Dit document bevat de aantekeningen van alle tijdens dit vak gegeven hoorcolleges in het studiejaar 2023/2024.
In week 7 is geen hoorcollege gegeven waardoor er zes hoorcolleges zijn uitgewerkt,
Hoorcolleges Strafrechtelijke sanc es
Hoorcollege 1: strafrechtelijke sanc es, strafrechtsgeschiedenis & -theorieën en
herstelrecht
Door J. Claessen
Wat is voor jou het ideale misdaadrecht?
Boek 6 van het wetboek van strafvordering gaat over sanc es.
Niet alle ar kelen over sanc es staan dus in het Wetboek van Strafrecht, ar kel 9 t/m 38z Sv.
Liever misdaadrecht dan strafrecht; strafrecht zegt namelijk al heel duidelijk hoe op misdaad moet
worden gereageerd, namelijk met straf.
Gedachte-experiment: John Rawls; theory of jus ce
Vertrekken vanuit een uitgangspunt: original posi on; je weet niet hoe je ter wereld komt, waar, welke
geaardheid, dader/slachtoffer. Je weet totaal niet welke rol je gaat vervullen in die totaal nieuwe
samenleving.
Maar je krijgt wel een opdracht mee: creëer een ideale samenleving zodat dat je ook maar iets weet
over de plek die je in de samenleving zult innemen.
Iedereen is poten eel slachtoffer maar iedereen is evengoed poten eel dader
Twee grote doelen bij sanc es; vergelding en preven e.
In Nederland kennen we een verenigingstheorie: zowel vergelding als preven e worden in deze theorie
verenigd. Later in dit blok zullen we nog zien dat deze twee doelen elkaar bijten.
Aboriginals mogen steken en slaan
Aboriginals zien misdaad als een interpersoonlijk conflict; het is aan de mensen zelf om te reageren en
niet aan de overheid.
Aboriginals mogen lijfstraffen toebrengen gezien vanuit hun cultuur. Maar hiertoe komt het niet vaak
omdat men dan een pingpong-effect krijgt; wraak op wraak op wraak.
De Australische rechter staat voor een dilemma; Aboriginals zien een gevangenisstraf als erg barbaars.
Veel Aboriginals plegen zelfmoord in de cel. Maar is de gevangenisstraf barbaarser dan de lijf- en
doodstraffen? Het tradi onele rechtssysteem clasht met het Westerse, moderne strafrechtsysteem.
Strafrechtelijke sanc es
Straffen: zien voor een groot deel op vergelding, maar zien ook deels op preven e.
Maatregelen: zien voor een groot deel op preven e en/of herstelcomponent. Maar géén
vergeldingscomponent.
Herstel: terugbetaling van het verkregen voordeel
Preven e: ISD-maatregel, TBS
,Ar kel 9a Sv: een rechter moet niet al jd een sanc e opleggen rechterlijk pardon. De rechter komt
dan tot een veroordeling maar legt geen straf op gelet op de geringe ernst van het feit, de
persoonlijkheid van de dader of de omstandigheden waaronder het feit is begaan dan wel die zich
nadien hebben voorgedaan.
Eierschaalschedel-arrest (mishandeling met de dood tot gevolge hebbend)
Sanc esoort, -modaliteit en -maat
Sanc esoorten
1. Straffen, ar kel 9 t/m 36 Sr
o Hoofdstraffen
Gevangenisstraf (vergelding+ preven e: maatschappijbeveiliging + afschrikking
+ resocialisa e)
Hechtenis
Elektronische (thuis)deten e (bestaat nog niet)
Taakstraf
Geldboete (vergelding)
o Bijkomende straffen
Ontze ng van rechten
Verbeurdverklaring (vergelding)
Openbaarmaking van rechterlijke uitspraak
Straffen kennen een vergeldings- en een preven ecomponent.
‘zij’ verwijst in ar kel 10 Sr
steeds naar de jdelijke
gevangenisstraf; deze kan de
jd van der g jaren dus niet
te boven gaan. Dit ziet dus
niet op de levenslange
gevangenisstraf. levenslang is
in Nederland daadwerkelijk
levenslang.
2. Maatregelen, ar kel 36a t/m 38z Sr
o On rekking aan het verkeer
Preven e
o Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel (pluk-ze) (herstel)
o Schadevergoedingsregel (herstel)
o Terbeschikkingstelling, tbs (preven e: maatschappijbeveiliging + resocialisa e)
Tbs met dwangverpleging
Tbs met voorwaarden
o Plaatsing in een inrich ng voor stelselma ge daders, isd (preven e:
maatschappijbeveiliging + resocialisa e)
o Vrijheidsbeperkende maatregel
o Levenslang toezicht op ex-zeden- en geweldsdelinquenten
o Cursussen
Maatregelen kennen een preven e- en/of herstelcomponent maar géén vergeldingscomponent.
1886 – invoering Wetboek van Strafrecht; twee smaken namelijk gevangenisstraf of geldboete
In de jaren 90 van de vorige eeuw wordt geëxperimenteerd met de taakstraf.
De jdelijke gevangenisstraf is maximaal 30 jaar (zie ar kel 10 lid 1 Sr) maar levenslang is levenslang. In
Nederland is levenslang dus echt levenslang en niet jdelijk!!!
Sanc onering door het OM, ar kel 257a e.v. Sv:
Taakstraf van maximaal 180 uur, geldboete, on rekking aan het verkeer, schadevergoedingsmaatregel,
rijontzegging van maximaal zes maanden
Voorwaardelijke veroordeling en invrijheidsstelling
Voorwaardelijke veroordeling (Sr)
1. GS van maximaal twee jaar: geheel of gedeeltelijk voorwaardelijk
2. GS van meer dan twee jaar en maximaal 4 jaar: maximaal twee jaar voorwaardelijk
3. Algemene en evt. bijzondere voorwaarden
4. Proe ijd drie of en jaar
Voorwaardelijke invrijheidsstelling (boek 6 Sv)
1. GS van maximaal één jaar: geheel uitzi en en geen voorwaardelijk invrijheidsstelling
2. GS van meer dan één jaar en maximaal 2 jaar: 1 jaar + 1/3 deel van het restant uitzi en
3. GS van meer dan twee jaar: 2/3 deel uitzi en met een maximum van twee jaar
voorwaardelijke invrijheidsstelling
a. Dus bij een jdelijke GS van 30 jaar, moet je 28 jaar zi en en dan pas de laatste twee
jaar v.i.
4. Algemene en bijzondere voorwaarden
5. Proe ijd is in beginsel gelijk aan de periode van het voorwaardelijke deel, maar minimaal een
jaar, ar kel 6:1:18 lid 2 Sv
Vergelding vs preven e
Verbeurdverklaring vergelding
o Het mes uit de keukenlade wordt verbeurdverklaard omdat het een legaal middel is.
Dat het is gebruikt om een stra aar feit te plegen
o Alleen bij veroordelingen
On rekking aan het verkeer preven e
o Betre illegale goederen
o Ook bij vrijspraak en ovar
Geldboete vergelding
Gevangenisstraf vergelding + preven e: maatschappijbeveiliging + afschrikking +
resocialisa e
Terbeschikkingstelling (TBS) + inrich ng stelselma ge daders (ISD) preven e:
maatschappijbeveiliging + resocialisa e (duidelijk niet de vergeldingscomponent!)
, o Bij TBS is afschrikking niet aan de orde omdat men uitgaat van de mens als calculerend
wezen en TBS wordt juist toegepast bij mensen die ontoerekeningsvatbaar zijn.
Stra eschikking van het OM, ar kel 257a Sv
Misdaadrecht in de Westerse wereld tot en met de Middeleeuwen (500 - 1500)
Primair door onderhandelingen over schadevergoeding en subsidiair door propor onele wraakneming
door het slachtoffer/de nabestaanden. Mensen gingen vaak niet over tot wraakneming omdat men
bang was voor de gevolgen van die wraak; pingpong-effect.
Tot en met de middeleeuwen dus primair onderhandelen. Dit geldt voor alle delicten; van kleine
delicten tot erns ge delicten zoals moord. TENZIJ het ging om een poli eke misdaad! Dan werd je
beoordeeld aan de hand van het publieke strafrecht en werd je waarschijnlijk gevierendeeld. Was het
geen poli eke misdaad dan ging met via het private herstelrecht in onderhandeling.
Geen dwingende uitspraken van boven de par jen staande autoriteiten; autoriteiten treden
desgewenst op als bemiddelaars.
Vanaf 1200 vindt er een verschuiving plaats: een verplichte onderhandeling en als dat niet lukte dan
was het aan de overheid om alsnog een sanc e op te leggen.
Tot aan de middeleeuwen; en alles daarvoor, was men gericht op vrede en verzoening van
conflictpar jen. Het slachtoffer/de benadeelde is een volwaardige procespar j (bij ons is het
slachtoffer geen procespar j, wel een procesdeelnemer. Wel enkele rechten en mogelijkheden).
Misdaadrecht jdens het Ancien Regime, 1500 – 1800
Absolute vorsten, gaan naar absolute macht streven. Hoe toon je je absolute macht; door je straffen te
laten zien in de openbaarheid; op het schavot.
Misdaad wordt voornamelijk gezien als een aanslag tegen de vorst. Misdaad is geen private
aangelegenheid meer maar wordt een horizontale aangelegenheid; misdaadmonopolie komt bij de
staat te liggen. Misdaad is geen privé aangelegenheid meer maar een exclusieve taak van de staat.
Het gebruik van geweld wordt een staatsmonopolie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jannahv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
