Samenvatting
Klinische Neuropsychologie samenvatting H12 & H18
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Samenvatting van H12 en H18
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 12: Intelligentie12.1 Inleiding
Intelligentie is een algemene mentale vaardigheid die onder andere het volgende omvat: het
vermogen tot redeneren, plannen, het oplossen van problemen, het vermogen tot abstract
nadenken, het begrijpen van complexe ideeën, en het vermogen om snel te leren van nieuwe
ervaringen. Deze definitie is erg breed en laat zien dat er geen eenvoudig antwoord is op de vraag
wat intelligentie is. Een IQ-score geeft een indicatie van iemands algemene intelligentie. Eerst werd IQ
berekend door de mentale leeftijd te delen door de chronologische leeftijd en dat keer 100 te doen.
Later werd er een afgeleide geïntroduceerd, de deviatie-IQ-score. Hierbij wordt IQ berekend door de
gemeten score te delen door de verwachte score en dat keer 100 te doen. Een IQ-score is dus de
score van een individu op een intelligentie test, vergeleken met een representatieve steekproef
(gecorrigeerd voor leeftijd).
12.2 Theorieën over intelligentie
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen het theoretische construct intelligentie en de
operationalisatie ervan. Het meeste onderzoek naar intelligentie is gebaseerd op IQ-score, hierbij
wordt het onderscheid niet altijd gemaakt.
12.2.1 De biologische basis van intelligentie
Intelligentie heeft een sterke biologische basis. De aandacht ligt hierbij vooral op erfelijkheid en
genetica.
Structurele kenmerken
Er is een positieve samenhang tussen intelligentie en hersenvolume. Er zijn aanwijzingen dat de
hoeveelheid grijze stof sterker samenhangt met intelligentie dan de hoeveelheid witte stof. Het blijkt
ook dat de dikte van de cortex samenhangt met intelligentie. Echter, het onderzoek naar
neuroanatomsiche en neurofysiologische kenmerken levert geen eenduidige resultaten op over de
specifieke samenhang tussen structurele kenmerken van de hersenen en intelligentie. Meer recente
inzichten laten zien dat niet structurele, maar vooral functionele kenmerken van de hersenen een rol
spelen bij intelligentie.
Erfelijkheid en genetische factoren
Individuele verschillen in intelligentie tussen mensen zijn grotendeels erfelijk bepaald. Francis Galton
had het idee dat mentale eigenschappen erfelijk zijn. Hij was er van overtuigd dat de kwaliteit van de
werking van de hersenen het succes in het maatschappelijk leven bepaalde, en dat biologische
verschillen onderliggend waren aan dit succes. De conclusie uit meerdere tweeling-, adoptie-, en
familiestudies is dat grofweg 50 procent van de verschillen tussen mensen in intelligentie aangeboren
is. De erfelijkheidsfactor van intelligentie is niet stabiel, maar neemt toe gedurende het leven. Er is
sprake van een aanleg om intelligent gedrag te vertonen, onder voorbehoud dat er ook gebruik wordt
gemaakt van deze mogelijkheden. Dat gebeurt wanneer het potentiële leervermogen door de
omgeving wordt aangesproken en gefaciliteerd. Als de ideale omstandigheden aanwezig zijn, dan
creëren mensen gedurende hun leven steeds meer een omgeving die past bij hun predispositie,
waardoor de relatieve invloed van de erfelijkheidsfactor stijgt. Het identificeren van de genetische
invloed op intelligentie is niet eenvoudig. Met de Genome Wide Association Studies (GWAS) wordt op
groepsniveau samenhang tussen genetische variaties en persoonskenmerken zoals intelligentie
, onderzocht. In 2018 werd de grootste GWAS voor intelligentie verricht, waarbij 538 genen
geïdentificeerd werden die in verband werden gebracht met intelligentie. De invloed van mutaties in
de genen op intelligentie kan erg groot zijn. Dit is ontdekt met een onderzoek naar genetische
oorzaken voor een verstandelijke beperking. Next generation sequencing (NGS) is een techniek
waarmee het hele genoom van één individu in kaart kan worden gebracht. Met NGS is het mogelijk
om mutaties in genen te bestuderen. Op dit moment kan door deze techniek bij 50 tot 80% van de
mensen met een verstandelijke beperking een genetische oorzaak worden aangetoond.
12.2.2 De psychometrische benadering van intelligentie
Volgens de psychometrische benadering wordt veelal met behulp van factoranalytische studies naar
de samenhang tussen scores op verschillende intelligentietests inzicht verworven in de structuur van
intelligentie. Deze studies hebben geleid tot een model van intelligentie dat de basis vormt voor de
meeste intelligentietests. Charles Spearman ontdekte dat testscores van intelligentie sterk samenhing
met schoolresultaten, de conclusie die hieruit werd getrokken was dat als je goed bent in één ding, je
waarschijnlijk ook goed bent in veel andere dingen. Deze positieve samenhang werd volgens
Spearman veroorzaakt door één onderliggende gemeenschappelijke factor, general mental ability (g).
Hij onderscheidde ook taakspecifieke processen (specific mental abilities), die hij s-factoren noemde.
Thurstone identificeerde zeven componenten van intelligentie die hij primary mental abilities
noemde en erkende de gemeenschappelijke factor hierin. Gardner ontkende het bestaan van g en
beschreef in zijn theorie over Multiple intelligences zeven verschillende vormen van
informatieverwerking. Sternberg erkende de gemeenschappelijke factor, maar liet in zijn theorie van
intelligentie ruimte voor meerdere vormen van intelligentie.
Het Cattel-Horn-Carroll-model van intelligentie
Carrol probeerde in zijn Human cognitive abilities-project te achterhalen of g echt bestaat en uit
welke deelvaardigheden g zou bestaan door datasets met scores op IQ-tests te heranalyseren. Hij
kwam met een drie-strata-theorie van intelligentie. Dit model heeft een hiërarchische structuur.
Onderaan in het model (stratum 1) staan specifieke cognitieve processen beschreven (vergelijkbaar
met Spearman’s s-factoren). In het midden (stratum 2) bevinden zich brede cognitieve deelprocessen.
Aan de top (stratum 3) staat g als generieke functie. Dit model heeft veel overeenkomsten met het
model van Horn en Cattel, waarin onderscheid werd gemaakt tussen fluïde (Gf) en gekirstalliseerde
intelligentie (Gc). Deze factoren vormden essentiële onderdelen in stratum 2. Gf is het vermogen om
logisch te redeneren, informatie te verwerken, en problemen op te lossen in nieuwe of complexe
situaties. Gc is het vermogen om met geleerde kennis en ervaring te redeneren en informatie toe te
passen in bekende situaties. Gc neemt toe met de leeftijd. Gf kent een piek ronde late adolescentie
en neemt daarna gestaag af. Gf is gevoelig voor achteruitgang na hersenschade. In het model van
Horn en Cattel is er geen ruimte voor g. Zij verklaarden de hoge correlatie tussen Gf en Gc door het
feit dat Gf nodig is om kennis (Gc) te verwerven. De modellen werden samengevoegd tot het Cattel-
Horn-Carroll-model (CHC-model). Dit model wordt ook wel de periodic table of human abilities
genoemd. Het hiërarchisch model werd herzien, maar er wordt nog steeds onderscheid gemaakt
tussen g, brede factoren, en specifieke factoren. Het model beschrijft op dit moment 17 brede
cognitieve processen. Er is een langdurige discussie of g hoort in het CHC-model.
Integratie van het CHC-model in de neuropsychologie
Het CHC-model biedt een gemeenschappelijke taal. Het maakt sterkte-zwakteprofielen mogelijk in
neuropsychologisch onderzoek. Het CHC-model geeft ook zicht op de meetpretentie van
neuropsychologische instrumenten die in hun ontwikkeling niet op het CHC-model onderbouwd zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper trijntjedeoude. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62774 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen