Deze samenvatting gemaakt voor de toets Wet- en regelgeving Sociaal Werk van het tweede jaar van de opleiding Social Work op Avans Hogeschool. Zelf heb ik een 7,6 gehaald dus jou moet het ook lukken met deze samenvatting. H1, H7, H8, H9 en H16 zijn samengevat alles wat je nodig hebt voor de toets d...
Wet- en regelgeving
1. Recht en Regels
1.1 Waarom is er recht
Rechten en plichten komen voort uit normen en waarden die algemeen gelden in de
maatschappij. Rechten en plichten gelden voor individuen, maar ook voor de overheid. Hoe meer
kennis je hebt van het recht hoe sneller je gelijk zult krijgen.
Het recht:
o Brengt een doelmatige ordening aan in de samenleving;
o Geeft spelregels voor gedragingen van individuen onderling en voor het handelen van de
overheid;
o Stuurt het individuele gedrag van burgers.
1.2 Vindplaatsen van het recht
Er zijn vier vindplaatsen van het recht:
1. de wet- en regelgeving
2. de jurisprudentie
3. de gewoonte
4. verdragen
De samenleving verandert en daarmee ook de inhoud van het recht.
1. De wet- en regelgeving
Een wet komt tot stand als de regering (koning en ministers) en de Staten-Generaal (Eerste en
Tweede kamer) met een wetvoorstel instemmen.
Voorbeelden soorten wetten:
1. Grondwet (Gw) -> hoogste wet van Nederland
2. Burgerlijk Wetboek (BW)
3. Jeugdwet
4. Gemeentewet
Nederland is lid van de EU en heeft een deel van haar regelgevende bevoegdheden overgedragen
aan de organen van de EU. Deze organen stellen verordeningen ren richtlijnen vast die
gemeenschapsverordeningen en -richtlijnen genoemd worden. Deze staan hoger dan de
Nederlandse Grondwet.
Tot de rechtsbron ‘wet’ behoren dus de wetten en lagere regelgeving in Nederland, en de hogere
regelgeving van de EU.
2. Jurisprudentie
Jurisprudentie ontstaat doordat algemene regels in de diverse wetten en in de overige
regelgeving moeten worden aangepast in individuele situatie die vaak heel verschillend zijn. Dit is
de taak van de rechter. De uitspraak heet vonnis, uitspraak of arrest.
Doordat in de rechtspraak nieuw recht wordt gevormd door rechters, wordt jurisprudentie ook wel
rechtersrecht genoemd.
3. Gewoonte
De regels van gewoonterecht zijn niet ergens opgetekend, maar ontstaan in de loop van de tijd
door het gebruik ervan. Deze regels behoren dus net als de jurisprudentie tot het zogenoemde
ongeschreven recht. Een gewoonte die in strijd is met het recht valt niet onder het gewoonterecht
Voorbeeld: het kabinet moet het vertrouwen hebben van de Tweede Kamer om te kunnen regeren.
1
, 4. Verdrag
Het recht dat in verdragen is vastgesteld. Verdragen zijn afspraken tussen twee of meer staten die
op schrift zijn gesteld en die gelden in de staten die partij zijn van het recht. Verdragsregels
staan, net als de regels van de EU, boven de rechtsregels die in Nederland zijn gemaakt.
Nederland heeft bijvoorbeeld het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK)
geratificeerd. En ook het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de
fundamentele vrijheden (EVRM)
1.3 Aard van de regels
Soorten rechten:
o Dwingend recht -> rechtsregels waarvan partijen die mogen afwijken (moet, is
verplicht, is nietig)
o Semidwingend recht -> rechtsregels waarvan alleen ten gunsten van de andere partij
mag worden afgeweken.
o Aanvullend recht -> rechtsregels die alleen gelden als specifieke afspraken
ontbreken.
Niet alle regels hebben dezelfde rechtskracht. De volgende rangorde bestaat, waarbij de
eerstgenoemde regeling het hoogste rang is:
1. verdragen;
2. gemeenschapsverordeningen en richtlijnen;
3. Grondwet;
4. Overige wetten;
5. Algemene maatregelen en richtlijnen;
6. Ministeriële regelingen en richtlijnen;
7. Provinciale verordeningen;
8. Gemeentelijke verordeningen;
In de hogere regelgeving is niet altijd alles in detail geregeld en daarom is het belangrijk om de
volgorde goed te kennen.
Het objectieve recht -> bevat alle geldende regels, dus alle rechten en plichten die in de
rechtsbronnen zijn vastgesteld.
Het subjectieve recht -> is het recht dat aan iemand persoonlijk wordt toegekend. Dit is altijd van
het objectieve recht afgeleid.
1.4 Grondrechten
De Grondwet is de hoogste wet van Nederland. In het eerste hoofdstuk van de Grondwet staan de
grondrechten. Dit zijn de meest elementaire en onvervreemdbare rechten van het individu
die door zowel de overheid als door andere gerespecteerd moeten worden. Ze vormen het
fundament van een menswaardige samenleving. De overheid mag op deze rechten geen inbreuk
maken, tenzij de wet haar die bevoegdheden verleent.
Klassieke grondrechten -> rechten van een individu waarop de overheid alleen inbreuk mag
maken als de wet haar dat toestaat.
Voor het maken van inbreuk op een grondrecht moet er altijd een wettelijke grond bestaan. De
rechter oordeelt uiteindelijk of de inbreuk rechtmatig is en dus in overeenstemming met het recht
is.
Sociale grondrechten -> rechten van een individu die door de overheid zo goed mogelijk
bereikbaar moeten worden gemaakt
Sociale grondrechten kunnen niet door een rechter worden afgedwongen. Ze vormen in feiten een
opdracht voor de overheid om ervoor te zorgen dat er in Nederland o.a. een goede
gezondheidszorg is waarvan iedereen in beginsel gebruik kan maken.
2
, 1.5 Recht en de praktijk van het sociaal werk
Het recht vormt het kader waarbinnen de hulp- en dienstverlening in het domein sociaal werk
plaatsvindt. Het bepaald de juridische verhouding tussen de hulp- en dienstverlening en zijn cliënt,
en geeft inhoud aan de verantwoordelijkheden en verplichtingen van beide partijen. Ook bepaalt
het de juridische (on)mogelijkheden van de cliënt om zijn eigen welzijn vorm te geven.
Het is de taak van sociaal werkers om cliënten te ondersteunen bij het vinden van de juiste
(rechts)hulp. Ook stemmen ze hun hulp- en dienstverlening af op de sociaaljuridische situatie van
de cliënt.
7. Samenlevingsvormen en Scheiding
7.1 personen en familierecht algemeen
Het personen en familierecht is onderdeel van het burgerlijk recht en staat in Boek 1 BW. Dit
gaat over personen, en de relatie tussen personen en hun familie en niet over relaties die op geld
waardeerbaar zijn.
7.2 Algemene begrippen
Het personen- en familierecht vangt aan met enkele regels die te maken hebben met de
rechtspositie van personen.
7.2.1 Persoonlijkheid
Een persoon is iemand die rechten en plichten heeft, hij heeft dan een persoonlijkheid en is dus
rechtssubjecten. Deze persoonlijkheid ontstaat door de geboorte. Het kind moet levend worden
geboren, hiervoor is een ademstoot voldoende. Er ontstaat een uitzondering op deze regels: een
ongeboren kind wordt als geboren beschouwd als dit in het belang is van het kind. Een
persoonlijkheid eindigt ook weer bij de dood en alle rechten en plichten, gaan over op de
erfgenamen.
7.2.2 Bloedverwantschap en aanverwantschap
Bloedverwantschap is de betrekking die bestaat tussen personen die rechtstreeks van elkaar
afstammen of die een gemeenschappelijke stamvader of -moeder hebben. Het gaat dus altijd om
een relatie tussen personen binnen een familie.
Het recht kent biologisch- en juridisch bloedverwantschap. Juridisch bloedverwantschap
ontstaat ten gevolg van een juridische relatie (familierechtelijke betrekking). Biologisch
bloedverwantschap ontstaat door geboorte uit de moeder en verwekking door de vader. Een
biologische ouder hoeft niet altijd de juridische ouder te zijn en andersom.
De mate van bloedverwantschap kan aangegeven worden in graden. Deze wordt teruggerekend
vanaf de stamouder. Aanverwantschap ontstaat alleen door het huwelijk of geregistreerd
partnerschap. Deze blijft bestaan ondanks de beëindiging van het huwelijk of geregistreerd
partnerschap.
7.2.3 Naamrecht
Ouders zijn vrij in de keuze van de voornaam van hun kind, mits deze geen bestaande achternaam
is en niet ongepast is.
Ouders kunnen hun kind de achternaam van een van beide geven. Sinds 1 jan. 2024 kunnen zij
ook de achternaam van beide ouder aan hun kind geven. De keuze die voor het eerste kind is
gemaakt geld vervolgens ook voor de volgende kinderen.
Als ouders met een dubbele achternaam zelf ook kinderen krijgen, dan kunnen zij verschillende
combinaties van achternamen maken. De regel is dat ieder kind niet meer dan twee achternamen
heeft.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterrevvliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,36. Je zit daarna nergens aan vast.
