Week 1
HOOFDSTUK 1
1.1 Doelstellingen van het burgerlijk procesrecht
Twee soorten in burgerlijk procesrecht: vermogensrecht en personen- en familierecht.
Vermogensrecht
Het burgerlijk proces moet de door het materiele recht nagestreefde orde handhaven. Nodig:
preven eve werking jegens debiteur en voorkomen eigenrich ng door crediteur. Dus:
Procedure die tot een beslissing omtrent de rechtsverhouding tussen par jen moet
leiden
Tenuitvoerlegging van die beslissing (execu e)
→ worden met elkaar verbonden door een vonnis. Sluitstuk van de procedure én uitgangspunt voor
tenuitvoerlegging.
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering:
Boek 1: vermogensrechtelijke en personen- en familierechtelijke gedingvoering
Boek 2: execu e recht
Boek 3: proceduregels op het gebied van het beslag- en execu erecht
Boek 4: arbitrage (arbitrale vonnis kan zelfde worden uitgevoerd als dat van de
overheidsrechter)
Bij burgerlijke rechtspleging hebben de gedingvoerenden aanspraak op overheidshulp ter handhaving
van hun private rechter, zowel in gerechtelijk stadium als in eventueel deurwaarder stadium.
Personen- en familierecht
Rechter treedt vaak ordenend op, als orgaan/bestuur van uitvoerende macht. Eenvoudige toegang
tot de rechter essen eel. Strikte maatstaven voor de rechter ontbreken, meer vrijheid.
2.1 Eigenrich ng
In het vermogensrecht is de hoofdzaak in het burgerlijk procesrecht dat de crediteur die ergens
aanspraak op hee , een te executeren veroordeling van de debiteur krijgt (zie art. 3:296 BW).
Voorkomen van eigenrich ng. Er zijn gevallen waarin de wetgever, de betrokken belangen afwegend,
voor rechtsuitoefening geen voorafgaande tussenkomst van de rechter hee willen voorschrijven.
→ indirect dwangmiddel zoals opschor ngsrechten (art. 6:52 e.v. BW) bijv. het reten erecht
(3:290 BW)
→ reele execu e, bijv. overhangende planten wegsnijden (art. 5:44 BW)
Ook als het niet expliciet in de wet staat, kan eigenma g handelen gerechtvaardigd zijn (dief
tegenhouden).
1.3 Eigenlijke en oneigenlijke rechtspraak
Rechtspraak waarin een twistgeding aan de orde is heet conten euze/eigenlijke rechtspraak. Bij
personen- en familierecht spreekt met van voluntaire jurisdic e/oneigenlijke rechtspraak.
Dagvaardingsprocedure (zaken die vermogensrechtelijk van aard zijn) versus verzoekschri procedure
(overige zaken). Bij deelgeschilprocedure en zaken van personenschade wordt echter wel ook de
verzoekschri procedure gebruikt.
1.4 De dagvaardings- en verzoekschri procedure
Naar elkaar toegegroeid, maar er zijn verschillen:
Dagvaardingsprocedure vangt aan met een dagvaarding → door deurwaarder
uitgebrachte tot de tegenpar j gerichte oproep om op een bepaalde dag voor de rechter te
verschijnen, plus de eis en de gronden omschreven. Verzoekschri - of rekestprocedure
1
Downloaded by youn sam (samsonkariuki04@gmail.com)
, wordt ingeleid met een schri elijk verzoek, ingediend bij de gri e van de bevoegde
rechterlijke instan e.
In eerste aanleg is in het algemeen de rechtbank bevoegd (absolute competen e).
Voor beide procedures gelden wel eigen regels die aangeven of de sector civiel (verplichte
procesvertegenwoordiging) of kantonrechter (in persoon procederen mogelijk) de zaak zal
behandelen, en welke rechtbank of kantonrechter (rela eve competen e). In
dagvaardingszaken is in beginsel rechter van woonplaats gedaagde bevoegd, in
verzoekschri zaken de rechter van woonplaats verzoeker.
In de dagvaardingsprocedure reageert de gedaagde schri elijk op de dagvaarding
(conclusie van antwoord). Dan verschijning van par jen (compari e) bevolen, tenzij zaak
ongeschikt volgens rechter. Vervolgens repliek/dupliek. Uiteindelijk uitspraak bij vonnis.
In de verzoekschri procedure wordt na ontvangst van het rekest vastgesteld wanneer het
verzoek ter zi ng zal worden behandeld. Oproeping gri er. In tussen jd kunnen
belanghebbenden een verweerschri indienen. Na behandeling ter zi ng volgt een
beschikking.
De opstelling van de rechter in de dagvaardingsprocedure is minder ac ef dan in de
verzoekschri procedure. Rechter is in dagvaardingsprocedure meer a ankelijk van de
par jen = lijdelijkheid
Het gebruik in de wet van 'vordering' en 'vorderen' duidt op dagvaardingsprocedure.
'Verzoek' en 'verzoeken' duidt op verzoekschri procedure.
1.5 De rechtsvordering
De in rechte gestelde eis. Materiele aanspraak van de schuldeiser: het subjec eve recht. Kan
afgedwongen worden d.m.v. rechtsvordering: het vorderingsrecht (ius agendi). Subjec eve rechten
die rechtens niet afdwingbaar zijn noemen we een natuurlijke verbintenis: ontberen vorderingsrecht
van meet af aan (morele verplich ng) of door jdverloop (verjaring, art. 3:306 BW). Bij bevrijdende
verjaring gaat het vorderingsrecht teniet; subjec eve recht blij als natuurlijke verbintenis bestaan.
1.6 Wisselwerking tussen formeel en materieel recht
Het gebruik van processuele middelen kan bepalend zijn voor het bestaan van materiele rechten.
Uitbrengen van dagvaarding is de eerste proceshandeling. Door het instellen van de eis (d.m.v.
dagvaarding dus) wordt lopende verjaring gestuit (art. 3:316 lid 1 BW). Het leggen van een beslag
hee grote invloed omdat het op het goed blij rusten. Procesrecht gee par jen bevoegdheden
met materiele rechtsgevolgen.
Materieel procesrecht (dagvaarden, verweer voeren, rechtsmiddelen instellen, executeren)
Formeel procesrecht (de daarbij in acht te nemen vorm- en termijnvoorschri en).
Het burgerlijk procesrecht bepaalt uiteindelijk hoe ver de materiele bevoegdheden van het
privaatrecht zich uitstrekken. De wijze van procederen is vaak van invloed op de uitkomst.
1.7 Doorwerking van redelijkheid en billijkheid
Inzet van de civiele procedure is de (vermogensrechtelijke) rechtsbetrekking tussen par jen → mede
bepaald door redelijkheid en billijkheid.
Processuele pendant van de redelijkheid en billijkheid: goede procesorde
1.8 Misbruik van procesrecht
Misbruik van bevoegdheid (art. 3:13 BW) met tot schadevergoeding verplichtende onrechtma ge
daad als gevolg. Ook kunnen processuele handelingen die als misbruik worden beschouwt
eiser/gedaagde worden onthouden. Voorbeelden misbruik processuele bevoegdheid:
hoger beroep instellen met hinder of nadeel als doel
Onevenredigheid van de bij de afweging betrokken belangen
Eiser baseert vordering op feiten en omstandigheden waarvan hij de onjuistheid
kende of had behoren te kennen of op onmogelijke stellingen
2
Downloaded by youn sam (samsonkariuki04@gmail.com)
,1.9 Instroom en produc e
Slechts 5% van de geschillen komt bij de rechter terecht. Hogere gri erechten zorgen voor minder
dagvaardingszaken.
1.10 Nederlandse regelingen van burgerlijk procesrecht
1.10.1 Rechtsvordering en rechterlijke organisa e
Te vinden in Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en Wet op de rechtelijke organisa e.
1 september 2008: afscha ng procuraat, dus term procureur is uit ons recht
verdwenen.
Introduc e door aanpassing van art. 33 Rv van elektronisch berichtenverkeer
(elektronische indiening van (incasso)dagvaardingen)
Invoering van de he ng van het gri erecht aan het begin van de procedure.
1 juli 2011: verhoging competen egrens voor kantonzaken tot 25.000 euro
Hoge Raad mag aangevoerde klachten die geen behandeling in cassa e
rechtvaardigen, weren
Prejudiciële vragen kunnen worden voorgelegd
1 juli 2012: naast vergoeding van proceskosten kan aanspraak worden gemaakt op
vergoeding van buitengerechtelijke kosten.
1 januari 2013: aantal hoven en rechtbanken is teruggebracht en gerechtelijke
indeling gewijzigd.
1.10.2 Andere na onale regelingen dan Rv en RO
Op de eerste plaats is ook het BW van belang.
Boek 1, over personen- en familierecht (hoofdstuk 3, paragraaf 2 en 3).
Boek 2, over rechtspersonenrecht (art. 2:344-2:359).
Boek 3, over rechtsvorderingen (art. 3:296 BW, art. 3:298 BW, art. 3:305 BW, art. 3:306 BW, art. 3:300
BW en 3:301 BW)
Wetboek van Strafvordering art. 332-336
Faillisementswet, Handelsnaamwet, Rijksoctrooiwet, Beneluxwet op warenmerken etc. etc.
1.10.3 Rechtersregelingen
Hoe meer we elijke regels, hoe meer behoe e aan andersoor ge verduidelijking en andere
methoden dan wetgeving en rechtspraak. Algemene regelingen worden opgesteld door rechterlijke
macht ter vergro ng rechtseenheid, beslissingsruimte.
Trema-alimenta enormen
De kantonrechtersformule voor de berekening van ontslagvergoedingen
Het tarief voor bij een kostenveroordeling toe te kennen kosten van rechtsbijstand
Richtlijnen vergoeding buitengerechtelijke kosten
Aanbevelingen voor uniforme aanpak van ambtshalve toepassing Europees
consumentenrecht
Als zij rechten en verplich ngen voor procespar jen beva en en a oms g zijn van gerecht of orgaan
van de rechterlijke macht zijn zij recht in de zin van art. 79 RO (cassa e mogelijk over schending
ervan).
1.11 Herziening rechtsvordering en rechterlijke organisa e
2002: organisa e en bestuur van gerechten gemoderniseerd, kantongerechten in vernieuwde
rechtbankorganisa e opgenomen. Instellen Raad voor de rechtspraak.
Vereenvoudiging (een schri elijke ronde, dan verschijnen/compari e)
Deformalisering (bijv. de wisselbepaling, art. 69 Rv)
3
Downloaded by youn sam (samsonkariuki04@gmail.com)
, Ac eve rechter (procestempo, waarheidsvinding)
E ciency
Harmonisering (dagvaardings- en verzoekschri procedure)
1.12 Fundamentele herbezinning
Commissie hee aanbevelingen gedaan en er is een koerswijziging geweest van de Hoge Raad,
namelijk 'selec e aan de poort' bij cassa erechtspraak en de mogelijkheden van par jen om in hoger
beroep na de schri elijke ronde hun eis nog te wijzigen zijn beperkt.
1.13 Procesrecht van Europese herkomst
Hof van Jus e EU te Luxemburg gee uitleg aan rechtstermen en bewaakt het verdrag tegen
ondermijning door na onaal procesrecht → mogelijkheden tot bemoeienis procesrecht steeds verder
uitgebreid.
1968: voor grensoverschrijdende geschillen als eerste procesrechtelijk instrument het EEX-Verdrag tot
stand gebracht.
Na onale procedureregels soms buiten toepassing gelaten door voorrang EU-recht.
Rechterlijke bevoegdheid, erkenning en tenuitvoerlegging
2000: EEX-verdrag wordt EEX-verordening
Toepassingsgebied: vermogensrechtelijke aangelegenheden (art. 1 EEX-Vo). Geen betrekking op
douane-, scale en administra efrechtelijke zaken. Uitgezonderd van de verordening zijn procedures
betre ende de staat en de bevoegdheid van natuurlijke personen, huwelijksgoederen- en erfrecht,
faillissement, sociale zekerheid en arbitrage (lid 2).
Andere verordeningen en richtlijnen
Betekeningsverordening: grensoverschrijdende betekening en samenwerking bij vergaren
bewijsmiddelen.
Bewijsverordening: samenwerking tussen gerechten bij grensoverschrijdende bewijsverkrijging in
burgerlijke en handelszaken
Inning van geldvorderingen
Richtlijn betalingsachterstand bij handelstransac es: minimumtermijn voor de duur
van de gerechtelijke procedure tot verkrijging van een executoriale tel ter zake van een niet-
betwiste schuldvordering alsmede een regeling van de schadeloosstelling voor
invorderingskosten, waaronder gederfde rente.
Richtlijn Interna onaal privaatrecht inzak eigendomsvoorbehouden (art. 3:290a BW)
Verordering inzake Europese executoriale tel voor niet-betwiste vorderingen (EET-
Vo). Een vonnis, gerechtelijke schikking of authen eke akte inzake een niet (langer) betwiste
geldvordering kan als Europese executoriale tel worden gewaarmerkt; aldus kan de beslissing
zonder tussenkomst van de rechter in de overige lidstaten ten uitvoer worden gelegd.
Verordening tot invoering van een Europese betalingsbevelprocedure voor de incasso
van onbetwiste geldvorderingen]Verordening tot vaststelling van een Europese procedure voor
geringe vorderingen.
HOOFDSTUK 2: ARTIKEL 6 EVRM EN DE ALGEMENE VOORSCHRIFTEN VOOR PROCEDURES
2.1 Inleiding
Normen voor een behoorlijke procedure: beginselen van procesrecht. Mede bepalend voor inrich ng
wetgeving, en richtsnoer voor rechtspraak.
Fundamentele eisen: afwijking bijna niet toegestaan
Func onele eisen: vrijere houding
Fundamentele eis van hoor en wederhoor: art. 19 Rv.
4
Downloaded by youn sam (samsonkariuki04@gmail.com)
