Leefwerelden van jongeren
Joke Hermes, Roel van Goor en Machteld de Jong
1. Een brede blik op jongeren
1.1. In het kort
1.2. Van moratorium naar schemergebied
- Onder moratorium wordt verstaan het experimenteren en vinden van de eigen identiteit, maar daar
is tegenwoordig nog maar weinig tijd voor omdat jongeren veel verantwoordelijkheden en druk
ervaren door dure opleidingen, dure studentenwoningen, verkorte studieduur en studiedruk
- Jongeren volgen langer onderwijs emerging adulthood ontstaat = na adolescentie een
voorstadium van volwassenheid. Er wordt zelfstandigheid en verantwoordelijkheid verwacht maar
ze zijn nog afhankelijk.
- Weinig basisverzekering op een baan en een toekomst nu zo goed mogelijk onderwijs halen =
betere kans veel investeringen in huiswerkbegeleiding etc.
1.3. Hedendaagse levensvoorwaarden
- Nieuwe informatie en communicatietechnologieën, belangrijkste veranderingen:
o Miniaturisering (grote lompe pc kleine telefoon)
o Betaalbaar geworden
o Onmiddelijkheid (je hebt snel met iedereen contact)
o Alles is virtueler en echter geworden
o Negatieve invloed
Minder concentratie: geen verbanden hoeven leggen bij film / game want het
gaat te snel, en alles gebeurt nu, en door multitasken (tv kijken, leren en chatten)
raakt de aandacht verstoord.
- Individualisering
o Individualisering: Mensen worden steeds meer als individu op dingen aangesproken i.p.v.
als groep
o 1970 individualisering: los maken traditionele vormen
o Vroeger: na studie gezin + werk, nu: eigen keuzes maken
o Expressief individualisme = belang persoonlijke authenticiteit (eigen krachten)
Op school: eigen leerprocessen sturen, actief eigen kennis vergaren
Overheid: regelingen die individualisme stimuleren
o Reflexieve maatschappij = routines moeten gecontroleerd worden op nut / kritische
maatschappij
o Jongeren zijn echter nog steeds afhankelijk en worden beperkt
Bindend studieadvies bij 12 jaar
o Worden we te individualistisch gemeenschapszin wordt kleiner + toename narcisme
door social media en door ouders die hun kind een te hoge zelfwaardering geven
o Van de andere kant is er een toename in ondernemerszin
- Leefwereld, informalisering en populaire cultuur
o Leefwereld = gedragingen, gedachten, gevoelens en waarderingen in dagelijkse sociale
situaties.
o Informalisering = versoepeling van omgangsvormen (meer gelijkwaardigheid tussen
leeftijdsvormen en in arbeidssituaties) zorgt voor verruwing onderlinge omgang
(minder remming om bv te schelden, ook door social media wordt het makkelijker
negatieve dingen te zeggen dan face to face)
, o Dominante cultuur is verschoven van ‘hoge’ cultuur voor rijken naar populaire cultuur
(volksvermaak, clubs, computerspellen) Deze dragen bij aan de identiteitsontwikkeling
van jongeren.
- Sociale netwerken en lichte gemeenschappen
o Miniaturisering van de ICT, individualisering, informalisering en de groeiende betekenis
van consumptie en de populaire cultuur versterken elkaar. (bv miniaturisering door
groeiende betekenis consumptie en miniaturisering zorgt voor individualisering.
o Meer weak ties zijn strong ties (familie, hechte vriendschappen) geworden door
miniaturisering
o Sociale netwerken zijn nu minder diepgaand en tijdelijker omdat jongeren meer opties
hebben. Ze leggen zich minder vast in één subcultuur.
1.4. Het begrip jeugd en jeugdstudies
- Jeugd = fysieke en gedragskenmerken maar ook mogelijkheden en vrijheid
- We zien het verschil tussen jongeren en volwassenen vaak te zwart wit. Niet elke volwassene is
wijs en niet elke jongere is onbezonnen. Hierdoor wordt door volwassenen macht uitgeoefend
- Jeugdstudies zijn onder te verdelen in
o Denken in ontwikkelingsstadia (transitions) = psychologisch
Hoe omgeving en ontwikkeling zo kunnen worden beïnvloed dat de ontwikkeling
van de jongere optimaal is.
In stadiums denken
Weinig balans tussen hersendelen risico’s wel beredeneren, maar niet voelen
excuus voor volwassenen om ‘leiding te moeten geven’ , terwijl onderzoek
nog maar in de kinderschoenen staat
Kritiek op leeftijdsgrenzen van stadia moet verdwijnen
o Denken in jeugdculturen (youth cultures) = sociologisch
Betekenis en zin die jongeren zelf geven aan hun bestaan (vriendschappen,
keuzes)
Nu verbinden jongeren zich minder met één cultuur maar losjes met meerdere
culturen
Veranderen maatschappelijke omstandigheden (bv individualisering, groter
beroep zelfstandigheid, minder zekerheid, agency = zelfwerkzaamheid)
1.5. Sociale verschillen, identiteit en intersectioneel denken
- Ongelijkheid tussen niet welvarende gezinnen en de middenklasse. De laatste groep jongeren
heeft steeds meer te besteden aan cultuur, en ontwikkelt daardoor een stijl
- Onderscheidende factoren: sociaal milieu, geslacht, leeftijd, religie en sociale afkomst, maar die
definiëren niet iemands identiteit, die creëert iemand zelf.
- Hoe anderen naar je kijken beïnvloedt je identiteitsontwikkeling
- Veranderende maatschappij vraagt om inconsequente identiteit: een meervoudige identiteit is
nuttiger, maar wel zelfcontuïteit (bewust zijn dat de eigen ik hetzelfde blijft)
- Veel conflicten ontstaan door negatieve gevolgen van sociale verschillen
- Intersectioneel denken = samenhang van sociale en culturele verschillen den de discriminatie
bekijken.
, 2. Jongeren en de rol van het gezin
2.1. In het kort
2.2. Veranderingen in het Nederlandse gezinsleven
2.2.1. Hét gezin?
- Volgens CBS gezin = volwassenen en kind(eren) tussen wie ouder-kind relatie is
- ‘het gezin’ verwijst dus nu naar een grotere diversiteit aan leefvormen dan voorheen
(eenoudergezin, traditioneel, pleeggezin, gay, meergeneratiegezin)
2.2.2. Gezinnen en veranderingen in de maatschappij
- Afname aantal kinderen per gezin door
o Welvaart (gezinsuitbreiding is niet meer praktisch nodig, maar een keuze)
o Anticonceptie
o Vrouwen(emancipatie)
o Feminisme
o Individualisering toegenomen zelfbeschikking
- Migratie is toegenomen meer meergeneratiegezinnen
- Bij moeders met een migratieachtergrond komt alleenstaan voor de opvoeding vaker voor.
2.2.3. Jongeren en het (type) gezin waarin ze opgroeien
- Kinderen van gescheiden, homoseksuele of alleenstaande ouders ontwikkelen zich ongeveer
hetzelfde als jongeren van gezinnen die aan de ‘norm’ voldoen.
2.3. Veranderingen in de levensloop
- Vroeger was de levensloop van jongeren veel duidelijker, nu door individualisering en de
prestatiemaatschappij is er minder zekerheid levensloop = minder voorspelbaar
- Vroeger: school relatie uit huis trouwen kinderen werken. Nu emerging adulthood
(overgang naar volwassenheid
- Langere opleidingen later trouwen meer experimenteren
2.3.1. Langer afhankelijk
- Jongeren met een migratieachtergrond gaan eerder het huis uit
- Boemerangkind = na studie / als relatie verbroken is weer terug thuis wonen
2.4. Rol en taakverdeling binnen het gezin
- Reclamespotje: ‘’Mannen zijn thuis net zo onmisbaar als op het werk.’’
- Éénverdiener = één iemand verdient het inkomen ‘anderhalfverdienersmodel’ = vader werkt
fulltime, moeder werkt parttime
2.4.1. Jongeren over verdeling van rollen en taken
