CASE REPORT
Multidisciplinaire behandeling bij een 90-jarige
CVA-patiënt met pusher syndroom en neglect.
Naam + achternaam
Studentennummer:
Eerste beoordelaar:
Tweede beoordelaar:
Datum van inleveren: 21-06-2024
Opleiding: Hogeschool Utrecht, bachelor fysiotherapie
Stageadres:
Stagebegeleiders:
Aantal woorden: 4977
,Samenvatting
Achtergrond:
Een cerebrovasculair accident (CVA) is een plotselinge onderbreking van de bloedtoevoer naar de
hersenen, die langer dan 24 uur duurt of fataal is. Symptomen omvatten gevoelloosheid in een arm of
been, zichtproblemen, verlamming aan één kant van het gezicht of lichaam, verwardheid,
moeilijkheden met lopen, praten of begrijpen.
Het pusher syndroom is een neurologische aandoening bij CVA-patiënten, waarbij zij actief
wegduwen van de niet-paretische zijde, wat leidt tot een verstoorde houding en balans. Ongeveer
10% tot 15% van de CVA-patiënten ontwikkelt dit syndroom.
Neglect is een andere neurologische aandoening na een CVA, gekenmerkt door een verstoord
vermogen om aandacht te besteden aan één kant van het lichaam of de omgeving, met een
prevalentie van 30-50%. Bij CVA-patiënten met zowel het pusher syndroom als neglect wordt de
fysiotherapeutische behandeling bemoeilijkt door de gecombineerde aandoeningen. Dit case report
onderzoekt de beperkte kennis over fysiotherapeutische interventies en resultaten bij CVA-patiënten
met pusher syndroom en neglect.
Methode:
Dit case report betreft een 90-jarige patiënt revaliderend na een CVA met het pusher syndroom en
neglect. Mevrouw heeft als hulpvraag thuis weer zelfstandig kunnen functioneren in ADL-taken. Met
ADL-taken bedoelt mevrouw in en uit bed komen, opstaan uit een stoel, binnenshuis 10 meter lopen
met rollator en buitenshuis 5 meter lopen met rollator onder begeleiding. Om de belangrijkste
uitkomstmaten van dit case report te meten is gebruik gemaakt van de Patient Specifieke
Klachtenlijst, (PSK), Motricity Index (MI),Berg Balance Scale (BBS),Erasmus MC Modificatie van de
(revised) Nottigham Sensory Assessment (EMNSA), Trunk Control Test (TCT) en Trunk Impairment
Scale (TIS).
Behandeling:
De behandeling bestond uit een 13 weken durende multidisciplinaire revalidatie. Er wordt in dit case
report gebruik gemaakt van de volgende fysiotherapeutische interventies: balanstraining, functionele
training en sensorische training. Mevrouw trainde met een frequentie van vier keer in de week voor
30 minuten.
Resultaten:
Er zijn klinische verbeteringen opgetreden van beperkingen in ADL-taken, gemeten met de PSK. Op
functieniveau zijn er verbeteringen opgetreden in balans, rompstabiliteit en statische/dynamische
zitbalans.
Conclusie:
Dit case report toont aan dat een multidisciplinaire revalidatieperiode van 13 weken gericht op
fysiotherapeutische interventies als balanstraining, functionele training en sensorische training, met
als doel het zo zelfstandig mogelijk uitvoeren van ADL-taken thuis onder begeleiding. Positief effect
hebben op een 90-jarige vrouw met een CVA, pusher syndroom en neglect. Echter is er meer
onderzoek nodig naar de revalidatie van CVA-patiënten met pusher syndroom en neglect, met als
uitkomst zelfstandigheid in ADL-taken te bevorderen.
,Abstract
Background:
A cerebrovascular accident (CVA) is a sudden interruption of blood flow to the brain, lasting more
than 24 hours or resulting in death. Symptoms include numbness in an arm or leg, vision problems,
paralysis on one side of the face or body, confusion, and difficulties with walking, speaking, or
understanding.
The pusher syndrome is a neurological disorder in CVA patients, where they actively push away from
the non-paretic side, leading to impaired posture and balance. Approximately 10% to 15% of CVA
patients develop this syndrome.
Neglect is another neurological disorder post-CVA, characterized by an impaired ability to attend to
one side of the body or environment, with a prevalence of 30-50%. For CVA patients with both
pusher syndrome and neglect, physiotherapeutic treatment is complicated by the combined
disorders. This case report investigates the limited knowledge of physiotherapeutic interventions and
outcomes in CVA patients with pusher syndrome and neglect.
Method:
This case report involves a 90-year-old patient recovering from a CVA with pusher syndrome and
neglect. The patient’s goal was to regain independence in ADL tasks at home. These tasks included
getting in and out of bed, standing up from a chair, walking 10 meters indoors with a walker, and
walking 5 meters outdoors with a walker under supervision. Key outcome measures used in this case
report include the Patient-Specific Complaints List (PSK), Motricity Index (MI), Berg Balance Scale
(BBS), Erasmus MC Modification of the (revised) Nottingham Sensory Assessment (EMNSA), Trunk
Control Test (TCT), and Trunk Impairment Scale (TIS).
Treatment:
The treatment consisted of a 13-week multidisciplinary rehabilitation program. The physiotherapeutic
interventions included balance training, functional training, and sensory training. The patient trained
four times a week for 30 minutes each session.
Results:
Clinical improvements were observed in ADL task limitations, measured with the PSK. Functional
improvements included better balance, trunk stability, and static/dynamic sitting balance.
Conclusion:
This case report demonstrates that a 13-week multidisciplinary rehabilitation program focused on
physiotherapeutic interventions such as balance training, functional training, and sensory training.
This can positively impact a 90-year-old woman with a CVA, pusher syndrome, and neglect. The goal
was to enable the patient to perform ADL tasks at home as independently as possible under
supervision. However, further research is needed on the rehabilitation of CVA patients with pusher
syndrome and neglect to enhance independence in ADL tasks.
, Inleiding
Een cerebrovasculair accident (CVA) is volgens de World Health Organization een plotselinge
onderbreking in de bloedtoevoer naar de hersenen, die langer dan 24 uur duren of leiden tot de
dood, waarvoor geen andere oorzaak aanwezig is dan een vasculaire stoornis (KNGF, 2017). Omdat
CVA een vaatziekte is, zijn de risicofactoren vaak hetzelfde als die van andere hart- en vaatziekten (zie
Bijlage 1, Tabel 1). De symptomen van een CVA beginnen acuut. Mogelijke symptomen omvatten
gevoelloosheid in een arm of been, zichtproblemen, verlamming aan één kant van het gezicht of
lichaam, verwardheid, moeilijkheden met lopen, praten of begrijpen (Zelman & Tompary, 2021).
Volgens gegevens van de Nederlandse Hartstichting worden er jaarlijks ongeveer 41.000 nieuwe
CVA's gediagnosticeerd, wat neerkomt op gemiddeld 112 gevallen per dag. Deze cijfers benadrukken
de alarmerende frequentie waarmee CVA's voorkomen in Nederland. Bovendien blijkt uit onderzoek
dat CVA een van de belangrijkste doodsoorzaken is in Nederland, met ongeveer 9.000 sterfgevallen
per jaar (Cijfers Hart- en Vaatziekten, 2015).
Het pusher syndroom is een neurologische aandoening die zich voordoet bij patiënten die een CVA
hebben gehad. Het staat ook bekend als ipsilaterale of contraversieve hemiplegie. Deze aandoening
wordt gekenmerkt doordat de patiënten actief wegduwen van de niet-paretische zijde, wat leidt tot
verstoorde lichaamshouding en balans. Uit onderzoek is gebleken dat de perceptie van de
lichaamshouding in relatie tot de zwaartekracht is verandert. De patiënten ervaren hun lichaam als
"rechtop" terwijl het lichaam feitelijk naar de kant van de hersenlaesie is gekanteld. Hierdoor kunnen
patiënten bijvoorbeeld naar één kant vallen of een sterke kanteling van het lichaam ervaren tijdens
het staan of zitten (Karnath & Broetz, 2003).
De precieze mechanismen die ten grondslag liggen aan het ontstaan van het pusher syndroom zijn
nog niet volledig begrepen. Beschadiging van de posterieure pariëtale cortex of vestibulaire systeem
zouden mogelijke oorzaken kunnen zijn. Meer onderzoek is echter nodig om de precieze
mechanismen en de optimale behandelstrategieën voor het pusher syndroom te begrijpen (Jones,
2008). Over het algemeen wordt geschat dat ongeveer 10% tot 15% van CVA-patiënten symptomen
van het pusher syndroom ontwikkelt (Koter et al., 2017).
Neglect is een neurologische aandoening die optreedt bij patiënten die een CVA hebben gehad. Deze
aandoening kenmerkt zich door een verstoord vermogen van de patiënt om aandacht te besteden
aan één kant van hun lichaam of de ruimte om hen heen. Patiënten kunnen bijvoorbeeld niet
reageren op visuele, auditieve of tactiele stimuli aan de aangedane kant. (Luvizutto et al., 2018).
Neglect ontstaat meestal als gevolg van een beroerte die de rechterhersenhelft aantast, specifiek in
de pariëtale, frontale en temporale kwabben of de verbindingen daartussen. Deze hersengebieden
spelen een cruciale rol bij de integratie van sensorische informatie en ruimtelijke aandacht (Heilman
et al., 2000). Gemiddeld wordt de prevalentie van neglect bij CVA-patiënten geschat rond de 30-50%
(Nijboer et al., 2013).
De fysiotherapeutische behandeling bij patiënten na een CVA bestaat uit interventies gericht op het
verbeteren van motorische functies, kracht, balans, sensoriek, uithoudingsvermogen en mobiliteit.
Het verbeteren van deze functies kan een positieve invloed hebben op het fysiek functioneren,
zelfstandigheid, kwaliteit van leven en het zelfvertrouwen van de patiënt (Veerbeek et al., 2014). Bij
patiënten met het pusher syndroom in combinatie met neglect wordt de fysiotherapeutische
behandeling beperkt door de symptomen van deze aandoeningen, zoals verminderde
lichaamsoriëntatie en aandacht naar één zijde. Het is belangrijk op te merken dat bestaande
richtlijnen voor CVA-management (KNGF, 2017) geen specifieke aanbevelingen bevatten, voor
fysiotherapeutische interventies bij patiënten met perceptiestoornissen voor verticaliteit, waaronder
