HC 1: Introductiecollege
Wat is diversiteit?
- Verscheidenheid: verschillen tussen mensen in zichtbare en
onzichtbare aspecten zoals bijvoorbeeld leeftijd, gender, seksuele
oriëntatie, mentale en fysieke mogelijkheden en beperkingen,
karakter, opleiding, etniciteit en cultuur.
Er is steeds meer aandacht voor diversiteit, in talkshows, op de werkvloer,
we neigen er ook meer naar om het in opleidingen weer te geven.
Bewust zijn van diversiteit zorgt voor:
- Bewust zijn van geldigheid bij toepassing van kennis. Kunt het beter
laten aansluiten op verschillende groepen.
- Contextsensitief denken en handelen.
- Nuanceren van invloeden.
- Bewust zijn van verschillende denkwijzen, identiteiten en gedrag.
Communicatie, informatieverwerking, oordeel, diagnose en behandeling
zijn gebaseerd op bestaande kennis. Psychologisch onderzoek is relatief
veel onder westerse participanten gedaan, dus ook mensen met dezelfde
kenmerken. De toepassing daarvan is echter wel in een diverse
maatschappij.
- Psychologie is WEIRD (Western Educated Industrialized Rich
Democratic).
Cultuur:
- Is aangeleerd. Je leert het in interactie met anderen, vaak met
mensen waarmee je je identificeert of opgroeit.
- Is vaak impliciet. Het is niet altijd zichtbaar, denk aan normen en
waarden.
- Is een keuze. Je kan kiezen welke normen en waarden je hebt.
- Is bindend, geeft kaders. Het geeft betekenis aan de dingen die we
meemaken. Het geeft kaders aan bijvoorbeeld gedrag.
- Heeft te maken met een groep mensen. De groep heeft ook invloed
op de cultuur, denk aan een discussie.
- Verleent betekenis. Denk aan tradities, gedragingen.
Cultuur en mentale gezondheid
Mentale gezondheid bij bi-culturele (met meerdere culturen opgegroeid)
populaties. Aantal culturele stressoren die bi-culturele individuen mee
kunnen maken en ervaren waardoor ze zich anders voelen:
- Discriminatie vanuit een dominante partij in de maatschappij. Is
voelbaar en zichtbaar, heeft invloed op gevoel van identiteit en
verbinding. Dit hangt samen met mentale klachten.
- Intragroep afwijzing: de kinderen van ouders die gemigreerd zijn,
voelen zich al anders dan de eerste generatie, er kan een kloof
ontstaan die wrijving kan veroorzaken. Afwijzing binnen dezelfde
groep.
, - Bi-culturele stress: stress die samenhangt met aanpassen aan
nieuwe cultuur.
- Intergroep afwijzing: je wordt de ontvanger van negatief gedrag en
beschuldigingen van een ander individu van verschillende etnische
groepen.
- Immigratiestress: uitdagingen rondom het immigreren naar een
nieuw land.
- Context van ontvangst: hoe je wordt ontvangen in de lokale
community.
Acculturatie (aanpassen aan nieuwe cultuur) en mentale gezondheid
Acculturatiemodel:
- 1: acht men het waardevol om de eigen culturele identiteit en
karakteristieken te behouden?
- 2: acht men het waardevol om relaties met de dominante
samenleving aan te gaan?
o Ja en ja -> integratie.
o Nee en ja -> assimilatie.
o Ja en nee -> separatie.
o Nee en nee -> marginalisatie.
Welke vorm van acculturatie is het meest waardevol voor de mentale
gezondheid -> integratie.
- Hier is er een balans tussen vasthouden en aanleren, dit lijkt gezond.
- Individu moet in staat zijn om te leren.
- Openheid meerderheidscultuur is nodig.
- Waarden van beide culturen moeten niet te veel botsen.
Wat als je tussen wal en schip valt? -> culturele identiteitsconflicten en
mentale gezondheid.
Sociale ongelijkheid in mentale gezondheid
Wat is diversiteit?
Er zijn verschillende typen diversiteit:
- Kijken naar verschillen tussen individuen of sociale groepen of
populatie.
- De vraag bij diversiteit is of we te maken hebben met toevallige
verschillen of met systematische ongelijkheid tussen sociale
groepen.
- Mensen horen bij verschillende groepen en wij denken dus ook in
sociale categorieën. Lidmaatschap van een categorie zegt iets over
je positie in de samenleving.
Sociale categorieën: leeftijd, sekse, opleiding, beroep, inkomen, etniciteit,
seksuele oriëntatie, genderidentiteit, beperking. Deze categorieën kunnen
ook onderling op elkaar inwerken. Al deze dingen samen hebben ook nog
een effect, het maakt uit wat de combinatie is van al deze categorieën
(intersectionaliteit).
,Sociale verschillen in mentale gezondheid
NEMISIS onderzoek -> hoe vaak komen psychische aandoeningen voor in
de bevolking en wat is het beloop; welke groepen hebben een verhoogd
risico om psychische problemen te krijgen; wat zijn de gevolgen van
psychische aandoeningen voor de persoon en de samenleving.
Het vóórkomen van psychische aandoeningen -> bijna 50% in Nederland
krijgt enige psychische stoornis in zijn leven. Stemmingsstoornis of
depressie komen het meest voor. Ook enige angststoornis en
middelenstoornis komt vaak voor. In de afgelopen 12 maanden zijn de
percentages wel lager maar nog steeds hoog.
Wie heeft meer of minder risico op mentale gezondheidsproblematiek?
- Leeftijd: onder de jongere groepen is het risico om ooit mentale
problematiek te hebben ervaren hoger dan in de oudere groepen.
- Gender: vrouwen lopen een hoger risico op mentale problematiek
dan mannen. Maar wel minder middelenstoornissen.
- Opleidingsniveau: mensen met een theoretische opleiding hebben
een kleinere kans op mentale gezondheidsproblematiek dan mensen
die laag opgeleid zijn. Is vaak een belangrijke indicator van SES.
- Seksuele oriëntatie: homoseksuele mensen hebben ook meer kans
op mentale problemen dan heteroseksuele mensen. Zit hem weer in
stemmings- en angstproblematiek. Dit blijft voortduren over de jaren
heen.
Verklaringen voor sociale verschillen in mentale gezondheid
3 hoofdtypen verklaringen voor sociale verschillen in (algemene)
gezondheid:
- Materiele/structurele factoren.
o Systematische ongelijkheid in financiën, cultureel en sociaal
kapitaal, beschikbaarheid.
o Toegankelijkheid van de GGZ. Feitelijke beschikbaarheid en
waargenomen beschikbaarheid.
- Gedrag/culturele factoren.
o Adaptieve en maladaptieve coping. Hoe gaan we om met
mentale problematiek.
o Acceptabiliteit van GGZ.
- Psychosociale factoren. Heeft vooral met mentale gezondheid te
maken.
o Algemene stressoren.
o Specifieke stressoren. Zoals discriminatie omdat
minderheidsgroepen minder dominante positie hebben in de
samenleving. Deze stressoren komen nog bovenop stressoren
die iedereen ervaart.
o Individuele en sociale veerkracht. Hoe zit je gemeenschap in
elkaar, wat kun je voor elkaar doen, hoe ondersteun je elkaar
om goed voor jezelf te kunnen zorgen.
Deze factoren spelen allemaal samen en interacteren met elkaar. Er is ook
een samenspel tussen individu en omgeving.
, Minderheidsstress theorie: model zegt dat onze mentale gezondheid
samenhangt met de omgeving waarin we leven, die omgeving gaat
gepaard met allerlei stressoren. Dit heeft een effect op de mentale
gezondheid. De minderheidsstatus die mensen hebben leidt tot extra
stressoren (distale stressoren zoals vooroordelen, geweld, discriminatie).
Hoe meer zichtbaar de stressoren zijn hoe meer last je ervan hebt. Ook
zijn er interne processen als in hoe je je identificeert. Dit kan leiden tot
nog diepere stressoren, je gaat je voorbereiden op afwijzing, je verbergt je
identiteit en gaat het internaliseren. Hangt er ook vanaf wat je coping
resources zijn, als jij een groot netwerk hebt waar je op kan steunen dan
wordt de invloed van de stressoren minder.
Verkleinen van sociale verschillen in mentale gezondheid
Sociale determinanten van gezondheid zijn de condities waarin mensen
zijn geboren, groeien, werken, leven en ouder worden, en het groter
geheel van de krachten en systemen die de condities van het dagelijks
leven vormgeven.
