Bijeenkomst 14.1
1. Wat gebeurt er buiten een faillissementsprocedure als een schuldenaar zijn
schulden niet betaald?
Wanneer een schuldenaar zijn schulden niet betaald dan wordt er in beginsel nakoming
gevorderd, de schuldeiser kan verhaal halen op het vermogen van de schuldenaar, er kan
ook beslag gelegd worden wanneer iemand niet vrijwillig betaald. Zolang de schuldenaar
voldoende vermogen beeft maakt het niet uit, alles zou dan in orde moeten komen. In
beginsel zijn alle schuldeisers gelijk. Problemen ontstaan wanneer er niet meer genoeg
vermogen is om de schuldeisers te betalen.
2. Wat gebeurt er in een faillissementsprocedure en wat is het doel van deze
procedure?
Faillissement kan men omschrijven als een beslag op nagenoeg het gehele vermogen van
de schuldenaar ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers. Het uiteindelijk doel van het
faillissement is dat vermogen te gelde te maken en de opbrengst onder de schuldeisers te
verdelen. Op deze wijze wordt getracht alle schuldeisers die op het moment van de
faillietverklaring een vordering op de schuldenaar hebben, voor zover mogelijk, verhaal te
bieden.
- Optimale opbrengst voor de boedel
- Verdeling op een billijke manier (wettelijke rangorde)
- Collectief verhaal ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers
Op grond van artikel 23 Fw mag de schuldenaar niet meer over zijn vermogen beheren
en beschikken, de curator neemt het beheer en de beschikking over op grond van artikel 68
Fw.
Als een schuldeiser verhaal wil halen moet deze de vordering indienen bij de curator op
grond van artikel 108 e.v. Fw
- Als je al beslag hebt gelegd, dan vervalt dit op grond van artikel 33 Fw
3. Wat is de verificatie van vorderingen?
De verificatie van vorderingen is een proces in een faillissementsprocedure waarbij de
curator en de schuldeisers de juistheid en de rangorde van de ingediende vorderingen
onderzoeken en vaststellen. Dit proces is cruciaal om te bepalen welke schuldeisers
aanspraak kunnen maken op de failliete boedel en in welke volgorde zij betaald zullen
worden.
De verificatie van vorderingen in een faillissement betekent het op waarheid (juistheid)
onderzoeken van de bij de curator ingediende vorderingen aan de hand van onderbouwende
(verificatoire) bescheiden. Het proces van verificatie is essentieel voor de verdere afwikkeling
van het faillissement, aangezien alleen geverifieerde schuldeisers in aanmerking komen.
- Controleren van de juistheid van de vorderingen
- Inbreng in deze vergadering wordt gedaan door de schuldeisers, de curator en de
gefailleerde
1
, - Je wilt bepalen wie de schuldeisers zijn, wat de vordering is en of er sprake is van
voorrang
- Wanneer de curator dit duidelijk heeft gaat hij een uitdelingslijst maken
- Als je daarbij betrokken wilt worden moet je dit uiterlijk 14 dagen voor de eerste
verificatievergadering laten weten op grond van artikel 27 lid 1 Fw
- Op grond van lid 3 wordt de vordering niet meer in behandeling genomen als je te
laat bent
4. Wat zijn de gevolgen voor de schuldenaar?
Op grond van artikel 20 Fw valt het vermogen van de schuldenaar in beginsel geheel in de
boedel. Hieronder vallen ook de goederen die tijdens het faillissement zijn verworven, al dan
nog door zijn inspanning, en de goederen die een failliet heeft waarvan niet kan worden
vastgesteld dat deze van een ander zijn.
Artikel 21 Fw bepaalt wat buiten het faillissement valt, dit zijn onder andere:
- Goederen waarop geen beslag kan worden gelegd
- Salaris, indien en voor zover de RC zulks bepaalt
- Gelden ter voldoening aan een wettelijke onderhoudsplicht (partneralimentatie)
Artikel 23 Fw bepaalt dat de schuldenaar door de faillietverklaring van rechtswege de
beschikking en het beheer over zijn tot het faillissement behorend vermogen verliest, te
rekenen van de dag waarop de faillietverklaring wordt uitgesproken, die dag daaronder
inbegrepen. Dus alles wat hij bijvoorbeeld die dag nog heeft gekocht, valt onder de failliete
boedel.
- Hiermee verliest de schuldenaar dus zijn goederenrechtelijke
beschikkingsbevoegdheid
Artikel 24 Fw bepaalt dat de failliet de boedel niet meer kan binden, voor verbintenissen
aangegaan na de faillietverklaring is de boedel niet aansprakelijk TENZIJ de boedel door de
handeling gebaat is. In dat geval is er sprake van een boedelschuld.
5. Wat zijn de taken van de curator?
De curator heeft een groot aantal taken en bevoegdheden; deze worden verspreid in de wet
genoemd. Het meest algemeen is artikel 68 Fw, waarin aan de curator het beheer en de
vereffening van de boedel wordt opgedragen. Die taak moet ruim worden opgevat.
Of de curator gezien kan worden als de vertegenwoordiger van de failliet, of als
vertegenwoordiger van de gezamenlijke schuldeisers, is een discussiepunt in de literatuur.
Gezien het zijn van vertegenwoordiger kan gesteld worden dat de curator de beheers- en
beschikkingsbevoegdheid verkrijgt, die de failliet verliest op grond van artikel 23 Fw. Een
argument hiertegen is dan dat de curator een aantal bevoegdheden verkrijgt die de failliet
niet eens had. De mensen die pleiten dat de curator juist een vertegenwoordiger van de
schuldeisers is, kijken vooral naar het doel van het faillissement. Dit is er namelijk op gericht
om de belangen van de schuldeisers zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen, de
curator verricht zijn taken dan ook tegen die achtergrond.
Naast dit standpunt zijn er ook mensen die stellen dat de curator geen vertegenwoordiger is,
maar iemand die zich bezighoudt met de behartiging van belangen, bijvoorbeeld de
2
,belangen van de gezamenlijke schuldeisers. De curator moet rekening houden met alle
gerechtvaardigde belangen. De curator is gericht op een zo hoog mogelijke
boedelopbrengst.
Moeilijk wordt het wanneer er bijvoorbeeld werknemers in het spel zijn wiens belangen mee
moeten worden genomen.
Van de activiteiten van de curator kunnen een aantal hoofdtaken onderscheiden worden:
- De curator tracht een zo volledig mogelijk beeld van de boedel te krijgen, hetgeen
resulteert is een boedelbeschrijving en een staat van baten en schuld krachtens
artikel 94 jo. 96 Fw.
- Het beheer van de boedel krachtens artikel 68 Fw. De curator tracht in eerste
instantie zorg voor de boedel zoals hij deze heeft aangetroffen, in stand blijft en dat er
geen vermogensbestanddelen verdwijnen. Pas in de laatste fase van het faillissement
(de executoriale fase) mag de curator boedelbestanddelen gaan vervreemden. Echter
past de praktijk dit anders toe, vaak gaat de curator al snel over tot het vervreemden,
vaak nog voor de verificatievergadering. Artikel 101 Fw geeft hem hier de ruimte voor.
- Vereffening en liquidatie, door hiervoor genoemde afwijking van de praktijk wordt deze
taak dus vaak al in een eerder stadium uitgevoerd.
- De curator is bevoegd om het bedrijf van de gefailleerde voort te zetten. Wanneer er
geen schuldeiserscommissie is, heeft hij daarvoor toestemming nodig van de r-c op
grond van artikel 98 Fw.
- Voor de pand- en hypotheekhouders kan de curator een redelijke termijn stellen op
grond van artikel 58 Fw voor het uitoefenen van hun rechten.
Ook heeft de curator een fraudesignalerende taak op grond van artikel 68 lid 2 Fw. De
curator beziet of er sprake is van onregelmatigheden die:
- Het faillissement mede hebben veroorzaakt
- De vereffening in de boedel bemoeilijken
- Het tekort in het faillissement hebben vergroot
Op grond van sub b zal de curator de RC vertrouwelijk moeten informeren hierover, en indien
de curator of de RC dit nodig acht, een melding of aangifte van onregelmatigheden bij de
bevoegde instanties.
6. Aan welke gedragsnorm moet de curator zich houden? En is dat een strenge
norm of juist niet?
Maclou-arrest: In de zaak die tot dit arrest heeft geleid, deed zich het volgende voor. De
curatoren van een failliet- verklaarde onderneming hadden in het kader van de overdracht
van die onderneming aan een derde, ook voorraden die zij in het bedrijf hadden aangetroffen
aan die derde verkocht en geleverd. Later bleek dat de leverancier van die voorraden deze
destijds had geleverd onder eigendomsvoorbehoud. De - gedupeerde - leverancier sprak de
curatoren aan op grond van onrechtmatige daad. De Hoge Raad overwoog dat de curator bij
de uitoefening van zijn taak uiteenlopende, soms tegenstrijdige belangen moet behartigen en
bij het nemen van zijn beslissingen - die vaak geen uitstel kunnen lijden - ook rekening
behoort te houden met belangen van maatschappelijke aard. De Hoge Raad voegde hieraan
toe dat deze bijzondere kenmerken van de taak van de curator meebrengen dat zijn
eventuele persoonlijke aansprakelijkheid dient te worden getoetst aan een
zorgvuldigheidsnorm die daarop is afgestemd. Deze norm komt er, aldus de Hoge Raad, op
3
, neer dat een curator behoort te handelen zoals in redelijkheid mag worden verlangd van een
over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en
inzet verricht. In het onderhavige geval achtte de Hoge Raad die norm niet geschonden. Een
curator die in verband met de verkoop van een onroerende zaak van de rechter-commissaris
opdracht krijgt om van de koper voldoende zekerheid voor de betaling van de koopprijs te
bedingen, handelt niet in overeenstemming met die norm als hij dat verzuimt; hij is dan
persoonlijk aansprakelijk
7. Wat is de rol van de RC en wie houdt er toezicht op?
Strikt genomen bestaat de taak van de RC uit het houden van toezicht op het beheer van de
vereffening van de failliete boedel op grond van artikel 64 Fw. Aangezien de curator met dat
beheer en die vereffening is belast, wordt vaak gezegd dat de taak van de RC bestaat uit
toezicht houden op de curator, dit is grotendeels juist, maar de RC heeft ook bevoegdheden
die weinig te maken hebben met toezicht houden op de curator.
- De RC kan ter opheldering van alle omstandigheden betreffende het faillissement,
getuigen horen of een onderzoek van deskundigen bevelen
- De RC kan een deskundige benoemen voor zover dit nodig is voor de goede en
effectieve vervulling van het toezicht op het beheer en de vereffening van de failliete
boedel
- Een andere belangrijke bevoegdheid is dat de RC mag bepalen dat een gefailleerde
een deel van zijn loon vrij mag besteden krachtens artikel 21 sub 2 Fw
- De verificatievergadering wordt net als alle andere vergaderingen van de schuldeisers
geleid door de RC krachtens artikel 80 lid 1 Fw
- Artikel 68 lid 3 Fw ziet op de machtigingen die de RC moet geven
De HR ziet dit als een ruime bevoegdheid, deze bevoegdheid wordt misbruikt wanneer deze
wordt uitgeoefend met een ander doel dan waarvoor dit bedoeld is krachtens artikel 3:13 lid
2 jo. 3:15 BW.
Artikel 67 lid 1 Fw bepaalt: Van alle beschikkingen van de rechter-commissaris is
gedurende vijf dagen hoger beroep op de rechtbank mogelijk, te rekenen vanaf de dag
waarop de beschikking is gegeven. De rechtbank beslist na verhoor of behoorlijke oproeping
van de belanghebbenden.
8. Op welke volgorde worden schuldeisers betaald? Maak een schema
Iedere schuldeiser die een vordering heeft op iemand wiens faillissement is uitgesproken,
ziet zich gesteld voor de vraag of, en zo ja, in hoeverre, zijn vordering zal worden voldaan.
De opbrengst van het vermogen van de failliet is meestal niet toereikend om iedere
schuldeiser volledig te kunnen betalen. De wet stelt voorop dat iedereen dan moet worden
voldaan naar evenredigheid van de grootte van zijn vorderingsrecht; deze hoofdregel kan
worden doorbroken voor zover een schuldeiser een aan de wet ontleende voorrangspositie
inneemt (artikel 3:277 BW).
a. Wie vallen er onder de separatisten en wat is hun positie in het
faillissement?
Separatisten zijn de schuldeiser die hun rechten kunnen uitoefenen alsof er geen
faillissement was. Op grond van artikel 57 Fw zijn dit pand- en hypotheekhouders.
Separatisten hebben het recht van parate executie, dit betekent dat het goed waarop
hun recht gevestigd is, door hen zonder executoriale titel verkocht kan worden
4
