HOOFDSTUK 1: EMOTIONELE
ONTWIKKELING
Adhv het psychodynamisch ontwikkelingsmodel van Dosen
ANTON DOSEN
= kinderpsychiater + hoogleraar
- Directeur van centrum begeleiding van personen met een verstandelijke
beperking
- Groot % van verstandelijke beperking ontwikkelt ook psychische problemen
Ontwikkelt een ontwikkeling dynamische en integratieve benadering
UITGANGSPRINCIPES
INTEGRATIEVE BENADERING
Complexiteit van gedrags en psychiatrisch problemen bij pers. verstandelijke beperking
multidisciplinaire aanpak
4 dimensies:
1. Psychische dimensie
= motorische, sensorische functies en in het bijzonder ook het cognitief, sociaal en
emotioneel functioneren
2. Biologische dimensie
= genetische en andere biologische aspecten van het centraal zenuwstelsel
3. Sociale dimensie
= sociale omgeving met bijhorende interacties
4. Ontwikkelingsdimensie
= het verloop van de biologische, psychische en sociale dimensie waarbij in iedere
fase van ontwikkeling specifiek psychosociaal functioneren en specifiek gedrag
onstaat
Elk van deze 4 staat met alle andere in verband en ze beïnvloeden elkaar
Verandering in 1 dimensie heeft verandering van de totale structuur tot gevolg
ONTWIKKELINGSDYNAMISCHE BENADERING
Bij personen met chronische psychische problemen of ernstige gedragsproblemen =>
vaak een discrepantie tussen de cognitieve ( het kunnen) en de emotionele ontwikkeling (
het aankunnen)
Bij deze mensen is de emotionele ontwikkeling vertraagt, stopt of regresseert
Zicht hebben op ontwikkelingsaspect = hulpmiddel bij stellen van diagnose en
opzetten behandeling
Zo ontstond de ontwikkelingsdynamische benadering
o Bedoeling om de ontwikkelingsdynamiek met de bijhorende bio-
psychosociale aspecten van personen met psychische- en
gedragsproblemen in kaart brengen
,Orthopedagogische interventies
Het kan zijn dat er harmonie is, maar door gebeurtenissen zoals een terugval of regressie
is naar een lager ontwikkelingsniveau. We functioneren dynamisch, afhankelijk van hoe
we ons voelen.
WIST JE DAT?
- Als begeleider kunnen wij emoties stimuleren door sensitief responsief te zijn tov
onze clienten
= gevoelig zijn ( sensitief) voor de signalen van de client, vervolgens er adequaat
op reageren ( responsief) door in te spelen op de signalen
- Op die manier ervaart de client de reactie van de begeleider als veilig en doet dit
spanningen en negatieve emoties verdwijnen op termijn = vertrouwen
- Clienten met beperking minder leesbaar
FASES VAN EMOTIONELE ONTWIKKELING EN
PERSOONLIJKHEIDSSTRUCTUREN
FASES VAN DE EMOTIONELE ONTWIKKELING
1. Adaptatiefase = 0-6 maand
2. Socialisatiefase = 6-18 maand
3. Eerste individuatiefase = 18 -36 maand
4. Identificatiefase = 3-7 jaar
5. Realiteitsbewustwordingsfase 7-12 jaar
Elk kind met verstandelijke beperking maakt dezelfde fase door in zijn
persoonsontwikkeling als een normaal begaafd kind. De mate en tijd is wel anders.
Afhankelijk van de biologische en van de omgevingsfactoren
Zo zouden personen met diepe verstandelijke beperking in hun socio-emotionele
ontwikkeling meestal niet verder komen dan de 2de fase op het ontwikkelingsdynamisch
model.
Ernstig of matig verstandelijke = 3de fase
Personen met ernstig verstandelijke beperking niet vergelijken met een 3jarige
Emotionele basisbehoeften wel verbonden met ontwikkelingsfase
Fasisch verloop: Kritiek omwille van de simplificatie van toch wel heel complexe materie
! Het model van de emotionele ontwikkeling werd oorspronkelijk gemaakt voor praktische
doeleinden, namelijk voor onderzoek en diagnostiek bij mensen met een verstandelijke
beperking. Vandaar dat het loopt tot 12j.
,Orthopedagogische interventies
PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING EN PERSOONLIJKHEIDSSTRUCTUREN
Binnen het psychodynamisch ontwikkelingsmodel emotionele ontwikkeling beschouwd
als de basis van de psychosociale ontwikkeling en dus belangrijk onderdeel
persoonlijkheidsontwikkeling.
Ontwikkelingsfasen in de eerste 3 levensjaren van de normale ontwikkeling:
In iedere fase ontstaat een persoonlijkheidslaag of een fasespecifieke
persoonlijkheidsstructuur
Iedere nieuwe ontwikkelingsfase heeft tot gevolg dat er een nieuwe
persoonlijkheidsstructuur of een nieuwe laag toegevoegd wordt. De nieuwe laag zorgt
voor een nieuwe aanpassing ( adaptatie) aan de omgeving op een hoger niveau
De hulpverlener stemt zijn ondersteuning vooral af op de fase die het sterkst ontwikkeld
is. Ieder persoonlijkheidsstructuur wordt gekenmerkt door een karakteristiek gedrag met
gedragstrekken
WIST JE DAT
- Kinderen met normale begaafdheid en autisme bleek dat niemand hoger kon
ingeschakeld worden dan de eerste individuatiefase wat betreft hun emotionele
ontwikkeling in stressmomenten
- 90% van de psychische problemen bij mensen met een verstandelijke beperking
hebben te maken met emotionele noden die aan de orde zijn in fase 1 – 3
- Personen met een verstandelijke beperking hebben 3 tot 5 keer meer kans tot het
ontwikkelen van geestelijke gezondheidsproblemen in vergelijking met personen
zonder verstandelijke beperking
, Orthopedagogische interventies
EMOTIONELE ONTWIKKELINGSFASEN
ADAPTATIEFASE
Slingeren tussen homeostase = evenwicht en disregulatie = ontregeling
- Bezig met fysiek aan te passen aan de buitenwereld
- Gevoel voor zintuigelijke prikkels die op hen afkomen
- Veel energie naar het opnemen, verwerken en ordenen van prikkels
- Regelen van lichamelijke gewaarwordingen centraal slaap/waak, honger/dorst,
ademhaling, temperatuur
Interne en externe prikkels roepen heel basale gevoelens op: lust en onlust, opwinding,
rust.
- Het regelen van dit innerlijke spanningsniveau is belangrijk continu aanpassen,
veel energie in het reguleren van de innerlijke spanning daarom de adaptatiefase
Het innerlijke spanningsniveau van clienten in deze fase raakt snel ontregelt: er is vaak
hypo- hyperarousal. Nadruk op reguleren
De ontwikkelingstaken van een persoon binnen deze emotionele ontwikkelingsfase zijn:
- Een intern evenwicht bereiken en behouden
- Spanning hanteren
- Veiligheid en rust vinden
BEGELEIDINGSTIPS
- Nood aan nabijheid
- Nog een eigen IK ( I-dentity)
- Nabijheid en responsiviteit van de vertrouwde begeleider is zeer belangrijk
- Contact met de volwassene verloopt via de nabijheidzintuigen tast, reuk en
smaak: vanaf 5 maanden winnen ook horen en zien ( herkenning) aan belang
- Client ervaren dat zijn begeleider zorgt voor primaire behoeften, het doseren van
prikkels en het beiden van basale veiligheid
- Essentieel is de beschikbaarheid van de begeleider
STRUCTUUR EN GRENZEN
- Structuur installeren om gevoel van basisveiligheid te creëren: voorspelbaarheid,
regelmaat, herkenbaarheid en duidelijkheid
- Beginnen met dagverloop, ruimtes en rituelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkevermeulen123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.