Verplichte arresten Inleiding Sociaal Recht
2019/2020
Rijksuniversiteit Groningen
,Inhoud
Hoorcollege 1.........................................................................................................................................4
Groen/Schoevers (HR 14-11-1997, NJ 1998, 149)...............................................................................4
Gouden Kooi I (HR 25-03-2011, LJN BP3887)......................................................................................5
Beurspromovendi UvA (HR 14-04-2006).............................................................................................5
ABVAKABO c.s./RUG (Hof Arnhem-Leeuwarden 23-04-2013, LJN BZ8365)........................................6
FNV/Deliveroo (ECLI:NL:RBAMS:2019:198)........................................................................................7
Bezorgers/Deliveroo (ECLI:NL:RBAMS:2018:5183).............................................................................8
Hoorcollege 2.........................................................................................................................................9
Verzekeringspositie prostituees (CRvB 05-01-2006, LJN AV1414)......................................................9
Dubbele woonplaats Marokko (HR 12-04-2013, ECLI:NL:HR:2013:6824).........................................10
Hoorcollege 3.......................................................................................................................................11
Onaangekondigd bezoek (CRvB 11-04-2007, LJN BA2410)...............................................................11
Fraudewet onverbindend (CRvB 25-11-2014, ECLI:NL:CRVB:2014:3754).........................................12
Gezamenlijke huishouding, terugvordering en boete (ECLI:NL:CRVB:2018:3172)............................13
Terugvorderingsregime toeslagen (ECLI:NL:RvS:2019:3536)............................................................14
Hoorcollege 4.......................................................................................................................................16
Wielemaker/De Schelde (HR 07-05-1976, NJ 1977, 55)....................................................................16
Van der Gulik/Vissers (HR 21-03-2003, ECLI:NL:HR:2003:AF3057)...................................................17
Mak/SGBO (HR 27-06-2008, LJN BC7669).........................................................................................18
Hoorcollege 5.......................................................................................................................................19
Van der Lely/Taxi Hofman (HR 26 juni 1998)....................................................................................19
Stoof/Mammoet (HR 11-07-2008, ECLI:NL:HR:2008:BD1847)..........................................................20
Den Haan/The Box Fashion (HR 27-10-1995)...................................................................................21
Philips/Oostendorp (HR 28-03-2008, LJN BC0384; NJ 2008, 503).....................................................22
Uitleg en reikwijdte schriftelijkheidseis (HR 03-03-2017, ECLI:NL:HR:2017:364)..............................23
Fromatech (ECLI:HR:2019:313).........................................................................................................24
Hoorcollege 6.......................................................................................................................................25
Goldsteen/Roeland (HR 13-12-1991, NJ 1992, 441).........................................................................25
Vage klachten aanslagregelaar (CRvB 10-04-2001, LJN AB1847)......................................................25
Kummeling/Oskam (HR 30-09-2011, LJN BQ8134; NJ 2013, 187).....................................................26
De Rooyse Wissel/Hagens (HR 11-11-2011, ECLI:NL:HR:2011:BR5223)............................................27
Hoorcollege 7.......................................................................................................................................28
New Hairstyle (HR 30-06-2017, ECLI:NL:HR:2017:1187)...................................................................28
Sietses/Sneek (HR 15-11-2002, JAR 2002/295).................................................................................29
2
, Ontlopen TV door onregelmatige opzegging? (Ktr. Breda 30-06-2016, AR 2016-0728)...................30
Ryanair (ECLI:NL:RBOBR:2019:2313)................................................................................................31
Hoorcollege 8.......................................................................................................................................32
G-grond en verwijtbaarheid wg/wn (ECLI:NL:HR:2018:220).............................................................32
Eerste I-grond uitspraak (ECLI:NL:RBNHO:2020:1036).....................................................................34
Bagateldelict (Ktr. Amsterdam 07-02-2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:905)...........................................35
Onverwijlde opzegging door wn, vergoedingen (Ktr. Dordrecht 10-01-2018, AR 2018-0092)..........36
Simpson/Greenpeace (HR 29-06-2007, LJN BA2504; NJ 2007, 355).................................................36
Hoorcollege 9.......................................................................................................................................37
Ontslag KLM-medewerker (CRvB 18-02-2009, LJN BH2387).............................................................37
Doorwerkingsjurisprudentie naaister (CRvB 24-06-2009, LJN BJ2443).............................................37
De schoffelaar (Rb. Arnhem 08-10-2008, LJN BF7284).....................................................................38
Kostendelersnorm verbindend (CrvB 01-11-2016, ECLI:NL:CRVB:2016:3869)..................................39
Dringende reden (ECLI:NL:CRVB:2018:3469)....................................................................................40
Hoorcollege 10.....................................................................................................................................41
Linge Ziekenhuis (Hof Amsterdam 01-05-1980, NJ 1981, 271).........................................................41
NS-reizigers (HR 07-10-1998, JAR 1998/251)....................................................................................42
Tjoapack (Hof Amsterdam 18-06-2015, ECLI:NL:GHAMS:2015:2662)..............................................43
DA Retailgroep BV (ECLI:NL:HR:2017:982)........................................................................................44
Hoorcollege 11.....................................................................................................................................45
Pensioenfonds DSM/Fox (HR 20-02-2004, NJ 2005, 493).................................................................45
Avv-loze periodes, jojo-effect, verkregen recht (Ktr. Utrecht 18-01-2017, ECLI:NL:RBMNE:2017:116)
..........................................................................................................................................................46
FNV/Amsta (HR 19-06-2015, ECLI:NL:HR:2015:1687).......................................................................47
KLM/FNV (Rb. Noord-Holland 11-08-2016, ECLI:NL:RBNHO:2016:6696)..........................................48
Onrechtmatige actie op het spoor (Ktr. Almere 06-12-2017, ECLI:NL:RBMNE:2017:6010)..............49
Hoorcollege 12.....................................................................................................................................50
Kerken over opvang illegalen (ESRC, 01-07-2014, zaak 90/2013, CEC v. The Netherlands)..............50
Bed, bad en brood (ABRvS en CRvB 26-11-2016)..............................................................................51
FNV/Remak (Rechtbank Groningen 05-10-2012, LJN BX9234).........................................................52
3
,Hoorcollege 1
Groen/Schoevers (HR 14-11-1997, NJ 1998, 149)
Onderwerp
Bestaan van een arbeidsovereenkomst.
Casus
Belastingadviseur Groen drijft zijn onderneming in de vorm van een CV. Groen heeft tweeëneenhalf
jaar cursussen belastingrecht gegeven aan het Instituut Schoevers, op grond van een mondelinge
overeenkomst met het instituut. Ingevolge de overeenkomst werd de CV betaald voor het werk van
Groen. Hierbij werden geen sociale premies en loonbelasting ingehouden. De
Arbeidsvoorwaardenregeling van het instituut was niet van toepassing op Groen. Groen heeft geen
vakantiebijslag of betaling bij ziekte ontvangen. Hij was van dit alles op de hoogte. Hij heeft echter
nooit bezwaren geuit.
Wanneer het instituut vervolgens de overeenkomst op zegt, stelt Groen dat de overeenkomst moet
worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Het instituut stelt echter dat het gaat om een
overeenkomst tot opdracht.
Rechtsvraag
Hoe moet men beoordelen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst?
Hoge Raad
Partijen kunnen een overeenkomst tot het verrichten van werk op verschillende wijzen inrichten. Wat
er nu geldt tussen partijen wordt bepaald door hetgeen partijen voor ogen stond bij het sluiten van de
overeenkomst en de wijze waarop partijen uitvoering hebben gegeven aan de overeenkomst. Hierbij
moet gekeken worden naar het geheel en niet naar een enkel kenmerk.
Je moet de volgende criteria aflopen om te bepalen of het gaat om een arbeidsovereenkomst:
1. Beoogd resultaat: Wat wilden de partijen toen ze de overeenkomst sloten? Hierbij is ook de
maatschappelijke positie van werknemer van belang.
a. In casu heeft Groen zelf voorgesteld een mondelinge overeenkomst te sluiten, en
betaling te laten plaatsvinden aan de CV. Hij was een hoogopgeleid man, dus hij kon
de consequenties overzien.
2. Betaling: Is de wijze waarop het loon betaald wordt hetzelfde als in een standaard
arbeidsovereenkomst?
a. In casu was hier geen sprake van, nu er geen sociale premies en loonbelastingen
werden ingehouden en de betaling geschiedde aan de CV.
3. Gezagsverhouding (in dienst van een andere partij): is de gezagsverhouding zo sterk dat er
toch sprake is van een arbeidscontract?
a. In casu moest Groen op bepaalde tijden aanwezig zijn en zich aan richtlijnen houden.
Maar via 7:402 BW geldt dat ook bij een overeenkomst tot opdracht.
In de casus is er dus geen sprake van een arbeidsovereenkomst.
4
,Gouden Kooi I (HR 25-03-2011, LJN BP3887)
Casus
Belanghebbende heeft deelgenomen aan het televisieprogramma ‘De Gouden Kooi’. Tussen Talpa
Producties BV en belanghebbende is een overeenkomst ondertekend die door partijen is benoemd als
een overeenkomst van opdracht. Deze bepaalt onder meer dat Talpa een schadeloosstelling betaalt van
€ 2.250 voor iedere maand doorgebracht in De Gouden Kooi, waarop Talpa van de Belastingdienst
loonheffingen en sociale premies moest inhouden. Talpa heeft voor het programma een regelboek met
spelregels opgesteld. Nadat belanghebbende was ‘weggestemd’, heeft zij een WW-uitkering
aangevraagd. UWV heeft haar deze geweigerd. Belanghebbende heeft tegen het besluit bezwaar
gemaakt en beroep ingesteld. De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard. De Centrale Raad van
Beroep (hierna: de Raad) heeft de uitspraak bevestigd. UWV is van de uitspraak van de Raad in
cassatie gekomen. Getuigt de uitspraak van de Raad van een onjuiste uitleg of verkeerde toepassing
van het begrip ‘in privaatrechtelijke dienstbetrekking staan’ in de zin van artikel 3 WW?
Hoge Raad
Voor de vraag of belanghebbende tot Talpa in een zodanige privaatrechtelijke dienstbetrekking stond
is maatgevend of tussen beiden sprake was van een arbeidsovereenkomst in de zin van artikel 7:610
BW. Bij de beantwoording van de vraag of de rechtsverhouding tussen partijen als zodanig dient te
worden aangemerkt, moet worden getoetst of de inhoud van die rechtsverhouding voldoet aan de
criteria die gelden voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Daarbij moet acht worden geslagen
op alle omstandigheden van het geval, in onderling verband bezien, en dienen niet alleen de rechten en
verplichtingen in aanmerking te worden genomen die partijen bij het sluiten van de overeenkomst voor
ogen stonden, maar moet ook acht worden geslagen op de wijze waarop partijen uitvoering hebben
gegeven aan hun overeenkomst en aldus daaraan inhoud hebben gegeven. De Raad heeft als vereisten
voor het aannemen van een dienstbetrekking gesteld een verplichting tot het persoonlijk verrichten van
arbeid, een gezagsverhouding en een verplichting tot het betalen van loon. Aldus is de Raad terecht
uitgegaan van de criteria die gelden voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst in de zin van
artikel 7:610 BW. Bij de beoordeling of de inhoud van de tussen partijen gemaakte afspraken aan die
criteria voldoet, geeft de uitspraak van de Raad bovendien geen blijk van een onjuiste uitleg van die
kenmerken of van miskenning dan wel verkeerde toepassing hiervan.
Beurspromovendi UvA (HR 14-04-2006)
Casus
In 1995 heeft het College van Bestuur van de UvA een regeling ingevoerd voor zowel afgestudeerden
als beurspromovendi. Deze regeling houdt in dat zij een beurs ontvangen voor een periode van vier
jaar, welke jaarlijks wordt toegekend. Daarnaast mogen zij gebruik maken van de faciliteiten binnen
het instituut of de vakgroep waarbinnen het proefschrift wordt geschreven. De Belastingdienst is van
mening dat het verlenen van beurzen voor promotieonderzoek geen (fictieve) dienstbetrekking is. Het
UWV sluit zich hierbij aan wat betreft de premiebetaling werknemersverzekeringen. De AbvaKabo
(vakbond) echter is van mening dat de beursovereenkomst civielrechtelijk wel als een
arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt.
Rechtsvraag
Zijn beurspromovendi werkzaam op basis van een arbeidsovereenkomst ex art. 7:610 BW?
Hoge Raad
De Hoge Raad is het eens met het standpunt van de rechtbank dat de promovendi arbeid verrichten. De
promoties dragen namelijk bij aan het primaire doel van de universiteit, namelijk het verrichten van
wetenschappelijk onderzoek. Hiermee wordt voldaan aan de eis dat productieve arbeid verricht moet
worden. Daarnaast heeft de universiteit een financieel belang bij het uitvoeren van veel promoties.
Tevens heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de beurs als loon op grond van art. 7:610 BW moeten
worden gezien. Ook oordeelt de Hoge Raad dat er aan de eis van de gezagsverhouding wordt voldaan.
5
,Dit omdat de UvA dient te bewijzen dat er geen sprake is van een gezagsverhouding, waarin ze niet
slaagt.
ABVAKABO c.s./RUG (Hof Arnhem-Leeuwarden 23-04-2013, LJN BZ8365)
Casus
Promotiestudenten vorderen dat tussen hen en de universiteit een arbeidsovereenkomst bestaat. De
universiteit wijst de vordering af: deze rechtsverhouding is een opleidingsovereenkomst en geen
dienstbetrekking. Twistpunt is het bestaan van een gezagsverhouding.
Hof
Vaststaat dat de promotiestudenten hun arbeid gedurende drie opeenvolgende maanden, wekelijks dan
wel gedurende ten minste twintig uren per maand hebben verricht. Zij beroepen zicht terecht op het
wettelijk vermoeden van artikel 7:610a BW. Dit vermoeden is weerlegbaar. Daarbij is in de eerste
plaats de partijbedoeling van belang. Beoogd is een overeenkomst te sluiten waarbij het
opleidingsaspect centraal staat. De overeenkomsten zijn c.q. worden uitgevoerd conform deze
partijbedoeling. Met betrekking tot het bestaan van een gezagsverhouding is van belang dat de rol van
de promotor/begeleider is beperkt tot de bewaking van de voortgang van het promotieplan en tot het
geven van aanwijzingen die verband houden met de wetenschappelijke verantwoording. Onder deze
omstandigheden verschilt de rol van promotor/begeleider niet wezenlijk van die van de
scriptiebegeleider van een reguliere student. Niet gebleken is dat de (formele) instructie- en
sanctiemogelijkheden van het faculteitsbestuur bij promotiestudenten verder gaan dan ten opzichte van
reguliere studenten. In de overige feitelijke omstandigheden van de promotiestudenten is evenmin
grond te vinden voor het oordeel dat tussen de universiteit en de bij haar werkzame promotiestudenten
de voor een arbeidsovereenkomst kenmerkende gezagsrelatie bestaat. Het wettelijk vermoeden is
daarmee afdoende weerlegd. De gevorderde verklaring voor recht komt niet voor toewijzing in
aanmerking.
6
,FNV/Deliveroo (ECLI:NL:RBAMS:2019:198)
Bezorgers die voor Deliveroo maaltijden bezorgen zijn geen zzp'ers, maar kunnen aanspraak maken op
een arbeidsovereenkomst bij het bedrijf. Bovendien valt Deliveroo wel degelijk onder de cao voor
beroepsgoederenvervoer. Dat heeft de kantonrechter vandaag bepaald in twee zaken die vakbond FNV
tegen Deliveroo had aangespannen.
De maaltijdbezorgdienst besloot begin 2018 om alle arbeidsovereenkomsten met bezorgers niet te
verlengen. In plaats daarvan gingen bezorgers volgens zogenoemde partnerovereenkomsten als
zelfstandig ondernemer voor het bedrijf aan de slag. Volgens Deliveroo kregen bezorgers binnen de
nieuwe overeenkomst veel meer vrijheid om zelf invulling aan hun werk te geven. De FNV kwam
tegen deze wijziging in verzet. Volgens de vakbond was er in de praktijk nog steeds sprake van een
relatie tussen een werkgever en werknemer.
Gezagsverhouding
De kantonrechter is het met de FNV eens. De verhouding tussen Deliveroo en de bezorgers is met de
invoering van de nieuwe contractvorm niet wezenlijk veranderd. Daarbij is onder andere van belang
dat de partnerovereenkomst een standaardcontract is, dat volledig en eenzijdig door Deliveroo is
opgesteld en niet onderhandelbaar is. De rechter oordeelt dat binnen de rechtsverhouding nog altijd
sprake is van een gezagsverhouding tussen het bedrijf en de bezorgers. Hierbij spelen de digitale
systemen die Deliveroo gebruikt voor het inroosteren van de bezorgers en de bezorging van
maaltijden, een belangrijke rol. Hierdoor is in de praktijk de vrijheid van de bezorgers aanzienlijk
minder groot dan de partnerovereenkomst suggereert.
Weigeren opdracht werkt in nadeel
Zo kunnen bezorgers weliswaar zelf bepalen of ze een opdracht wel of niet aannemen, maar weigering
of minder vaak beschikbaar zijn werkt vervolgens wel in hun nadeel bij het toebedeeld krijgen van
toekomstige opdrachten en het behalen van bonussen. Ook is er weinig tot geen ruimte voor
onderhandeling over het tarief. Daarnaast hebben de bezorgers volgens de partnerovereenkomst de
mogelijkheid zich te laten vervangen, maar deze bepaling is in de praktijk inhoudsloos. Het moment
tussen het aannemen van een bezorgopdracht en het daadwerkelijk bezorgen van een maaltijd is
immers dermate kort dat er geen behoefte zal zijn om van de mogelijkheid tot vervanging gebruik te
maken. Dit is anders als een gehele dienst wordt overgenomen. Een vervanger moet echter wel vooraf
door Deliveroo worden goedgekeurd. Door deze regel past een vervanging ook binnen een gewone
arbeidsovereenkomst, vooral omdat Deliveroo tijdens het werk ook over de vervanger gezag heeft.
In een eerdere zaak vorig jaar, tussen een bezorger en Deliveroo, oordeelde de kantonrechter vooral op
basis van de schriftelijke overeenkomst tussen de partijen dat de bezorger niet in loondienst van het
bedrijf was. Het uitgangspunt van die beslissing was echter anders dan die van de uitspraak van
vandaag: in deze zaak is de tekst van de schriftelijke overeenkomst wel meegenomen in het oordeel,
maar is daarnaast meer diepgaand gekeken naar hoe partijen aan de overeenkomst in de praktijk
invulling hebben gegeven.
Cao is van toepassing
Niet alleen is de verhouding tussen Deliveroo en de bezorgers aan te merken als een
arbeidsovereenkomst, het bedrijf valt bovendien onder de werkingssfeer van de cao
beroepsgoederenvervoer. De rechter is het met de FNV eens dat de bezorging van maaltijden door
Deliveroo moet worden gekwalificeerd als vervoer van goederen over de weg en daarmee onder de
cao van die sector valt. Deliveroo is daarmee ook verplicht de cao met terugwerkende kracht na te
leven.
7
,Bezorgers/Deliveroo (ECLI:NL:RBAMS:2018:5183)
De overeenkomst die een bezorger sloot met Deliveroo geldt niet als arbeidscontract – en dus is de
man niet in loondienst bij het bezorgbedrijf. Volgens de kantonrechter was het duidelijk dat de
overeenkomst was bedoeld als zzp-contract. Ook uit de wijze van werken daarna blijkt niet dat er
sprake was loondienst.
Zzp-contract
Op 1 november 2017 kondigde Deliveroo aan bestaande tijdelijke arbeidsovereenkomsten niet meer te
verlengen. Het bedrijf bood bezorgers bij het aflopen van hun arbeidscontract aan voortaan als
zelfstandige te komen werken. De bezorger in kwestie accepteerde dat zzp-contract, maar was het er
eigenlijk niet mee eens. Hij wilde dat de rechter zou bepalen dat hij nog steeds bij Deliveroo in
loondienst was.
Eenmanszaak
Bij de vraag of er tussen de bezorger en Deliveroo ondanks de zzp-overeenkomst nog steeds een
dienstverband bestond, spelen 2 zaken een rol. Allereerst is van belang te weten wat Deliveroo en de
bezorger precies hebben afgesproken. Uit de “overeenkomst van opdracht” die zij in november 2017
sloten, blijkt volgens de kantonrechter duidelijk dat het de bedoeling was dat de bezorger als zzp'er
zou gaan werken. De bezorger heeft dat in een e-mail ook bevestigd. Bovendien liet hij zich als
eenmanszaak bij de Kamer van Koophandel inschrijven.
Gezagsverhouding
Daarnaast mag in een zelfstandige werkrelatie tussen opdrachtgever (Deliveroo) en opdrachtnemer
(bezorger) geen gezagsverhouding bestaan: dan zou sprake kunnen zijn van een schijnconstructie. De
kantonrechter oordeelt dat die gezagsverhouding er in dit geval niet is. De bezorger kon namelijk zelf
beslissen of hij zich aanmeldde voor werk en hij kon bestellingen weigeren. Daarnaast mocht hij in
zijn eigen kleren en met een eigen thermobox werken, zolang deze voldeden aan de
veiligheidsvereisten. Ook was het hem toegestaan te werken voor een concurrerende onderneming en
mocht hij zich laten vervangen.
Platformeconomie
Kortom: de overeenkomst die Deliveroo sloot met de bezorger is geen arbeidsovereenkomst. De
kantonrechter erkent dat het huidige arbeidsrecht niet voorziet in de arbeidsverhoudingen die
voortkomen uit de (relatief) nieuwe platformeconomie, maar oordeelt dat de gesloten overeenkomst
tussen Deliveroo en bezorger niet zo onredelijk is dat de rechter anders moet beslissen. Het is aan de
wetgever om maatregelen te treffen wanneer het niet gewenst is dat dergelijke situaties blijven
bestaan.
8
,Hoorcollege 2
Verzekeringspositie prostituees (CRvB 05-01-2006, LJN AV1414)
Casus
In verhuurde kamers van vestigingen van appellant worden bedrijfsmatig diensten verleend door
prostituees. UWV heeft van hen verplichte verzekering aangenomen uit hoofde van een
privaatrechtelijke dienstbetrekking (artikel 3 ZW, WW en WAO). Is sprake van een privaatrechtelijke
dienstbetrekking en verzekeringsplicht of zijn deze prostituees zelfstandig ondernemers?
Centrale Raad van Beroep
Er is sprake is van een min of meer geordende geïntegreerde organisatie tussen appellant en betrokken
prostituees om enerzijds eerstgenoemde in staat te stellen zijn vestigingen met kamerverhuur optimaal
op basis van werkplanning en toegespitst op snel specifiek gebruik te exploiteren en anderzijds
betrokkenen de gelegenheid te bieden hun diensten tegen betaling voor de klanten zo adequaat
mogelijk met de nodige sturing en onder toezicht te verlenen (algemene omgangs- en huisregels;
algemene tariefstellingen voor onderscheidene diensten; regulering door inhoudelijke inroostering met
werktijden; gelegaliseerd vergunningsstelsel met toezicht op naleving van de APV en het voorkomen
van strafbare feiten; screening op aspecten als nationaliteit, meerderjarigheid en gezondheid).
Appellant vervulde als overkoepelend beheerder van meerdere vestigingen onmiskenbaar een
betekenende en overheersende rol naar de prostituees toe en de condities waaronder zij werkzaam
waren en bezat hij als zodanig als enige de mogelijkheid tot bijsturing, controle en toezicht van een
regulier werkgever. Dat de prostituees vrij waren in hun taakvervulling en het bedingen van hun zelf
begunstigende bijkomende condities binnenskamers laat onverlet dat zij toch telkens wanneer zij
ingeschakeld werden zich onderhevig stelden aan de algemene regulering en wijze van uitvoering
onder toezicht welke voor ieder van betrokkenen gold. Door e.e.a. is het bestaan van een gezagsrelatie
tussen appellant en huisbeheerder enerzijds en prostituees anderzijds in de zin van artikel 3 van de
sociale werknemersverzekeringswetten voldoende gegeven.
Ook aan de overige vereisten voor het aannemen van een privaatrechtelijke dienstbetrekking – dat wil
zeggen: de verplichting tot het persoonlijk verrichten van arbeid en een verplichting tot het betalen van
loon – is voldaan. De verzekeringsplicht is daarmee van rechtswege gegeven.
9
, Dubbele woonplaats Marokko (HR 12-04-2013, ECLI:NL:HR:2013:6824)
Feiten
De belanghebbende, geboren in 1938, heeft de Marokkaanse nationaliteit en een verblijfsvergunning
voor onbepaalde tijd. Hij stelt in 1975 naar Nederland te zijn gekomen. Hij ontvangt sinds 2003 een
AOW-uitkering, hij beschikt over een huurwoning in Nederland, is hier in het GBA ingeschreven en
heeft vijf kinderen die met hun gezin in Nederland wonen. Na het overlijden van zijn echtgenote, in
2001, is hij in 2002 hertrouwd. Zijn echtgenote woont in Marokko in een woning waarvan X de huur
betaalt. Uit dit huwelijk is in 2003 dochter Y geboren, voor wie de appellant kinderbijslag op grond
van de Algemene Kinderbijslagwet (AKW) heeft ontvangen. Dit was omdat appellant minimaal drie
maanden per jaar bij zijn vrouw en kind in Marokko verbleef, zodat hij geacht werd (ook) met hen een
huishouden te vormen. De laatste jaren brengt X gemiddeld 40 weken per jaar door in Marokko. Ook
verblijft hij nog in Nederland.
Bij besluit van 3 februari 2009 heeft de Svb appellant kinderbijslag geweigerd omdat het bestaan van
X in Marokko ligt en niet in Nederland. Anders dan de eerdere jurisprudentie van de Hoge Raad, stelt
de Svb dat men niet over twee woonplaatsen kan beschikken.
De CRvB oordeelt echter dat binnen de sociale zekerheid een dubbele woonplaats wel mogelijk is. De
CRvB stelt vast dat X, gelet op de hiervoor opgenomen feiten en omdat hij nimmer de intentie heeft
geuit zich buiten Nederland te vestigen, zijn woonplaats ook in Nederland heeft. Hier doet niet aan af
dat X al enige jaren gedurende lange periodes bij zijn gezin in Marokko verblijft. Hij heeft dan ook
recht op kinderbijslag voor dochter Y.
Hoge Raad
De Hoge Raad volgt het oordeel van de CRvB. Het woonplaatsbegrip in de volksverzekeringen moet
op dezelfde manier worden uitgelegd als het fiscale woonplaatsbegrip. Er is sprake van een
woonplaats in Nederland als alle omstandigheden van het geval erop wijzen dat er een duurzame band
van persoonlijke aard bestaat tussen de betrokkene en Nederland. Die band hoeft niet sterker te zijn
dan met enig ander land, zodat het mogelijk is dat iemand zowel in Nederland als in een ander land
woont in de zin van art. 3. AKW, al zal dat zich alleen in uitzonderlijke gevallen voordoen.
Kern
Een natuurlijk persoon heeft zijn woonplaats in Nederland als deze persoon daarmee een duurzame
betrekking van persoonlijke aard heeft. Die duurzame band hoeft niet sterker te zijn dan de band met
enig andere land. Het is dus voor een woonplaats in Nederland niet noodzakelijk dat het middelpunt
van iemands maatschappelijke leven zich ook hier bevindt.
10