Bedrijfseconomie samenvatting onderneem-het-zelf
Hoofdstuk 1
Als je een onderneming wilt beginnen kun je dat op twee manieren aanpakken. Je kunt starten met
een bepaald doel en vervolgens naar middelden zoeken die je nodig hebt om dat doel te
verwezenlijken zoals geld, kennis, leveranciers en adviseurs. Deze benaderingswijze wordt ‘causation’
(veroorzaken) genoemd. Dit verwijst naar de theorie dat gebeurtenissen plaatsvinden als gevolg van
bepaalde andere gebeurtenissen die daaraan vooraf zijn gegaan. Een oorzaak gaat vooraf aan een
gevolg. Er bestaat dus een causaal verband tussen twee gebeurtenissen. Bij ‘causation’ staat het doel
vast en er wordt gezocht naar middelen waarmee je dit doel kunt bereiken. De middelen zijn zo
gekozen en gedoseerd dat ze ertoe leiden dat je je doelstelling kunt realiseren, ze veroorzaken de
realisatie van de doelstelling.
Men kan ook niet beginnen met concrete doelen en uitgaan van de beschikbare middelen. Hij is
bereid om het aanvaardbaar risico te lopen waarbij hij de onvoorspelbaarheden creatief ombuigt in
eigen voordeel. Deze benaderingswijze wordt ‘effectuation’ (verwezenlijking of effectuering)
genoemd. Men noemt het ook wel het creatieve beslismodel. Het gaat hierbij om het handelen van
de ondernemer zelf tijdens de opstartfase en de manier waarop hij gebruik maakt van zijn middelen
waarbij door de omgang met anderen zijn middelen kunnen veranderen en dus ook zijn mogelijk
doelen kunnen wijzigen. Er is sprake van een dynamisch proces.
Bij effectuation staan vijf principes centraal:
Het ‘bird in the hand’ -principe (vogel in de hand principe)
Volgens de aanhangers van ‘effectuation’ is die focus nuttig in een wereld die stabiel en betrouwbaar
is, maar blijkt het een levensgevaarlijke tunnelvisie te zijn in een wereld die veranderlijk en
onvoorspelbaar is. ‘Effectuation’ begint met de enige zekerheid en dat zijn de middelen die je hebt.
De middelen die je hebt, kun je in de uitgangssituatie boven tafel krijgen door de volgende vragen te
stellen:
- Wie ben ik? Wat zijn mijn karaktereigenschappen, wat drijft mij, wat zijn mijn voorkeuren, etc.
- Wat kan ik? Welke scholing/opleiding heb ik gehad, waarin ben ik deskundig, wat kan ik goed, welke
ervaringen heb ik opgedaan
- Wie ken ik? Hoe ziet mijn sociaal en zakelijk netwerk er uit en welke mensen kan ik mobiliseren
Je zou hier ook nog een vraag kunnen toevoegen van wat heb ik aan fysieke middelen. Vervolgens
kijk je naar welk doel hierbij past. De doelstellingen zijn dynamisch en veranderen mee met de ter
beschikking staande of komende middelen. Niet doelgericht van A naar B maar flexibel met
bewegende doelen. Voordeel van deze strategie is dat je niet hoeft te wachten tot je alle middelen
hebt, maar direct aan de slag kunt.
Het ‘affordable loss’ -principe (aanvaardbaar verlies-principe
Voorafgaand aan het hele proces geef je aan wat je bereid bent om te verliezen bij het opzetten van
de onderneming (bijvoorbeeld geld en tijd). Investeer niet meer dan je wilt riskeren. Wat is nog een
aannemelijk risico en hoe kun je dat zoveel mogelijk verkleinen. Succesvolle ondernemers slagen erin
om de genomen risico’s te beheersen. Voor je van start gaat, moet je dus bepaalde grenzen trekken
en weten wat je aanvaardbaar vindt om te verliezen. Vraag jezelf steeds af wat de poging die je
onderneemt je waard is. Dit kun je onderzoeken door steeds de volgende vragen te stellen:
- Is het uitvoerbaar?
- Is het de moeite waard, is er een markt voor?
- Kan/wil ik het doen?
De effectuator mijdt onverantwoorde risico’s en is kostenbewust, ook als het niet om eigen geld
gaat.
, Het ‘lemonade -principe (limonade-principe)
Het doelgerichte denken van ‘causation’ ziet het onverwachte als een risico, het is een obstakel bij
het bereiken van het doel. Daarom wordt er veelal aan risicomanagement gedaan, men probeert
risico’s zoveel mogelijk te voorkomen. ‘Effectuation’ ziet toevallige gebeurtenissen als iets waarmee
je altijd te maken krijgt en daar moet je gewoon mee aan de slag. Probeer verrassingen om te buigen
in je eigen voordeel en gebruik ze als kans. Het motto van dit principe is: ‘Als er toevallig citroenen op
je pad komen, maak dan citroenlimonade.’ Limonade staat symbool voor de oplossing: het zorgt
ervoor dat je als ondernemer innoveert en dat je dus relevant blijft voor de markt. Een onverwachte
ontwikkeling kan vele vormen aannemen. Het kan om het te produceren product gaan. Het kan om
een nieuwe technologie gaan die een oude technologie vervangt (opkomst streamen en verdwijnen
van de cd en dvd). Ook kun je denken aan veranderingen in de mode, nieuwe toepassingen van een
bestaand product of het verdwijnen van bestaande technologieën.
Het ‘crazy quilt’ -principe (lappendeken-principe)
Zodra de ondernemer zijn middelen in kaart heeft gebracht en bepaald heeft wat het aanvaardbaar
verlies is in de uitgangssituatie, gaat hij op zoek naar partners. Je spreekt ook wel van
belanghebbenden of ‘stakeholders’, daarbij moet je denken aan werknemers, klanten, leveranciers,
distributeurs, banken, e.d. Met al deze betrokkenen gaat hij in gesprek en elk gesprek zal leiden tot
nieuwe ideeën, nieuwe middelen, nieuwe mogelijke doelen en deze veranderen zijn uitgangspositie
weer en waarschijnlijk verandert zijn aanvaardbaar verlies ook omdat hij de beschikking krijgt over
middelen die hij anders niet zou hebben. De ‘effectuator’ geeft stakeholders de kans in te stappen en
bij te dragen aan het plan. Hier is sprake van co-creatie, samen wordt er iets gemaakt dat iedereen
mooi vindt. De ondernemer staat dus open voor ideeën van potentiële partners.
Het ‘pilot in the plane’-principe (piloot in het vliegtuig-principe)
Een potentiële ondernemer die de ‘causation’-redenering aanhangt, zal proberen de toekomst te
voorspellen door middel van marktonderzoek. Hij kijkt naar zijn concurrenten, zijn vestigingsplaats,
zijn klanten en probeert te achterhalen wat zijn marktaandeel zou kunnen zijn wanneer hij een
onderneming start. Hij zal zijn concurrenten zeker niet bij zijn plannen betrekken want hij wil juist
marktaandeel veroveren om hen. Bij ‘effectuation’ wil de ondernemer de toekomst niet voorspellen,
maar wil hij deze zelf bepalen onder het motto: ‘Als je de toekomst zelf maakt, hoef je haar niet te
voorspellen’. Deze ondernemer zal steeds zoeken naar mogelijkheden om zijn genomen risico’s te
beheersen. Hij wil de poloot van het vliegtuig zijn om zodoende alles naar zijn hand te kunnen zetten.
Omdat de toekomst vaak onzeker is, is een goed plan vaak maar even een goed plan. Omgevings-
factoren, middelen en stakeholders kunnen van de ene op de andere dag veranderen. In zo’n geval
kun je beter iemand hebben die meteen zijn plan kan aanpassen aan de omstandigheden. Een
succesvolle ondernemer focust zich niet op de zaken waar hij geen invloed op heeft, maar focust zich
op die dingen die hij wel kan beïnvloeden.
Het model laat zien hoe het ‘effectuation’-
principe werkt bij het opstarten van een
nieuwe onderneming. De ondernemer in spe
start met het in kaart brengen van de
middelen die hij heeft. Uit deze middelen
kan hij afleiden wat hij kan doen. Daarna
benadert hij actief andere mensen en
probeert deze mensen bij zijn plannen te
betrekken. Door stakeholders aan de
onderneming te binden, komen er nieuwe
ideeën/doelen en middelen bij. De onder
nemer handelt volgens een cyclisch proces.
