7.1 Het gevangendilemma
Hoe herken je een conflict tussen eigenbelang en gemeenschappelijk belang?
Belastingontwijking: het verlagen van belastingdruk door belastingverplichtingen, waarbij binnen de
grenzen van de wet gebleven wordt belastingbesparing Legaal
Belastingontduiking: iemand doet expres de belastingaangifte verkeerd of niet volledig. Of betalen
mensen expres geen/weinig belasting. Bijvoorbeeld verkeerd informatie op te geven om hier
voordeel uit te krijgen Illegaal
- Niet alleen probeert men zich dan ten koste van de andere belastingbetalers te verrijken,
maar dergelijk gedrag heeft ook gevolgen voor de kosten van belastinginning en voor de
belastingtarieven.
- Verder wordt er, zonder conform de wettelijke regelingen bij te dragen, geprofiteerd van de
overheidsvoorzieningen.
De speltheorie: het analyseren van conflicten tussen eigenbelang en collectief belang, zoals bij
frauderende belastingplichtigen.
- Twee partijen maken een keuze tussen verschillende strategieën, die verschillende
uitkomsten hebben.
- Op economisch gebied: het prisoner’s dilemma (gevangenendilemma)
Een prisoner’s dilemma:
- Een simultaan spel: de twee partijen maken hun keuze op hetzelfde moment
- De partijen weten dat niet wat voor keuze de andere partij maakt.
- 2 kenmerken:
o Beide spelers hebben een dominante strategie
o Als beide partijen hun dominante strategie volgen, is het uitkomst niet optimaal.
Als een simultaan spel niet voldoet aan één van deze kenmerken, is er geen sprake van
een gevangendilemma
- Een Pay-offmatrix
- Getallen links for speler links (A), getallen rechts for speler boven (B)
- Dus bekennen is de dominante strategie voor A
Een prisoner’s dilemma is een keuzesituatie die voor rationeel handelende partijen een niet-
optimale uitkomst oplevert
, - De Nash-evenwicht: het uitkomst als beide partijen hun dominante strategieën volgen.
o Hier is het (bekennen, bekennen)
Een Nash-evenwicht is de situatie die wordt bereikt als geen van de partijen zijn resultaat kan
verbeteren, ongeacht de strategie van de andere partij.
- Maar de uitkomst is niet optimaal. Optimale uitkomst is (ontkennen, ontkennen), dus het is
niet pareto optimaal
Een Pareto-optimum is een situatie waarin niemand zijn positie kan verbeteren zonder dat dit ten
koste gaat van een ander. (De optimale uitkomst)
Dominante strategie + niet optimaal uitkomst == gevangenendilemma (beide moet aanwezig zijn)
Voorbeelden van een gevangenendilema:
- Een situatie waarin twee bedrijven hetzelfde bedrijf product moet verkopen moeten kiezen
of ze hun prijs wel verlagen of niet.
o Dominante strategie: prijs verlagen
o Uitkomst niet pareto-optimaal beide bedrijven verlagen prijs == minder winst
- Het produceren van collectieve goederen.
o Dominante strategie (voor burgers): geen belasting te betalen voor collectieve
goederen: onafhankelijk van wat andere burgers doen is het in het eigenbelang van
ieder afzonderlijke burger om geen belasting te betalen.
o Uitkomst niet pareto-optimaal als niemand belasting betaalt == geen collectieve
goederen, bijvoorbeeld geen dijken, of geen politie
Een situatie met geen dominante strategie en twee Nash-evenwichten: meervoudig evenwicht.
7.2 Langetermijnrelaties
Wat is de invloed van de duur van de relatie op economische beslissingen?
Non-coöperatief spel: geen mogelijkheid tot samenwerken gevangenendilema
Coöperatief spel: wel mogelijkheid tot samenwerken
- Zelfbinding, reputatie en sociale normen een belangrijke rol
o Oplossingen
Oplossingen voor het gevangenendilemma
Collectieve opbrengsten: als iedereen naar de collectieve opbrengsten van de optimale uitkomst kijkt,
kan dit motiveren om alsnog voor een niet-dominante strategie te kiezen.
Zelfbinding: waarbij partijen vrijwillig afwijken van hun dominante strategie.
- Bij zelfbinding ‘bindt’ een partij zich vrijwillig aan het maken van een bepaalde keuze.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gurumithrac. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.