven.
3
, STRAF- EN STRAFPROCESRECHT
• Het vereiste voornemen is een vorm van opzet. Het is vaste jurisprudentie dat ten bewijze
van het voor een strafbare poging vereiste voornemen kan worden volstaan met de
vaststelling van voorwaardelijk opzet. Dit is anders wanneer de delictsomschrijving van het
grondmisdrijf een bestanddeel bevat waarmee een zwaardere opzetgradatie wordt
uitgedrukt. Er moet altijd sprake zijn van een deugdelijke bewijsmotivering.
• Het begin van uitvoering is door de MvT overgelaten aan de rechtspraak en de
wetenschap. Hierbij geldt als uitgangspunt: alleen op grond van gedachten kan men
niemand gevangen zetten. Hierbij geldt wel de vraag waar de grens getrokken moet
worden tussen de voorfase van de voorbereidingshandelingen, en de strafbare fase van
de uitvoeringshandelingen. In de voorbereidingshandelingen is zo veel onzeker dat deze
in het belang van rechtszekerheid straffeloos dienen te blijven. Echter is het soms moeilijk
om te bepalen wanneer gedraging dermate gevorderd zijn dat er gesproken kan worden
van een uitvoering van het misdrijf. Op dit gebied zijn er twee leren:
§ Objectieve leer: deze leer laat pas toe als uitvoeringshandeling datgene wat als
daadwerkelijke uitvoering van het misdrijf zelf en dus als een objectieve inbreuk
op de rechtsorde is te beschouwen.
§ Subjectieve leer: deze leer stelt de gevaarlijke gezindheid van de dader centraal
en beschouwt als uitvoeringshandeling datgene wat als uitvoering van de
gezindheid is op te vatten.
Voor de bepaling door de rechter van de grens tussen voorbereiding en uitvoering biedt de
wettelijke delictsomschrijving een zeer belangrijke grondslag, zoals het Zevenbergens-
criterium van de fragmentaire rechtsfeitverwerkelijking: door een begin van uitvoering van een
voorgenomen misdrijf verwerkelijkt zich een deel van het door de wetgever strafbaar gestelde
rechtsfeit. De HR is overgegaan tot het gebruik van een ander criterium: de uiterlijke
verschijningsvorm van de uitvoeringshandeling. Dit is gerelateerd aan de indruk die een goede
waarnemer die de gemiddelde burger geacht wordt te zijn, ter plaatse zou hebben gekregen
omtrent de verwerkelijking van een bepaald misdrijf (bijvoorbeeld in het Cito-arrest). Er kan
gesteld worden dat de HR in de loop van zijn rechtspraak een gematigd objectief standpunt
heeft ingenomen.
• Cito-criterium: indien de gedragingen naar haar uiterlijke verschijningsvorm moeten
worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf”
• Grenswisselkantoor-arrest: in de zaak werd er aangenomen dat er geen sprake was
van een poging dus ze werden niet vervolgd. Toen is een punt geweest dat de wetgever
stelde dat er moet kunnen worden opgetreden in zaken zoals dit.
Gematigd objectief standpunt:
• Videobanden-arrest: twee mensen reden in een auto met achter in de auto dozen met
videobanden gevuld met zand en toen hadden ze iemand aangesproken op straat dus
het was een poging tot oplichting maar de uiterlijke verschijningsvorm was hier niet
want de videobanden of zand waren niet zichtbaar. Hierin werd gezegd dat als er niks
te zien is dat je in bepaalde mate rekening mag houden met de intentie van iemand.
• Heroïne transactie-arrest: De heroïne was helemaal niet in de buurt toen deze verkocht
werd en er werd iets verkocht wat niet waargenomen kon worden.
= Er kan ook naar de intentie gekeken worden om de poging in te kunnen vullen. Er kan toch
voor een poging worden gegaan die de intentie bewijzen = gematigd objectief
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Bentephilippens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,53. Je zit daarna nergens aan vast.
