Coachen en begeleiden (niveau B)
Naam student: Mitchell M
Studentnummer: XXX
Klas: HBOV-deeltijd
Naam assessor: XXX
Datum: Januari 2020
1
,Inleiding
In deze leeruitkomst staat het begeleiden van studenten en collega’s centraal. Het
complexiteitsniveau is midden-complex. De leeruitkomst is uitgevoerd bij Arkin, een grote
GGZ instelling met diverse merken in en om Amsterdam, waaronder Arkin Ouderen. Dit is
een gesloten kliniek waar 20 cliënten vanaf 50 jaar zijn opgenomen met een psychiatrische,
persoonlijkheid, of cognitieve stoornis. Auteur is sinds vijf jaar werkzaam op deze afdeling als
verpleegkundige (niveau 4).
De verpleegkundige rollen
De rollen die tijdens het uitvoeren van deze leeruitkomst centraal staan komen voort uit de
CanMeds rollen, de basis voor het beroepsprofiel van bachelor opgeleid verpleegkundigen
(Venvn, 2012). De volgende rollen staan centraal:
De communicator (CanMeds rol 2) heeft een grote rol in deze leeruitkomst.
De rol focust zich vooral op persoonsgerichte communicatie. De verpleegkundige is in staat
om op een persoonsgerichte en professionele wijze met de zorgvrager en diens informele
netwerk te communiceren, waarbij voor optimale informatie-uitwisseling wordt gezorgd.
De organisator (CanMeds rol 6) heeft daarnaast ook een duidelijke rol in deze leeruitkomst.
De verpleegkundige is rolmodel voor (aankomend) verpleegkundigen en stuurt
collega’s aan. Hij/zij is een assertieve en zelfbewuste beroepsbeoefenaar,
ambassadeur van het vak.
Leeswijzer
Deze leeruitkomst bestaat uit twee onderdelen op het gebied van coachen en begeleiden.
Deel A zal zich focussen op een coaching traject waarin een leerling-verpleegkundige is
begeleid bij een coachvraag. In deel B zal de nadruk liggen op het profileren als HBO-
verpleegkundige, door het trainen van collega’s.
In de uitwerking wordt gestart met een theoretisch kader waarin gebruikte methodieken en
de persoonlijke visie op coaching wordt toegelicht. Daarna volgt een casusbeschrijving die
helderheid creëert over situatie van de coachee. Aansluitend wordt het gehele
begeleidingstraject met gesprekken, coachvraag en interventies beschreven.
In het derde hoofdstuk wordt het coaching traject afgesloten met een kritische reflectie
waarin een beschouwing op het eigen functioneren wordt gegeven.
Vervolgens wordt overgegaan tot het volgende deel van de leeruitkomst met een
situatieschets. Afsluitend wordt in het laatste hoofdstuk een methodische reflectie gegeven
op de uitgevoerde training.
Als in dit document gesproken wordt over verpleegkundige wordt daar de auteur mee
bedoeld.
2
,Inhoudsopgave
Inleiding................................................................................................................................... 2
1. Theoretisch kader en visie..................................................................................................4
Theorie................................................................................................................................ 4
Persoonlijk visie op begeleiding en coaching.......................................................................5
2. Begeleidingstraject.............................................................................................................. 6
Casusbeschrijving................................................................................................................ 6
Het begeleidingstraject in stappen.......................................................................................6
Gesprek 2: Begeleidingsgesprek.........................................................................................7
Gesprek 3: Begeleidingsgesprek.............................................................................................9
Gesprek 4: Begeleidingsgesprek......................................................................................10
Gesprek 5: Evaluatie.........................................................................................................10
....................................................................................................................................... 11
3. Kritische reflectie op begeleidingstraject...........................................................................12
4. Deel B: Training verpleegtechnische handelingen Situatieschets......................................14
5. Kritische reflectie op training.............................................................................................15
6. Audiofragmenten...............................................................................................................17
Bibliografie............................................................................................................................ 18
3
,1. Theoretisch kader en visie
In dit hoofdstuk worden de toegepaste methodieken op het gebied van coaching kort
uitgelegd. Vier methodieken of theorieën vormen de basis voor de begeleiding van de
leerling en zijn gehanteerd tijdens de uitwerking van deze leerlijn. Het gaat om de GROW-
methode, de zogenaamde wondervraag, de theorie van Kolb en het principe van luisteren,
Samenvatten en doorvragen. Afgesloten wordt met de visie van auteur op coaching en
begeleiding.
Theorie
GROW-methode
Tijdens de vijf begeleidingsgesprekken zal gebruik worden gemaakt van de GROW-
methode. Het GROW-model is een vragenserie in vier eenvoudige stappen. Het model helpt
een begeleidingsgesprek op een efficiënte en gestructureerde manier te laten verlopen (HR
praktijk, 2016).
Het GROW model verloopt volgens vier overzichtelijke stappen dat uiteindelijk leidt tot een
concreet eindresultaat. Het GROW model bestaat uit het volgende:
G de Gewenste uitkomst. Het gaat hier over het vaststellen van het doel, zowel voor
langere termijn als voor het gesprek op zich.
R de Realiteit. Het beschrijven van de context en achtergronden zoals feiten
maar ook de valkuilen die de gecoachte heeft meegemaakt, oftewel actuele situatie.
O Opties. Het genereren van ideeën die een bijdrage kunnen leveren aan de
oplossing van het probleem.
W de Wil. Het nagaan welke opties de gecoachte zich zal weerhouden om zich volledig te
kunnen inzetten. Het actieplan en motivatie hierachter.
De GROW-methode is een belangrijk onderdeel in het coachtraject voor gecoachte. Op deze
manier zal zij dieper gaan graven in haar ontwikkelbehoefte en zal het overzichtelijker
worden waar daadwerkelijk een leerkans zit, en hoe de zij hier het beste mee om kan gaan.
De leerstijlentest van Kolb
Kolb (1984) is van mening dat mensen op verschillende manieren leren. Er zijn volgens hem
vier leerstijlen (Koetsenruijter & Van der heide, 2014).
1) De bezinner combineert concreet ervaren (voelen) graag met reflectief observeren
(kijken). Hij/zij is goed in staat een situatie van verschillende kanten te bekijken en
oplossingen te bedenken voor een probleem.
2) De denker combineert reflectief observeren (kijken) met abstract conceptualiseren
(denken). Hij verzamelt concrete gegevens, vergelijkt deze en vertaalt ze.
3) De beslisser combineert abstract conceptualiseren (denken) met actief experimenteren
(doen). Hij probeert liever een reeds bestaande oplossing voor een probleem dan zelf een
nieuwe oplossing bedenken.
4) De doener combineert actief experimenteren (doen) met concreet ervaren (voelen). Hij
leert het liefste door actief bezig te zijn zonder al te veel theoretische ballast.
LSD-methode
Tijdens begeleidingsgesprekken is de LSD-methode toegepast. Deze methode staat voor:
L=luisteren, S=samenvatten en D=doorvragen.
Goed luisteren kan grote invloed hebben op de kwaliteit van je communicatie en op je relatie
met anderen. Door goed te luisteren, krijg je meer informatie, begrijp je de ander beter, toon
je respect voor de ander en voorkom je misverstanden en conflicten.
Door actief te luisteren geef je de ander het gevoel dat je werkelijk interesse hebt, in wat hem
bezig houdt en wat hij wil. Regelmatig samenvatten is het meest actieve en belangrijke
onderdeel van actief luisteren. Door het verhaal van de ander in je eigen woorden weer te
4
,geven, structureer je het gesprek. Je gebruikt een samenvatting als een toets om na te gaan
of je de ander begrepen hebt (Zorg voor beter, 2019).
Persoonlijk visie op begeleiding en coaching
Om te groeien en mezelf te ontwikkelen heb ik ruimte nodig. Ik kan helder zijn over mijn
eigen leerdoelen en heb een begeleider nodig die mij ruimte geeft en mij niet te dicht op de
huid zit. Dit is mijn persoonlijke behoefte. Tijdens mijn loopbaan (8 jaar werk ik inmiddels als
verpleegkundige) heb ik gemerkt dat deze behoefte per persoon kan verschillen. Daarom
neem ik de persoonlijke behoefte als basis voor de begeleiding of coaching.
Deze opdracht richt zich op de begeleiding van een leerling. Wanneer ik optreed als
begeleider ga ik gestructureerd te werk. De GROW methode ervaar ik enerzijds als prettig,
anderzijds wil ik me niet teveel verliezen in de structuur omdat ik dan mogelijk de openheid
van het gesprek verlies.
Het feit dat Arkin al een lange periode te maken heeft met een tekort aan GGZ medewerkers
en specifiek verpleegkundigen baat mij zorgen. Dit heeft namelijk tot gevolg dat er vaak met
onvoldoende gekwalificeerd personeel wordt gewerkt. In plaats van voldoende vaste
medewerkers, wordt gewerkt met leerling verpleegkundigen en/of flexwerkers. Arkin is hierin
niet uniek, ook andere GGZ instellingen hebben hier last van en de tekorten gaan alleen
maar toenemen (GGZ nederland, 2019). Dit zorgt voor een enorme druk op het vaste
personeel wat weer kan leiden tot een toenemende kans op fouten en incidenten
(Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland, 2016). Ik merk dat dit in deze situatie een
negatief effect heeft op het leerklimaat van de instelling.
Ik vrees dat het verslechterde leerklimaat in het nadeel zal werken op het leerproces van
leerlingen en vast personeel. Ik zal ten allen tijden proberen hiervoor te waken en mijn best
te doen om het contact met mijn gecoachte niet te verliezen. Ik merk dat dit een uitdaging is
en ik hiermee worstel. Ik ben er dan ook van overtuigd dat deze maatschappelijke
ontwikkeling het werken in de GGZ een stuk heftiger, minder aantrekkelijk en complexer
maakt. Ik wil beter onder de aandacht brengen door in gesprek te gaan met het management
van Arkin ouderen.
5
, 2. Begeleidingstraject
In dit hoofdstuk zal het volledige traject worden uitgeschreven. De casus wordt aan het begin
van dit hoofdstuk toegelicht, zodat direct een helder beeld ontstaat op welke situatie deze
uitwerking betrekking heeft.
Casusbeschrijving
Bij Arkin worden verpleegkundigen opgeleid tot zowel MBO als HBO verpleegkundige. Dit
gebeurt in samenwerking met onderwijsinstellingen.
Op 1 november 2019 is de gecoachte gestart op de afdeling als leerling-verpleegkundige.
Hij volgt de vierjarige opleiding tot MBO-verpleegkundige en bevindt zich in het tweede jaar.
De gecoachte is 40 jaar oud en heeft jarenlang een eigen onderneming gehad. Hij heeft nog
weinig ervaring in de (geestelijke) gezondheidszorg en slechts op één andere afdeling
binnen de GGZ gewerkt. In totaal blijft de gecoachte 12 maanden werkzaam op de afdeling
en zal het coachtraject ongeveer 5 weken bedragen.
De coach schat in dat gezien de beperkte kennis en werkervaring in deze sector er diverse
leerdoelen zijn waarin gewerkt kan worden.
Het begeleidingstraject in stappen
Het begeleidingstraject heeft in totaal uit vijf officiële gesprekken bestaan. Tijdens deze
gesprekken is getracht de leerling te helpen bij het formuleren van zijn eigen leerdoelen en
het opstellen van het werkplan. De deelnemers aan de gesprekken zijn continu de
begeleider en de leerling. In onderstaand schema is weergegeven welke gesprekken zijn
gehouden. Vervolgens wordt een toelichting gegeven hoe de gesprekken zijn verlopen.
Type gesprek Doel gesprek Gebruikte theorie Duur
gesprek
Introductiegesprek Kennismaken, vertrouwen wekken Open vragen, LSD- 45 minuten
en uitleg begeleidingstraject. methode, leerstijlen
Ontdekken leerstijl student test Kolb
Begeleidingsgesprek 1 Leerdoelen en planning duidelijk GROW methode, 45 minuten
krijgen LSD-methode
Begeleidingsgesprek 2 Voortgang leerdoelen bespreken en GROW methode, 45 minuten
bijsturen LSD-methode
Begeleidingsgesprek 3 Voortgang leerdoelen bespreken en LSD-methode, 45 minuten
bijsturen Sandwich-model
Evaluatie Terugblikken op traject en op de GROW methode 60 minuten
gestelde doelen + evaluatie
ervaringen begeleiding
6
