College 1: geschiedenis en aandacht voor vaders in onderzoek
Waarom vaders?
Vaders zijn een lange tijd (en soms nog steeds) ondervertegenwoordigd geweest
in onderzoek.
Redenen hiervoor zijn:
Lastig te betrekken bij onderzoek (minder snel geneigd mee te doen)
Rol van vaders minder belangrijk? (bias vanuit onderzoekers)
Echter lijkt er een verandering hierin te komen.
Mogelijke verklaringen hiervoor zouden kunnen zijn:
Moeders werken meer
Veranderende opvattingen en attitudes
Meer betrokkenheid van vaders
Dynamischere relaties
Culturele diversiteit
Korte geschiedenis:
‘’Multifaceted conceptualization of fathers’ roles’’
De rol van vaders kan opgedeeld worden in 4 fases/periodes in de geschiedenis:
1. Morele leider:
Dit is bijbels en komt uit Noord-Europa en Amerika.
Dit is de vader die niet actief betrokken is maar moreel de lijnen uitzet.
Dit is rond 1800 (in ieder geval voor de industriële revolutie/1900).
2. Kostwinner: rond industrialisatie
Rond industrialisatie toen waren vaders minder in en rondom het huis.
Het gezin begon een beetje uit elkaar te vallen, want mannen moesten de
fabriek in.
Langzamerhand werd de vader een kostwinner die niet betrokken was bij
het gezinsleven.
Het geld verdienen als vader daar kwam nadruk op te liggen.
3. Rolmodel: rond WO II
Freud stelde vanuit de psychoanalystische theorie dat vaders (vooral voor
zonen) belangrijk waren als sekse-rolmodel. Dit is in de jaren ’30-’40 (rond
WWII).
Hier kwam het idee dat de ouders en kind in een wederkerige relatie
zitten.
Een tegenstroming was behaviorisme die de aanname hadden dat gedrag
aangeleerd is. Zij waren dus fel tegen de psychoanalytische theorie.
De eerste resultaten over de effecten van de afwezigheid van
vaders (tijdens de WWII) zijn dat het gezorgd heeft voor
problemen in de psychosociale ontwikkeling en schoolprestaties.
1
Vaders 2023-2024
, Het voordeel van de afwezigheid was dat vrouwen nu moeten beginnen
met werken. Het nadeel was dat vrouwen na de oorlog dus weer moesten
stoppen met werken.
Rond de jaren ’50 en ’60 was de babyboom. In deze tijd werd de vader
gezien als ondersteuner van de moeder.
Volgens Nederlandse opvoedingsadviezen moest een vader meer zijn dan
alleen ‘een man die bij ons aan tafel eet’’.
Het idee was dat de man er vooral moest zijn als ondersteuner van de
moeder in de vorm van begrip, trouw en toewijding.
Dit was dus vooral gericht op de vader-moeder relatie en niet vader-kind
relatie.
Kinderarts Spock was revolutionair en vond dat vaders te weinig deden.
Hij zei dat vaders een echte vader moesten zijn dus ook flessen geven en
luiers aandoen.
Bowlby kwam met de gehechtheidstheorie en met monoporty – dat is
het fenomeen dat kinderen maar één hechtingsfiguur nodig hebben.
Hieruit werd opgemaakt dat de moeder de belangrijkste verzorger was en
dat die dus vooral moest opvoeden.
4. De zorgende vader: rond ‘70
Vanaf de jaren ’70 en hierbij kwam het idee dat iedereen kan opvoeden.
Het idee dat de opvoeding vanzelf kwam werd verworpen en het idee dat
het een vaardigheid was die actief toegepast moest worden werd
populairder.
Emancipatie nam toe in deze tijd.
Spock zei dat vaders even goed als moeders in staat zijn kinderen en
huishouding te verzorgen, maar dat hun bijdrage alle waarde verliest als ze
dit werk doen om hun vrouw een gunst te bewijzen, aangezien ze daarmee
stilzwijgend toegeven dat het eigenlijk niet hun werk is.
In de jaren ’80 werd opvoeden een doelgericht proces.
Dit is ook een periode waarin opvoedboeken voor vaders kwamen.
Op een gegeven moment kwam de fase van de ‘onhandige vader’. Dit is
nog redelijk recent en gaat eigenlijk een beetje terug naar vroeger en de
stereotype beelden van de vader die incompetent zou zijn om een kind op
te voeden.
Vanaf de jaren ’90 kwamen campagnes om vader meer te betrekken bij de
opvoeding en ook kwam er meer serieuze aandacht voor in de media.
2
Vaders 2023-2024
,Betrokkenheid (‘Involvement’):
Er is onderzoek gedaan naar ‘father involvement’ door Lamb-Pleck (jaren ’80).
De eerste indeling uit de jaren ’80 bestond uit:
1. Accessibility = (toegankelijk voor het kind) dus je bent beschikbaar maar
niet direct betrokken. Bijvoorbeeld: je zit boven te werken en je hebt tegen
je kind gezegd dat ze mogen storen als er iets is.
2. Engagement = directe betrokkenheid/directe interactie met het kind.
Bijvoorbeeld: spel en verzorging.
3. Responsibility = verantwoordelijkheden nemen over het kind. Onzichtbaar
zorgen.
Bijvoorbeeld: afspraken met school en artsen, cadeautjes kopen, brengen
naar sport.
Men vond die drie delen wel iets te simplistisch en toen kwam er een revised
conceptualization – er werden opeens vijf stappen beschreven:
Bronnen van betrokkenheid vader: Pleck, 2012
1. Motivatie van de vader
2. Skills and self-confidence: je kunt het wel willen maar als je enorm
onzeker bent als vader.
3. Social support: bijv. grootouders kunnen invloed hebben op jouw
beslissingen. Moeder ook toelaten dat de vader voor het kind gaat zorgen.
4. Absence of institutionele barriers: beleidsaspecten, bijv. Is
kinderopvang aanwezig en betaalbaar? Is het mogelijk om verlof op te
nemen?
Motivatie: waarom is de ene vader meer gemotiveerd om betrokken te zijn dan
de ander?
Biologisch-evolutionair perspectief:
3
Vaders 2023-2024
, Waarom investeren vaders in de opvoeding van hun kinderen?
Hebben kinderen met een afwezige vader minder overlevingskans?
Hypothese = een vader investeert meer tijd in het kind als hij de
biologische vader is.
Psychosociale motivatie:
Opvattingen en attitudes over vader betrokkenheid bijv.:
‘’Vaders spelen een centrale rol in de ontwikkeling van een kind.’’
‘’Vaders zouden evenveel tijd aan de opvoeding moeten besteden als
moeder.’’
Empirisch onderzoek naar vaders:
Correlationeel studies met een simpel design
Zo vader zo zoon: correlatie was klein (biologie is ook belangrijk)
Studie naar afwezige vaders: je kan niet zomaar een simpele conclusie
trekken. Er spelen allerlei mediërende factoren een rol, er is geen direct
verband, dat verband loopt via
andere factoren;
Recentere studies:
Longitudinaal
onderzoek naar
vaderbetrokkenheid
Verschillen in
opvoedgedrag vaders
en moeders
Biologische aspecten van het vaderschap
Observatie van vadergedrag
Conclusies onderzoek Hofferth et al.:
Biologische relatie is geen voorspeller van betrokkenheid vader
Alleenstaande vaders zijn het meest betrokken
De relatie tussen gezinssamenstelling en betrokkenheid wordt gemedieerd
door attitude
Zowel attitude als betrokkenheid van vaders tegen tussen 1997 en 2003.
4
Vaders 2023-2024
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daniellegugg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.