Blauwdrukken van de moderne samenleving: Politiek, cultuur, ideologie
Week 1 – John Locke: Vrijheid en tolerantie
John Locke leefde in de 17e eeuw, een tijd van politieke instabiliteit en religieuze conflicten.
Hij had een enorme impact op politiek en filosofie, met name wat betreft mensenrechten en
religieuze tolerantie, met bijvoorbeeld zijn stuk ‘Letters concerning Toleration’. Zijn
opvattingen:
Tolerantie: religieuze verschillen zijn er altijd, aangezien mensen verschillend denken.
Vrede en stabiliteit wordt daarom bereikt door wederzijdse tolerantie en niet door
onderdrukking.
Scheiding tussen kerk en staat: religie en overheid moeten gescheiden zijn. De
overheid moet vrede, veiligheid en het welzijn van burgers waarborgen en religie
moet zich richten op het welzijn van de ziel. De staat moet zich niet bemoeien met
het geloof of de overtuigingen van mensen. Het afdwingen van geloof is onethisch en
ineffectief, ook als het uit goede bedoelingen voortkomt, want ware religie komt
voort uit oprechte overtuiging en niet uit dwang.
Grenzen aan tolerantie: de tolerantie van religies eindigt wanneer groepen de
samenleving willen ondermijnen, anderen willen dwingen hun geweten op te geven,
of wanneer trouw aan een buitenlandse macht (zoals vroeger de paus) verkozen
wordt boven trouw aan de eigen staat.
Nuri Kurnaz stelt in ‘Stel dat de staat Kerstmis zou verbieden’ een voorbeeld van een verbod
op Kerstmis om de spanning tussen religieuze vrijheid en staatsneutraliteit te onderzoeken,
omdat het laat zien hoe diep religie onbewust in de cultuur en politiek zit. Er moet een
balans zijn in de mate waarin religie in de overheid zichtbaar is. Het verbieden van een
bepaald feest zou de religieuze vrijheid ondermijnen, maar het tolereren kan aan de andere
kant een voorkeur tonen aan een bepaalde religie. En wat te doen als het een feest betreft
waarin dierenleed aanwezig is, zoals het offerfeest?
John Locke: Letters concerning Toleration p.8-36
John Locke: Stanford Encyclopedia of Philosophy ‘Historical Background and
Locke’s Life’ + ‘Locke and Religious Toleration’
Nuri Kurnaz: Stel dat de staat Kerstmis zou verbieden
, Week 2 – J.J. Rousseau: Vrijheid en zelfbestuur
Jean-Jacques Rousseau leefde in de 18e eeuw en komt uit Genève. Hij had veel conflicten met
andere intellectuelen zoals Voltaire en Diderot en had veel invloed op de Verlichting, de
Romantiek en latere bewegingen. Hij worstelde met spanningen tussen het individu en de
gemeenschap en zocht in zijn sociale contract naar een balans tussen vrijheid, gelijkheid en
broederschap. Hij legde de nadruk op emotie en authenticiteit. Zijn bekendste concepten zijn
het sociale contract en de algemene wil. De kernpunten uit het sociale contract:
Sociale orde en vrijheid: een sociaal contract moet vrijheid en gelijkheid waarborgen
binnen een georganiseerde samenleving. Het transformeert natuurlijke vrijheid naar
civiele vrijheid (vrijheid binnen de samenleving), wat niet vanzelfsprekend is.
Algemene wil: de algemene wil is het collectieve belang van de gemeenschap, die
gereflecteerd moet worden door de wet, zodat burgers bij het volgen van de wet ook
indirect aan hun eigen belangen voldoen.
Soevereiniteit: soevereiniteit ligt bij het volk, de regering is slechts de uitvoerder van
de algemene wil.
Vrijheid van gehoorzaamheid: echte vrijheid ontstaat door gehoorzaamheid aan
wetten die het individu zichzelf via de algemene wil heeft opgelegd.
Religies: traditionele religies zijn vaak verdeeldheid zaaiend en bedreigen de
stabiliteit van de staat. De religie zou ondergeschikt moeten zijn aan de eisen van het
sociaal contract en er zou een civiele religie moeten zijn die gedeelde waarden en
moraal steunt zonder het promoten van specifieke dogma’s.
Volgens Imre Wessels bedreigen de coronamaatregelen fundamentele vrijheden zoals
bewegingsvrijheid en vrijheid van meningsuiting en daarmee ook de democratische
rechtstaat, ook al zijn ze bedoeld om de volksgezondheid te beschermen. De overheid moet
tijdens een crisis meer transparant en proportioneel handelen, om wantrouwen te
voorkomen. Vrijheid mag niet ten koste gaan van tijdelijke veiligheid. Er is meer discussie en
een meer kritische houding nodig over de langetermijngevolgen van coronamaatregelen.
J.J. Rousseau: The Social Contract and other later political writings p. 39-68 en
p.142-151
Patricke Riley: Introduction: Life and Works of Jean-Jacques Rousseau, 1712-1778
Imre Wessels: Coronamaatregelen bedreigen fundamentele vrijheden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper simchakruithof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,45. Je zit daarna nergens aan vast.