Samenvatting
Samenvatting Bronnen en Beginselen van het recht
- Vak
- Instelling
Een samenvatting van de lessen, de slides en het boek van Bronnen en Beginselen. Het tweede deel Privaatrecht zit hier niet bij in. UA_1101RECBBR
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 128 pagina's
Voorbeeld 4 van de 128 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
kennadevisscher
Voorbeeld van de inhoud
Objectief en subjectief recht1. Recht en rechten
- Het recht - mijn rechten
o Mijn rechten: subjectief recht, aanspraak dat een persoon heeft ten aanzien van een ander persoon
of goed
o Het recht: objectief recht, leggen subjectieve rechten vast
- Geen unieke definitie
- Onderworpen aan de relativiteit in tijd en ruimte
- Subjectief recht
o Aanspraak
- Objectief recht
o Geheel van de regels die o.m. De subjectieve rechten vastleggen
o Diverse rechtsbronnen (wet, rechtspraak, …)
o Bestudeerd in de rechtsdogmatiek
2. Objectief recht
- Objectief recht = het recht dat in een samenleving aanwezig is, het geheel aan rechtsregels dat op een
bepaald moment op een bepaalde plaats van toepassing is
- Gemeenschappelijke elementen in de definities
o Recht is gericht op de normatieve ordening in en van de samenleving
o Recht is een geheel van regels en voorschriften
o Recht is uitgevaardigd door of krachtens het maatschappelijk gezag
o Recht is afdwingbaar door of krachtens het maatschappelijk gezag
- Objectief recht (ook wel: positief recht) is abstract
o Law in the books (niet law in action)
o Rechtsdogmatiek versus meta-juridische studie van het recht
o Statisch, maar daarom niet onveranderlijk in de tijd
3. Subjectief recht
3.1. Begrip
- Van Gerven: “een door het objectieve recht aan een individu - rechtssubject genoemd - erkende of
toegekende heerschappij strekkende tot de bevrediging van menselijke behoeften”
o Bekeken vanuit oogpunt van het rechtssubject, de titularis van subjectieve rechten
o Een juridisch (door het objectieve recht) bekrachtigde bevoegdheid of aanspraak die een
rechtssubject op een bepaalde zaak of jegens een bepaalde persoon kan uitoefenen om zijn of haar
eigen doelstellingen te verwezenlijken
o Vloeit voort uit het objectief recht
3.50 BW: het eigendomsrecht verleent aan de eigenaar rechtstreeks het recht om het
voorwerp ervan te gebruiken, hiervan het genot te hebben en erover te beschikken. De
eigenaar heeft de volheid van bevoegdheden, behoudens de beperkingen die door wetten,
verordeningen of door de rechten van derden worden opgelegd.
o Indien in grondwet: grondrecht
- Diversiteit in de heerschappij
- Van zeggenschap ten aanzien van groep of gedraging van persoon tot bevoegdheid om eenzijdig in te grijpen
in andermans rechtstoestand
- Juristic conceptions van Wesley Hohfeld
o Aanspraak (claim): tegenover dit recht staat een plicht
o Vrijheid (privilege): vrijheid iets te doen zonder verplichting daartoe
o Macht of bevoegdheid (power): aanspraken en vrijheden in het leven roepen (gestaltungsrecht)
, Omvat het vermogen om door een eenzijdige handeling een concrete rechtsverhouding in het
leven te roepen, te wijzigen, of te beëindigen
o Immuniteit (immunity): bescherming tegen de macht van anderen om een aanspraak of vrijheid te
wijzigen
- Zowel privaatrechtelijk als publiekrechtelijk van aard
- Belangen : geen juridisch afdwingbaar subjectief recht
3.2. De rechtsregel en het subjectief recht
3.2.1. Hypothetische vorm
- Rechtsregel als gedragsnorm verbindt aan bepaalde algemeen omschreven feiten of handelingen bepaalde
algemeen omschreven rechtsgevolgen
o Art. 1382 oud bw: “elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt,
verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.”
o Art. 6.5 bw: “eenieder is aansprakelijk voor de schade die hij door zijn fout aan een ander
veroorzaakt.”
- Met de toepassing van de regel komt het objectieve recht tot leven
o Maar levert ook veel toepassings- en interpretatievragen
- Elementen in een rechtsregel die gedragsnorm bevat
o Rechtssubject: natuurlijke en rechtspersonen
o Rechtsobject
o Rechtsfeit
o Rechtsgevolg
3.2.2. Het rechtssubject
- Degene voor wie de rechtsnorm gevolgen teweegbrengt of degene aan wie het recht objectieve recht
rechten toekent (actief rechtssubject) of plichten oplegt (subjectief rechtssubject)
- Twee categorieën
o Natuurlijke personen
o Rechtspersonen
3.2.2.1. De natuurlijke persoon
- Alle levende mensen
- Geen onderscheid tussen mensen met en zonder rechten
o Geen slavernij, geen burgerlijke dood (art. 18 gw.)
- Gelijke dragers van rechten en verplichtingen
o Rechtsbekwaamheid: geschiktheid om houder te zijn van subjectieve rechten
o Handelingsbekwaamheid: bekwaamheid om rechtshandelingen te stellen
- Antropocentristische benadering
o Dieren en planten: enkel rechtsobjecten, voorwerp van subjectieve rechten
o Wel maatregelen ter bescherming van leefmilieu, natuur, dieren
Art. 7bis gw. Streven naar bescherming van en zorg voor dieren als wezens met gevoel
Art. 3,39 bw dieren hebben een gevoelsvermogen en biologische noden, maar vallen onder
de bepalingen van de lichamelijke voorwerpen (goederen)
o “dierenrechten” slaat niet op subjectieve rechten
o Hebben ook geen plichten - bij schade niet gehouden tot schadevergoeding
Art. 1385 oud bw: de eigenaar van het dier of degene die er zich van bedient, is aansprakelijk
voor de
Schade die door het dier is veroorzaakt
Art. 6.17 bw: bewaarder van een dier is foutloos aansprakelijk voor de schade veroorzaakt
door een dier
, 3.2.2.2. De rechtspersoon
- Groepering van natuurlijke personen of een voor een bepaald doel afgescheiden vermogen ten aanzien van
het recht behandeld als een zelfstandige eenheid
- Enkel wanneer door de wetgever aangeduid
o Zoniet: feitelijke verenigingen: zonder rechtspersoonlijkheid
- Treden op via hun organen (natuurlijke personen) die hen kunnen vertegenwoordigen
- Zowel privaatrechtelijk als publiekrechtelijk
- Publiekrechtelijke rechtspersonen
o Door de overheid opgericht met het oog op publieke dienstverlening
o Bekleed met deel van de overheidsmacht
o Staat, de gemeenschappen, de gewesten, de provincies, de gemeenten, de agglomeraties van
gemeenten, de intercommunale verenigingen, de functioneel gedecentraliseerde diensten, de
verzelfstandigde agentschappen, de beroepsverenigingen
o Ontlenen hun rechtspersoonlijkheid aan de wet, decreet of ordonnantie
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
o Opgericht op privaat initiatieftreden op ter behartiging van private belangen
o Vennootschappen
Opgericht door personen (vennoten) die inbreng doen, heeft vermogen, stelt uitoefening
van welbepaalde activiteit(en) tot voorwerp en heeft doel aan vennoten een
vermogensvoordeel uit te keren
Vennootschap onder firma (vof)
Commanditaire vennootschap (commv)
Besloten vennootschap (bv)
Coöperatieve vennootschap (cv)
Naamloze vennootschap (nv)
Vereniging zonder winstoogmerk (vzw)
Opgericht door minstens 2 personen (leden), streeft belangeloos doel na, zonder
uitkering van vermogensvoordeel
Stichting
Rechtspersoon zonder leden, streeft belangeloos doel na, zonder uitkering van enig
vermogen
Van openbaar nut (filantropisch, filosofisch, religieus, pedagogisch,…)
Privaat karakter kan ook
Feitelijke verenigingen hebben geen rechtspersoonlijkheid
Vrijheid van vereniging (art. 27 gw.): hoeft geen vzw te zijn
Soms bepaald aspect van rechtspersoonlijkheid
Vakverenigingen kunnen cao’s sluiten
3.2.3. Het rechtsobject
- Voorwerp van het subjectief recht = het voordeel waarover rechten kunnen worden uitgeoefend
- Twee categorieën
o Politieke rechten: deelname aan bestuur van en leven in de staat
o Burgerlijke rechten: regeling van de individuele levenssfeer
Extrapatrimoniale rechten
Patrimoniale rechten
3.2.4. Het rechtsfeit
- Feit waaraan de rechtsregel rechtsgevolgen verbindt
- Onderverdeeld in
o Loutere rechtsfeiten zonder actief optreden van de mens
o Feitelijke menselijke handelingen: worden gesteld zonder dat de steller de bedoeling had om
rechtsgevolgen tot stand te brengen kunnen rechtsfeiten zijn
o Rechtshandelingen: zie art. 1.3, eerste lid bw
, 3.2.5. Het rechtsgevolg
- Gevolg dat rechtsregel aan rechtsfeit verbindt
o Ontstaan, wijzigen of uitdoven van subjectieve rechten
o Ontstaan, wijzigen of uitdoven van rechtsplichten
o Sanctionering van een overtreding van een rechtsplicht
o Wijziging in de rechtstoestand van een rechtssubject
II. Het objectieve recht
1. Bestanddelen van de definitie
1.1. De normatieve ordening in en van de samenleving als doel van het recht
1.1.1. Ordening van de samenleving
- Gebeurt niet noodzakelijk overal door rechtsregels
o Cf. Gedragsgeoriënteerde benadering van law in action
o Recht = het geheel van regelmatige gedragingen die mensen stellen om bepaalde maatschappelijke
problemen aan te pakken
- Regelgeoriënteerde benadering (law in books)
o Recht = rechtsregels door of krachtens maatschappelijk gezag uitgevaardigd en gehandhaafd
o Normatief karakter, schrijven voor hoe mensen zich moeten gedragen, los van de vraag of dit in de SL
daadwerkelijk gebeurt
- Noodzaak wegens gelijklopende en tegenstrijdige belangen
- Gelijklopende en tegenstrijdige belangen
o Thomas Hobbes (1588-1679)
Homo homini lupus: de mens als wolf voor de medemens
Leviathan (1651): motivatie van de mens ligt in het goede voor zichtzelf
Kan leiden tot conflicten en situaties van oorlog van allen tegen allen
Natuurwetten (lex naturalis): algemene regels ontwikkeld door de rede die het natuurlijke
recht op zelfbehoud beperken in de zin dat ze grenzen stellen aan de middelen waarvan
gebruik mag worden gemaakt ten behoeve van het behoud van het eigen leven
Streven naar vrede; bij overeenkomst afstand doen van aanspraak op zaken die enkel
mag zijn beperkt tot middelen die zonder conflict met anderen kunnen worden
gebruikt; overeenkomst respecteren
Vereiste creatie van politieke orde met
Aanstelling van een soeverein die bepaalt welke handelingen verenigbaar zijn met
natuurwetten en wettig daarover wetten uit die hij afdwingt
o Heeft me macht om die wetten met geweld af te dwingen en geschillen te
beslechten
Op basis van sociaal contract onder mensen: overdracht van natuurlijke rechten aan
de soeverein
Absolute macht
o John Locke (1632-1704)
Two treatises of government (1690)
Sociaal contract onder vrije en gelijke individuen die in oorspronkelijke natuurtoestand
Natuurlijke rechten op leven, gezondheid, vrijheid en bezit hebben
Duiden een derde, de staat, aan om geschillen te beslechten: definieert en beslecht
natuurrechten
Macht van de staat moet steunen op impliciete instemming van de meerderheid door
participatie; mensen behouden hun soevereiniteit: “the end of law is not to abolish or
restrain, but to preserve and to enlarge freedom”; bij schending van sociaal contract door de
staat, is er ontbinding van de zittende macht
o Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Du contrat social (1762)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kennadevisscher. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 58716 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen