Hoorcolleges Inleiding forensische psychiatrie en
psychologie
Hoorcollege 1 inleiding
Psychiater en jurist Firestone (2007): “probably no single issue in the annals of criminal law has
stirred more controversy, debate, and comparison among laypersons, as well as jurists, than the
insanity defence.”
Psycholoog kan intelligentie onderzoeken vaststellen of er sprake is van een verstandelijke
beperking (WAIS) psychiater kan dat niet
3 vereiste TBS
- Herhalingsrisico/gevaar
- Stoornis ten tijde van plegen van delict
- Minimale ernst van misdaad
Grens van psychiatrie en recht
In praktijk grens tussen psychiatrie en strafrecht
Waarom is er forensische psychiatrie en geen forensische cardiologie en urologie?
Artikel 39 van strafrecht: ‘Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische
stoornis, psychogeriatrische aandoening en/of verstandelijke handicap niet kan worden toegerekend”
Daarom geïnteresseerd in de toerekeningsvatbaarheid
Artikel 37a: De verdachte bij wie tijdens het begaan van het feit gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke
stoornis van de geestvermogens bestond, kan op last van de rechter ter beschikking worden gesteld
indien…
Het strafrecht erkent ook in sommige wetsartikelen dat psychische stoornissen effecten hebben.
Syndroom vs ziekte
Ziekte
- Verschijnselen/symptomen
- Pathologische aanleg
Duidelijke oorzaak te zien
Syndroom
- Mensen met zelfde syndroom kunnen erg verschillen qua symptomen enz
- Niks met microscoop of scans beschrijvend (enkele uitzondering)
Wat maakt iets een psychiatrische stoornis?
- Niet zo goed antwoord op te geven
, - Definitie DSM-5
Syndroom gekenmerkt door klinisch significantie symptomen op het gebied van de
cognitieve functies, de emotieregulatie of het gedrag van een persoon, dat een uiting is
van een disfunctie in de psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen die ten
grondslag liggen aan het psychisch functioneren. Psychische stoornissen gaan gewoonlijk
gepaard met significante lijdensdruk en/of beperkingen in het functioneren op sociaal
of beroepsmatig gebied of bij andere belangrijke bezigheden. Een reactie op een
veelvoorkomende stressor of een verlies, bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare,
die te verwachten valt en cultureel wordt geaccepteerd, is geen psychische stoornis.
Sociaal deviant gedrag (politiek, religieus, of seksueel bijvoorbeeld) en conflicten die zich
vooral afspelen tussen een individu en de maatschappij zijn geen psychische stoornissen,
tenzij de deviantie of het conflict het gevolg is van disfunctioneren van het individu, zoals
het in het voorgaande wordt beschreven.
Psychische stoornissen kunnen maatschappelijk zin/maatschappelijke impact hebben
Bijna de helft van alle Nederlanders krijgt een psychische aandoening. Uit onwetendheid of door
misvattingen plakt de omgeving daar nog een stempel, een stigma, bovenop. Dat kan grote gevolgen
of belemmeringen en zelfs discriminatie opleveren.
Voordeel/nadeel medicijnen?
- Voordeel
Helpen bij depressie
Helpen bij behandeling
- Nadeel
Bijwerkingen
Opstarttijd
Middelen werken op neurotransmitters
Voordeel/nadeel cgt?
- Voordeel
Hoorcollege extra inleiding strafrecht voor niet-juristen
Vier onderwerpen
1. Het strafrecht
2. Het strafproces
3. De beslissing van de strafrechter
4. Tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen (misschien)
Materieel strafrecht
- Welk gedrag is strafbaar?
- Onder welke voorwaarde?
- Welke straffen zijn er?
- Voorbeelden slides
- Wetboek van Strafrecht (Sr)
- Bijzondere wetten (bijv. de Opiumwet)
Formeel strafrecht
- Regels voor opsporing, vervolging en berechting
- Voorbeelden slides
- Wetboek van Strafvordering (Sv)
- Bijzondere strafwetten
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)
- Verbod op foltering (art. 3 ERVM)
- Recht op vrijheid (art. 5 EVRM)
- Recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM)
Het Nederlandse strafrecht: beginselen
- Vervolgingsmonopolie OM (geen eigenrichting)
- Legaliteitsbeginsel => gedrag alleen strafbaar als het strafbaar is gesteld (in de wet
vastgelegd), overheid mag alleen middelen inzetten die in de wet geregeld zijn
- Onschuldspresumptie => onschuldig tot het tegendeel bewezen is
- Nemo tenetur => vanuit Europese recht, niemand kan gedwongen worden om aan eigen
veroordeling mee te werken (zwijgrecht)
- Recht op een eerlijk proces
- Subsidiariteit (het meest geschikte middel)
- Proportionaliteit (geen grotere inbreuk dan nodig)
2. Het strafproces
Het strafproces
- Voorbereidend onderzoek
Alles wat voorafgaat aan het onderzoek ter terechtzitting
- Onderzoek ter terechtzitting
Rechter zal oordeel vellen in de rechtbank
- Beraadslaging en uitspraak
- Rechtsmiddelen
- Tenuitvoerlegging
De opsporing
- Onderzoek naar een strafbaar feit
- Bijvoorbeeld na aangifte
- Onder leiding van de officier van justitie
, - Belangrijke rol rechter-commissaris (onafhankelijk)
- Een verdachte komt in beeld
De vervolging
- Opportuniteitsbeginsel: het OM hoeft niet te vervolgen
- Sepot
- Transactie
- Strafbeschikking
- Artikel 12 SV
- Dagvaarding verdachte voor de rechter brengen
Beraadslaging en uitspraak
- Raadkamer
- De rechter moet een beslissing nemen!
- Uitspraak binnen een redelijke termijn
- Hoger beroep
Hoger beroep
- Eerste aanleg: de rechtbank
- Hoger beroep: het Gerechtshof
- Cassatie: de Hoge Raad
Alleen rechtsvragen
Meestal geen zitting
Tenuitvoerlegging
- Gevangenisstraf, taakstraf of boete
Samenvatting: het strafproces
- Voorbereidend onderzoek
- Dagvaarding
- Onderzoek ter terechtzitting
- Beraadslaging en uitspraak
- Evt. hoger beroep
- Tenuitvoerlegging
3. De beslissing van de strafrechter
Het beslissingsschema van de rechter
- Art. 348 Sv = formele vragen (proces)
Is de dagvaarding geldig?
Is de rechter bevoegd?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kerstinschuit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,16. Je zit daarna nergens aan vast.