Alles wat je moet kennen voor rechtsfilosofie in een bestand! Het bevat een gestructureerde en overzichtelijke weergave van alle informatie uit de colleges. Daarnaast vind je op het eind oefenvragen die ook in het tentamen zouden kunnen komen, inclusief antwoorden en uitleg daarvan. Heb je vragen? ...
,Is de Europese Unie een politieke gemeenschap
In welke zin zou de EU een Unie zijn en Europees zijn en bestaat er zoiets als een EU-volk
Samenvatting
Inleiding van het vak
Het is het vervolg op rechtsfilosofie A met de casus van de vier personen in de afgesloten grot.
Cursus gaat over het gebruik van het woordje “wij”. Bijvoorbeeld als we bezuinigingsmaatregelen
invoeren, op naam van welke “wij” doen we dat dan. Op naam van wie opereert de EU. Hoe kan het
zo zijn dat Zuid-Europa moet bezuinigen en Noord-Europa minder. Recht is niet iets op kantoor, het
grijpt daadwerkelijk in, in de maatschappij.
Dus: in welke zin is de EU een Unie en in welke zin is de EU Europees?
Hoofdvraag en onduidelijkheden van de EU
Is de EU naast een juridische ook een politieke gemeenschap en zo ja, welke implicaties heeft dat dan
voor de gedachte van een Europees volk. Bij het beantwoorden hiervan gaat het om de eerste pijler
(komt later). Antwoord hierop is (zoals ook volgt uit advies van RvS op het Verdrag) in praktische zin
belangrijk: hiervan is afhankelijk of rechtstreekse werking en voorrang van EU-recht wel binnen
democratie past.
Het antwoord van HvJEU is dat het Verdrag méér is dan wederzijdse plicht tussen staten.
Daar komen ze op door teleologische interpretatie en zien we aan Van Gend en Loos.
HvJEU legt zich verder uit in Costa Enel: absolute voorrang van het EU recht.
Door deze twee arresten kunnen we de EU met een federatie vergelijken. Daardoor zou je kunnen
zeggen dat het gemeenschapsrecht (EU) nieuw is (van Gend en Loos) en eigen (Costa Enel), dus een
autonome rechtsorde. Het gemeenschapsrecht is een middel om de doelen van de EU te bereiken
blijkbaar (lezen we af uit die twee teleologische interpretaties).
Je kunt je afvragen of het verdrag wel een constitutie is. Is er wel een Europees volk en als gevolg
daarop: kunnen we ons tevreden stellen met de EU als eigen rechtsorde of moeten we onderzoeken
of het niet een politieke orde is?
In welke zin is de EU een Unie of Europees
In welke zin is de EU een Unie
RvS worstelt met positie van de EU: gunnen we de EU een constitutie, een politieke gemeenschap of
misschien wel een federale staat. Kenmerken EU:
De EU heeft een soort Grondwet: iedereen stemde tegen het voorstel en toch is er een
constitutioneel handvest van Europa gekomen met zelfde betekenis als Gw. Pleegde de RvS
hiermee een soort coupe?
Aan de ene kant komt de EU iets dichter bij elkaar door eenwording, aan de andere kant
drijft het uit elkaar: west en oost door religie en noord en zuid door crisis.
Inmiddels hebben we minder blokkades voor het bereiken van een gemeenschappelijke
markt omdat Van Gend en Loos en Costa v. ENEL teleologische interpretatie hebben,
namelijk middel (voorrang en rechtstreeks) om doel gemeenschappelijke markt te bereiken.
o Gevolg: procederen bij nationale rechter en EU-recht inroepen door prejudiciële
procedure en nationaal primair recht kon geen beroep meer op gedaan worden
boven het (secundaire) EU-recht.
o Met deze arresten trachtte het hof een federalisering van de EU en heeft zichzelf tot
constitutioneel hof bestempeld. Sluitstuk hiervan was Les Verts arrest: die zei dat
Het Verdrag een constitutioneel handvest van de EU was. Terwijl er niet echt
een grond was waarop EU kon zeggen dat er een Grondwet was
EU is een nieuwe (autonome) rechtsorde.
,In welke zin is de EU Europees
Europa is een gebied zonder buitengrenzen, dit heet het Romano Prodi’s probleem. Afvragen:
Rusland zou er deels invallen maar als die Europees is, waarom China dan ook niet. Het is dus
geen geloofwaardige grens. EU heeft wel een duidelijke grens. Wat maakt nou dat Rusland
niet tot de EU toe mag treden. En als dat wel mag, waarom China dan niet.
Spanje heeft twee enclaves in Marokko. Als dat deeltje bij de EU mag, waarom Marokko zelf
dan niet. Moeilijk omdat de landsgrenzen van Europa niet vast te stellen zijn.
Het beeld van de EU (de landkaart met het lichte rondje met sterren in het midden) is bijzonder. Ze
trekken je ogen naar het midden dus verbergen de grensproblematiek die we dus net besproken.
Bovendien is het middelpunt hierin Berlijn, maar zou Nederland dat zomaar accepteren. Waar
Europa/volk van EU begint en eindigt verdoezelt dit plaatje dus ook een beetje: niemand weet het.
Hoe komen deze problemen terug op niveau van rechtspraak
Samenvatting gevolgen van teleologische interpretatie van het Verdrag van Rome
Van Gend en Loos (nieuwe rechtsorde) = rechtstreekse werking en autonome orde
Costa vs. ENEL (eigen rechtsorde) = voorrang van gemeenschapsrecht
Vergelijking met de Federale rechtsorde = afhankelijk van hoe je het Verdrag leest. Zo meer.
Van Gend en Loos en Costa vs. Enel
Beide teleologische interpretatie, dus met als doel de eenwording van de EU. Eenwording was
nieuwe manier om sterk te staan tegen andere mogendheden en oorlog te voorkomen door een
gemeenschappelijke markt op te zetten, middels vier vrijheden. Probleem vrijheden: kan pijnlijk zijn
dat je eigen bier niet meer goed concurreert tegen bier ander land.
Gevolg: landen probeerden omzetting van EU-recht in nationaal te verlangzamen.
Arresten: impasse doorbreken die hierdoor ontstond.
o Van Gend en Loos rechtstreekse werking: Pacta Sund Servanda
Staat moet rechten en plichten van verdrag uitvoeren mits staat is ingestemd
met het verdrag
Alleen staten hebben plichten onder internationale verdragen. En Van Gend
en Loos voegt hier ingezetenen aan toe onder voorwaarden. Je wordt
hiermee uitgenodigd om jezelf als Europese burger te zien en op te komen
voor belang van de EU tégen je eigen staat.
o Costa Enel voorrang van het EU-recht (ook secundair) over al het nationale recht
(ook Gw). Met redenatie teleologisch: als je gemeenschappelijke markt wil bereiken
moet je de middelen gebruiken en die zijn rechtstreekse werking en voorrang.
Van Gend en Loos spreekt over nieuwe rechtsorde. Costa Enel over eigen rechtsorde en de
rechtsordes van de lidstaten zouden vreemde ordes zijn.
Interessant: advies en idee van HvJEU leidde tot idee dat ze eigenlijk zeiden dat de EU een
federatie is (net als Duitsland of de VS).
Na de arresten: de lidstaten hebben alles geaccepteerd, dus bindend recht geworden.
Les Verts arrest: zei dat de EU een rechtsgemeenschap is waar alle rechtsmiddelen en
legaliteitscontrole hebt op handelingen van de instellingen van de staat.
o Instellingen: EP, EU-Commissie, HvJEU etc. HvJEU zegt dat als de instellingen een
geschil hebben dat hij dat mag beslechten maar ook dat als instelling van de EU met
een lidstaat een geschil heeft dat de HvJEU dat mag beslechten. Dus HvJEU neemt
bevoegdheid op horizontaal niveau maar ook op verticaal (federaal) niveau.
o Gevolg: precies hetzelfde als in een federatie: horizontale en verticale
bevoegdheidscontrole.
o Wat is dan nog wel het verschil: in een federatie staat het volk boven de Grondwet.
Maar in de EU staan de lidstaten boven het Verdrag, niet het Europese volk want dat
bestaat niet. Je zou dus kunnen zeggen dat er geen basis is om te zeggen dat wij ons
, moeten houden aan uitspraken van het HvJEU. Om dat probleem te ondervangen is
er rechtstreekse werking en voorrang ingevoerd, anders had deze constructie zoals
hij nu inmiddels werkt (m.b.t. het EU-recht) niet gekund.
We spreken van een autonome rechtsorde van de EU, maar op grond waarvan: misschien omdat hij
autonoom is ten opzichte van de rechtsordes van de lidstaten. Ook hier zou je kunnen zeggen boven
het Verdrag staan de lidstaten, niet het volk, dus kun je het niet autonoom noemen. De vraag of we
“wij Europeanen” kunnen zeggen blijft dus bestaan.
Preambule Verdrag van Rome noemt “volkeren van Europa” dus zou zeggen van niet.
Duidelijk verschil met VS-Grondwet “we the people” dus echt Amerikaans volk.
VK zegt met de Brexit eigenlijk ook dat er geen Europees volk is.
Op het eerste oog lijkt de EU in het federatie systeem te passen. In verdere opbouw van cursus gaat
het over dat EU wel/niet autonome orde is en wel/niet politieke gemeenschap etc.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Pienroodhuyzen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
