Historische context: steden en burgers in de lage
Landen
1050-1700
Les 1: oriëntatie steden en burgers in de Lage Landen
De rol van burgers verandert voortdurend door economische en politieke ontwikkelingen. De feodale
heersers die hun macht vergroten hebben botsende belangen met de burgerij. De macht van burgers
groeit alleen maar: schilderij van moord op gebroeders de Witt. De Tachtigjarige Oorlog en
economische bloei in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden laat zien hoe steden met
burgers een feodale heerser kan verslaan en invloed hebben op een gebied en inrichten naar eigen
politieke belangen.
De Stad Atrecht krijg het
Zegel van Filips van de Elzas, graaf van Vlaanderen (1142 –
1163 stadsrecht van Filips van de
1191)
Elzas
De Guldensporenslag, een veldslag tussen het leger van de
1302 Guldensporenslag
Vlaamse steden en die van de Franse koning.
Luther verspreidt zijn kritiek De monnik Maarten Luther protesteert tegen ge- en
1517
op de katholieke kerk misbruiken van de katholieke kerk.
Karel V vaardigt de De Bloedplakkaten leidden tot strenge vervolging van de
1550
Bloedplakkaten uit protestanten.
Karel V wordt opgevolgd door zijn zoon Filips II die koning van
1555 Troonsafstand Karel V
Spanje en heer
́ ́ der Nederlanden wordt.
1566 Beeldenstorm In de Beeldenstorm worden katholieke kerken vernield.
De zeven noordelijke gewesten zweren hun landsheer Filips II
1581 Plakkaat van Verlatinge
af.
Republiek der Zeven
1588 De zeven Nederlanden worden een statenbond.
Verenigde Nederlanden
1602 Oprichting VOC De VOC treedt op als een wereldwijde handelsmonopolist.
Einde van de Opstand en erkenning van de Republiek door
1648 Vrede van Münster
Spanje.
Prent van de moord op de Gebroeders de Witt tijdens het
1672 Rampjaar
rampjaar.
, Les 2 bloeiende burgerij – wat maakte de opkomst van
de stedelijke burgerij mogelijk in Nederlandse
gewesten?
Late/hoge middeleeuwen
Tijdens de 11e eeuw veranderde er veel in de samenleving, er kwam een hogere middenklasse en
geldeconomie waardoor het feodalisme instortte. Opkomst van stedelijke burgerij in Nederlandse
gewesten was mogelijk door landbouwvernieuwingen, lakennijverheid, stadsrechten en Hanze
netwerk.
Veranderingen van 11e eeuw
- Verbeteringen in de landbouw zodat de opbrengst toenam
- Surplus uit de landbouw werd verhandelt
- Bevolking groeide door hogere landbouwopbrengsten
- Specialisatie in ambachten
- Ontstaan van een agrarisch-urbane samenleving met geldsysteem
Succes van Atrecht of Aras in Vlaanderen (startpunt stedelijke dynamiek)
- Hoge landbouwproductiviteit, vruchtbare grond en schapenhouderij
- Lakennijverheid
- Gunstige ligging (handelsknooppunt, handelsnetwerk met Noord-Italiaanse stadsstaten)
- Grondstoffen uit Engeland
- Koopliedengilden
- Leningen aan edellieden om stadsbestuur in handen te krijgen
Hofstelsel: economisch systeem
Ontstond na de val van het romeinse rijk in de 5 e eeuw. De geldeconomie, handel en veiligheid
verdween. De meeste mensen werden weer autarkische boeren. Ze zochten op dorpsniveau
bescherming bij de adel. Als horige boeren (halfvrije boeren) kregen ze een stukje grond in bruikleen,
moesten ze belasting betalen en herendiensten voor de heer doen. In ruil daarvoor kregen ze
bescherming en een deel van de opbrengst. Bestaande uit een landgoed met saalland (eigen land van
de landsheer) en daaromheen het hoevenland voor de horigen. Er was alleen weinig economische
groei.
Leenstelsel (feodalisme): Bestuurssysteem
Ontstond na de dood van Karel de Grote toen het bestuur van zijn gebied uiteenviel. Door het
uitgeven van leningen zorgde een leenheer (koning of vorst) ervoor dat hij zich verzekerde van trouw
van zijn leenmannen (vazallen) met leen in bezit of raad en daad. In ruil voor het lenen van
landgoederen en recht op beschermingen moest de leenmannen belasting betalen en de leenheer
helpen in het geval van oorlogen of conflicten. Het gebeurde op Europees niveau. Zo werden families
aan land gebonden maar de leenmannen gaven wel leengoed door aan kinderen waardoor de
leenmannen soms machtiger worden dan leenheer. (oplossing was bisschoppen als leenman want zij
mochten geen kinderen krijgen)
Na 1000: grotere politieke stabiliteit landbouwvernieuwingen landbouwoverschotten +
bevolkingsgroei en specialisatie terugkeer handel: einde autarkie terugkeer geldeconomie
grotere rol steden, burgerij rijker feodalisme onder vuur.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marleenduis. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.