Samenvatting Interculturele Pedagogiek
(leerjaar 2023/2024)
Lieve allemaal,
Voor je ligt de samenvatting van het vak Interculturele Pedagogiek uit leerjaar 1.
Deze samenvatting is gebaseerd op de reader en de colleges uit het jaar 2023/2024.
Het kan dus zijn dat de stof inmiddels (lichtjes) is aangepast , dit is op eigen risico.
Onderaan de samenvatting zijn drie uitwerkingen te vinden van de podcasts die je
moest luisteren voor het vak.
Note: dit blijft een samenvatting die ik gemaakt heb op basis van mijn eigen
interpretatie van het vak. Daarnaast is het verboden om deze samenvatting met
anderen te delen.
Mocht je vragen hebben of dingen onduidelijk vinden, stuur me dan gerust een
berichtje!
Heel veel liefs en succes bij het leren en het tentamen
XX Kirsten
,Samenvatting Interculturele Pedagogiek
H1 + College Een kritische kijk op de Universiteit
Interculturele pedagogiek: gaat over menselijke relaties en het functioneren van de
samenleving. Vóór onderzoek goed om meer te leren over andere culturen, te kijken naar
eigen cultuur (wat houdt die eigenlijk in?).
Waarom een kritische blik?
- De bestudering van (relaties met) mensen met verschillende culturele achtergronden
zijn onlosmakelijk verbonden met verschillende perspectieven, manieren van kijken
naar de wereld.
- Roept vragen op welke perspectieven wel en niet aan bod komen in de maatschappij
als geheel en in de universiteit & pedagogiek in bijzonder. (Zijn allerlei verschillende
dingen die wel/niet belangrijk worden bevonden of wel/niet aanwezig is).
- Een kritische benadering is nodig om eventuele blinde vlekken binnen het eigen
perspectief te voorkomen (en binnen een instituut of studie) en niet beperkt te worden
door één bevooroordeeld wereldbeeld.
Neutraal onderwijs bestaat niet:
- Neutraal: niet voor of tegen, onpartijdig, zonder voorkeur, afzijdig, onverschillig.
→Menselijk gedrag kan niet altijd zo zijn, zodra je je in de sociale wetenschappen
begeeft is er altijd een oordeel waar je mee bezig bent.
- Positionaliteit: iemands persoonlijke geschiedenis, inclusief opvoeding, opleiding en
werk- en leefomgeving die mede bepalen hoe iemand denkt en handelt.
→Gedragswetenschappers kijken juist naar de verschillende invloeden, maar is weinig
aandacht voor binnen deze wetenschappen.
- Morele aspecten: kan empirisch onderzoek geen uit spraken doen (of iets goed of
slecht is). → Gebeurd in de praktijk toch.
Objectiviteit VS Subjectiviteit:
- Objectief: als dat los staat van de waarneming of voorkeuren van individuen; neutrale
blik, feiten. In praktijk valt dat soms tegen (binnen gedragswetenschappen):
- Als iedereen deze mening deelt.
- Onderzoek moet repliceerbaar zijn, maar probleem is dat er meerdere manieren
zijn waarop je dit kunt doen.
- Subjectief: iemands persoonlijke oordeel of zienswijze; niet neutraal, meningen ipv
feiten. Deze kennis is wel waardevol.
- Binnen gedragswetenschappen staan ervaringen van de mens ook belangrijk.
- Ervaringskennis is belangrijk, omdat die soms dingen vertellen die een
wetenschapper dus niet mee kan nemen in zijn onderzoek.
,Woke Zijn: Komt van awake, woken, dus wakker → iemand is zich bewust van sociale
ongelijkheden binnen de maatschappij in brede zin.
- Jaren ’30: African-American oproep tot oplettendheid over racisme in de samenleving
- Nu breder: bewust zijn van sociale onrechtvaardigheid in de maatschappij (racisme,
seksisme, discriminatie etc.)
- Tegenwoordig ook negatief gebruikt: als oorzaak van intolerantie en cancel culture (oa
op universiteiten).
Woke als gevaar voor academische vrijheid (Coen de Jong)
- Woke studenten/staf boos, overgevoelig, veeleisend
- Niet waarheidsvinding maar ideologie staat voorop
- Canceling, veilige omgeving, zelfcensuur
- Academische vrijheid in gevaar
Woke goed voor de wetenschap (Reza Kartosen-Wong)
- Overgevoelige reactie op woke
- Ook ‘rechts’ wil cancellen
- Gebrek aan zelfreflectie bij anti-woke
- Kritiek verbetert wetenschap en kennis
Het woke-spook (Bas Heijne)
- Ways of seeing (Positionaliteit!)
- Woke ‘elites’ roepen angst en boosheid op
- “Het woke-spook kan worden ingezet tegen
alles waar je te lui bent om over na te denken,
(…), tegen alles wat verandering en inspanning vergt.”
Ideologie of indoctrinatie?
Ideologie: een coherente (samenhangende) set ideeën en waarden over de wereld, de
maatschappij en de rol van de mens daarin.
- Specifieke elementen van ideologieën kunnen wel bevestigd of ontkracht worden
Vb: bestaan discriminatie obv huidskleur door culturele afkomst.
Indoctrinatie: manipulatie door systematisch en eenzijdig onderwijzen van aanvechtbare
overtuigingen, met de bedoeling dat deze kritiekloos worden aanvaard.
→Doris Lessing: “Wat eigenlijk regelmatig tegen elk kind gezegd zou moeten worden, is
zoiets als: ‘Je wordt geïndoctrineerd’. We hebben nog niet een onderwijssysteem ontwikkeld
dat niet een indoctrinatiesysteem is. Het spijt ons, maar beter kunnen we het niet op dit
moment doen.Wat jou wordt geleerd is een uiting van vooroordelen en de keuzes van een
bepaalde tijd en cultuur. Een snelle blik op de geschiedenis toont hoe tijdelijk die altijd zijn.
Je wordt onderwezen dor mensen die zich hebben kunnen aanpassen aan het systeem dat door
hun voorgangers is opgebouwd. Het is een systeem dat zichzelf in stand houdt.”
(Gaat over indoctrinatie in de mainstream, terwijl indoctrinatie normaal gesproken
tegen de mainstream zijn).
Verborgen curriculum: de impliciete normen en waarden die (meestal onbewust) in het
onderwijs worden overgebracht.
- Te vinden in de structuur (vorm, inrichting) en de inhoud (thema’s, taalgebruik)
van het onderwijs.
- Zie voorbeelden reader; docenten die alleen kwantitatieve onderzoeken citeren.
- Doorgaans dominante normen en waarden die voor de meeste mensen
vanzelfsprekend is.
, Mainstream VS Counter Culture
- Mainstream: meezwemmen met de stroom van de maatschappij
- Counter Culture: een sociaal-politieke term van tegencultuur die een verschil van
mening aangeeft tussen dominante of reguliere ideologieën en alternatieve
waardesystemen, waardoor een collectieve stem ontstaat die als een aanzienlijke
minderheid kan worden beschouwd (woke zijn kan zo gezien worden).
Cancelen: fenomeen dat mensen worden geboycot, nadat zij in de publiciteit aan kritiek zijn
blootgesteld. Gebeurt meestal na een storm van verontwaardiging op sociale media.
Opdracht/werkgevers en adverteerders onder kunnen onder druk worden gezet om de
samenwerking met deze personen te beëindigen.
Vb: Marco Borsato
Thema’s Dekolonisatie Universiteit: het tegengaan van koloniale machtsstructuren
- Het tegengaan van Eurocentrisme: te veel nadruk op Europese cultuur en westerse
ideeën en theorieën.
- Het tegengaan van dekoloniale kennis: ongelijke waardering van verschillende
soorten kennis (zie artikel 3a).
Vb: niets vertellen over het koloniale verleden vanuit perspectief van mensen met een
donkere huidskleur.
- Tegengaan Machtsstructuren: Wie hebben een stem en wie niet? Wie krijgt
financiering en ruimte?
Kritische kijk op jeugdonderzoek:
- Onderzoekers en redacteuren zijn witte Amerikanen of Europeanen
Zie voorbeeld Book of Attachment: 80% van auteurs uit VS
- Western Educated Industrial Rich Democratic (WEIRD): zijn westerse landen, die
maar één culturele context hebben die anders zijn dan andere regio’s (vervullen slechts
12% binnen wereld).
- Majority World: de niet-westerse wereld, ook wel de meerderheidswereld.
- Onderzoek naar non-Weird steekproeven gemarginaliseerd
- Individualistisch in plaats van systeemgerichte focus
- Zijn gericht op wat mensen allemaal niet kunnen (deficit perspective)
Deficit view: wat kan iemand niet, is iets persoonlijks (is IQ, iets in je lichaam of handicap).
Difference view: Er zijn kenmerken van de omgeving, waardoor je ergens last van hebt (de
omgeving kan ook een hulp zijn).
Kleurenblind: mensen/organisaties die doen alsof etnische afkomst er niet toe doet als het
gaat om wie het onderzoek doet en wie onderzocht worden.
Het evidence-beest (evidence-based) → Marit Hopman:
- Kritiek op te sterke nadruk op effectief-bewezen interventies in de hulpverlening
- Te weinig oog voor:
- Opvoed context, normen en waarden van het gezin
- Impliciete normen over wat goed en fout is
- Misvatting dat evidence-based neutraal is
- Inzichten professionals uit de praktijk
