Things that make us smart – Donald Norman
Norman
Don Norman bestudeert interactie: wisselwerking tussen menselijke kennis en computerapplicaties en wat het
verschil is tussen wat de designer bedoelt en wat mensen daadwerkelijk willen. Hoe kun je technologie zo
ontwerpen dat rekening wordt gehouden met de zwakke en sterke kanten van de menselijke cognitie? Normans
stelling: huidige technologie is niet aan mensen aangepast.
Hij begon als psycholoog (cognitieve science). Hij werkte voor Apple en HP, daarna ging hij weer voor universiteiten
werken.
Data Verzameling feiten waaraan conclusies verbonden kunnen worden
Informatie Actief geselecteerde feiten
Kennis Het psychologisch resultaat van waarneming, leren en redeneren
Kernbegrippen cognitie: leren, geheugen, redeneren, representaties
H1 – A HUMAN-CENTERED TECHNOLOGY
Stelling: de mens past zich aan aan de technologie
Positieve eigenschappen van de mens:
Creatief: bedenken en maken van zogenaamde artefacten ter ondersteuning van het denken en het
handelen
Gebruiken van mentale cognitieve artefacten (lezen, taal, logica)
Gebruiken van fysieke cognitieve artefacten (pen, papier, boek, agenda)
Cognitieve artefacten:
Bedoeld om het menselijk denken te ondersteunen (things that make us smart)
Mentale artefacten: bv rekenkundige procedures of geheugen-hulpmiddelen (mnemonics)
Artificieel: omdat ze door mensen zijn bedacht en uitgevonden
Positieve eigenschappen van computers :
Mens Computer
Beperkt geheugen Onbeperkt geheugen
Beperkte nauwkeurigheid Precisie
Beperkte concentratie Niet afleidbaar
Beperkte rationaliteit Rationeel: logisch
Technologie moet zich niet aanpassen aan het lichaam van mensen, maar aan het verstand.
Machinaal perspectief wijst op tekortkomingen van mensen: snel afgeleid, irrationeel, ongrammaticaal, geneigd tot
fouten.
Menselijk perspectief wijst op de pluspunten van deze eigenschappen:
Afleidbaarheid: oog hebben voor de omgeving (gevaren)
Irrationeel: oog hebben voor emotionele afwegingen
Ongrammaticaal: flexibel omgaan met taal
Geneig tot fouten: goed in globale aanpak (niet in details)
Volgens Norman: De technologie moet rekening houden met de menselijke eigenschappen. Ondervangen waar
mensen slecht in zijn (precisie, logisch redeneren, routine=mensen zijn error-pro, onthouden). Ondersteunen waar
mensen goed in zijn (nieuwe dingen bedenken, relaties leggen, verbanden zien, overzicht houden, plannen). Fouten
, lOMoARcPSD|1750881
in de industrie zijn volgens hem daarom vaak niet de schuld van een menselijke fout, maar van de technologie, die
van mensen verlangt om op een machinale manier te handelen, daar zijn we niet geschikt voor.
De invloed van technologie positief (veiligheid, snelheid, communicatie) en negatief (anonimisering en soms puur
entertainmant zoals TV: does entertainment make us smart?)
Oorzaak van de tweeslachtige invloed:
Norman: technologie ontwikkelt zich niet planmatig, maar toevalligerwijs (by accident)
Elke technologische ontwikkeling gaat gepaard met specialisatie in kennis en kunde:
zij die de tools maken en zij die de tools gebruiken
Twee soorten cognitie
Ervaringscognitie is nodig om snel en routinematig handelen te ontwikkelen:
handelen
reageren
beleven
Reflectieve cognitie is nodig om nieuwe dingen te bedenken:
vergelijken
bedenken
beslissen
Dat moet je leren: niet via de ervaring, maar via expliciet onderwijs. Huidig onderwijs benadrukt ‘ervarings-leren’: we
vermaken onze leerlingen
H2 – EXPERIENCING THE WORLD
Hoe verhouden ervaringscognitie en reflectieve cognitie zich tot elkaar?
Wat is de rol van beide vormen van cognitie bij het menselijk leren?
In musea onthouden mensen vooral de entertainende informatie en vaak ook foute informatie in plaats van dat ze
daadwerkelijk wat leren.
Experiental and refelective cognition
De essentie van deskundigheid: snel en efficiënt handelen. Deskundigheid berust op jarenlange ervaring. Vaardig zijn
is: automatisch handelen en reageren, daar is geen bewustzijn voor nodig. Iedereen is deskundig op sommige
gebieden
Videospelletjes : combineren van ervarings- en reflectieve cognitie:
Ervaringscognitie: nodig om betrokken te raken bij het spelletje
Reflectieve cognitie: nodig om steeds betere strategieen te ontwikkelen en zichtbare objecten te
interpreteren (gevaar, wapens)
Informatie-verwerkings verschillen:
Ervaringscognitie Reflectieve cognitie
‘data-driven’ ‘deep reasoning’
waarneming langzaam en moeizaam
gestuurd naar verschillende hersencentra opslag van tussentijdse resultaten
reactief (knie-reflex) vooruit en terugredeneren (schaken)
simpele afleidingen (lezen) externe (geheugen) hulpmiddelen
