College aantekeningen
Aantekeningen Religiegeschiedenis
Mijn aantekeningen van de cursus Religiegeschiedenis zoals gegeven aan de Radboud Universiteit.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 43 pagina's
Voorbeeld 4 van de 43 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Aantekeningen ReligiegeschiedenisHoorcollege 5-11-2024: Intro
Intro
Geloof zorgt voor heel veel mensen vooral voor plezier en inclusie, hoewel het in de
geschiedenis ook heeft kunnen zorgen voor exclusie en uitsluiting. Geloof speelt ook nog in
onze hedendaagse samenleving een grote rol, er zijn genoeg ‘casussen’ te noemen.
- Opkomst islamfobie na 2001 (9/11) en religieuze terreur.
Wij, het ‘goede, Verlichte’ Westen met de scheiding tussen kerk en staat, tegen de rest,
‘religieuze terreur’. Religie speelt in de VS ook een belangrijke rol, ‘christelijk, wit
nationalisme’ (aanval op het Capitool).
Structuur
1. Intro.
2. Doel en opbouw collegereeks.
3. Wat is religie?
4. Wat is religiegeschiedenis?
5. Religieus geweld in vroegmodern Europa.
5.1. Traditie vervolgingen.
5.2. Confessionalisering.
5.3. Corpus christianum.
6. Werkcollege & volgende HC.
Doel en opbouw collegereeks
- Twee sporen:
1. Religie als historisch fenomeen.
Integraal onderdeel Europees verleden.
2. Relatie tussen geloof en geweld.
Moeilijke reflectie // secularisatie. – Steeds vreemder voor ons om voor te
stellen dankzij de ontkerkelijking/secularisatie (ver van mijn bed-show).
- Historisch narratief.
o Religieus geweld Europa als iets van verleden (primitief, ‘wij hebben dit achter
ons gelaten’).
o Wijzende vinger naar andere landen/culturen – uiteindelijk zullen we allemaal
dit achter ons moeten laten.
- Maar… Paty, Nice, Noord-Ierland, Joegoslavië, …?
o Narratief aan herziening toe.
- Makkelijk: afdoen als barbaars en irrationeel.
o Moeilijk: trachten begrijpen (als historisch fenomeen).
, o Je ontsnapt aan de menselijke verplichting om na te denken over waarom
mensen dingen doen en of je dit zelf ook zou kunnen doen. Geloof en geweld
kan alleen begrepen worden door het serieus te nemen.
Wat is religie?
- Als geheel religieuze ideeën (body of beliefs); Het geheel van vastgelegde ideeën
binnen een bepaalde geloofstraditie.
o Heilige teksten, clerus (diegenen die de heilige teksten verklaren), religieuze
instituties (kerk).
- Als gemeenschap van gelovigen (body of believers). – Deze definitie wordt
aangehouden in de cursus.
o Socio-culturele praktijken en ervaringen (lived religion).
Wat is religiegeschiedenis?
- Lang louter kerkgeschiedenis, van instituut.
o Chronologisch en triomfalistisch narratief. – Positivistisch; Mensheid zal
uiteindelijk gered worden door Jezus Christus.
- Belangrijke kerkhistorici:
o Eusebius van Caeserea (263-339?):
Historia Ecclesiastica: Eerste kerkgeschiedenis.
o Beda (Venerable Bede (672/3-739)):
Historia Ecclesiastica gentis Anglorum, 731: Over de bekering van de
Engelsen, ook zeer positivistisch.
- 19 eeuw: geschiedwetenschap.
e
o Kerkgeschiedenis universitaire discipline. – Volwaardig onderzoeksinstituut.
o Nu biedt alleen de Radboud Universiteit religiegeschiedenis aan als cursus op
de studie Geschiedenis.
- Nationale en confessionele benadering.
o Oudheid tem 1950’s: RG als kerkgeschiedenis.
o Werd weinig gekeken naar de agency van gelovigen.
o Nationalistisch.
- Jaren 1960: History from below.
o Van kerkgeschiedenis naar religiegeschiedenis (lived religion).
o Geschiedenis van religie niet meer beschouwd als de geschiedenis van witte
mannen.
- Cultural turn 1970-1990.
o Antropologische benadering, als socio-cult. fenomeen.
o Geïnspireerd door Clifford Geertz.
o Het verleden verkennen als een vreemd land. – The Past is a Foreign Country,
David Lowenthal.
- Voorbij 19e-eeuwse grenzen.
o Internationaal, en vergelijking tussen religieuzen.
o Aandacht voor religieuze vluchtelingen. – Vooral kijken naar overeenkomsten.
,Religieus geweld in vroegmodern Europa
- Hamvraag: Waarom dachten katholieken en protestanten in de vroegmoderne tijd dat
geweld de enige mogelijkheid was, in plaats van dat ze in vrede konden samenleven?
- Relatief recent onderzoek.
o Lang genegeerd in historiografie door
…Kerkhistorici: Inconvenient truth: Verleden van geweld was niet iets om
trots op te zijn.
Economische historici: Als marxistische strijd; Klassenstrijd i.p.v. strijd om
religie. Religieus geweld werd niet serieus genomen, er werd vooral
gekeken naar de sociaaleconomische context.
Politieke historici: Als politieke factiecrises.
o In de jaren ’70 door cultuurhistorici voor het eerst echt onderzocht. - Natalie
Zemon Davis.
- Traditie van vervolging.
o Augustinus versus Donatisten (4e-5e eeuw).
Though love, vervolging als noodzakelijk kwaad. – Augustinus was
tegen executie en vervolging, maar wilde wel andersdenkenden op het
rechte pad houden.
Geloof is een innerlijke overtuiging, ketters moeten hun eigen fout
inzien en terugkeren naar de echte kerk.
o Bijbel en vervolging in OT.
Geloof in één echte religieuze waarheid.
Doodstraf afgoderij, valse profeten en blasfemie. – Staat in de Bijbel.
Werd verder getrokken naar ketterij.
o Heropnemen passages tijdens Reformatie.
Gedeelde traditie van geweld tegen andersdenkenden. – Door
katholieken én protestanten.
- Confessionalisering.
o Geloofsbelijdenis/confessie (niet hetzelfde als de biecht). – Grondlegger van
de religie waarin de doctrines worden omvat.
Augsburg, Heidelberg, Trente.
o Religieuze scheidingslijnen.
Vijanddenken.
o Othering.
Bevestiging eigen identiteit: Je definieert jezelf door het afbeelden van
een ‘ander’, want jij bent alles wat die ander niet is.
Gelovigen gingen zich steeds meer met hun eigen kerk identificeren.
Dit was immers de enige échte overtuiging, wat betekende dat ‘de
ander’ het sowieso fout had.
- Corpus christianum.
o Geloof als collectieve zaak.
Tegenwoordig is geloof een private zaak, iets tussen jou en God.
Vroeger ging het de hele samenleving aan, iedereen was verbonden met
elkaar via gildes, wijken, steden, etc.
, o Gemeenschap als heilig lichaam; Beeldspraak, maar werd wel bloedserieus
genomen.
Doel van de gemeenschap was om de gunst van God te winnen, dit was
iets waar iedereen zich collectief voor moest inzetten.
o Ketterij, ziekte en reiniging.
Religieuze diseenheid bracht de hele samenleving in gevaar.
Gemeenschap kon geïnfecteerd worden door ketterij en de rest van de
gemeenschap besmetten. Deze ‘kanker’ moest worden
verwijderd/gereinigd (door middel van vuur) om de rest te
genezen/beschermen. – Religieus geweld zat zo ingebakken in het
corpus christianum.
o Steeds moeilijker te begrijpen voor ons, vanwege de individualisering van onze
samenleving.
Werkcollege en volgende HC
- Werkcollege:
o Bespreken hoe de oorzaken van religieus geweld in de vroegmoderne tijd te
begrijpen waren.
o Twee artikelen: Davis en Coffey (hindert of helpt het een historicus onderzoek
te doen hiernaar als hij zelf gelovig zijn).
Werkcollege 7-11-2024
‘The Rites of Violence: Religious Riot in Sixteenth-Century France’, Natalie Zemon Davis
Natalie Zemon Davis was een van de eerste historici die de focus van kerkgeschiedenis naar
religiegeschiedenis waarmaakte, waarbij zij zich meer focuste op the body of believers (de
gelovigen) i.p.v the body of beliefs (de kerk als instituut).
- Religie wél als reden voor religieus geweld. – Door kerkhistorici werd dit lang niet
erkent, omdat het een inconvenient truth was.
o Ook politieke en economische historici maakten zich hier schuldig aan
(politiek gewin en klassenstrijd als redenen voor religieus geweld).
Geen sprake van politiek gewin: Het ging om geweld van gewone
mensen die niet in dienst van autoriteiten hun geweld uitte.
Geen sprake van klassenstrijd: Uitspattingen van religieus geweld hield
geen verband met stijgende graanprijzen.
- Natalie Zemon Davis: We moeten wél de religie van gelovigen als redenen voor
religieus geweld als iets serieus beschouwen.
- Actueel debat: Gaat het echt om wat men zelf denkt waarom ze dingen doen of moet
er gekeken worden naar achterliggende redenen?
Ze zag een verschil in de uitingen van religieus geweld bij protestanten en katholieken:
- Katholiek religieus geweld was vaker gericht op de ketters, die zij als een soort
‘kanker’ zagen voor het corpus christianum, wat resulteerde op meer
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper biglonk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,56. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51683 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen