DEPARTMENT OF EUROPEAN, PUBLIC AND INTERNATIONAL LAW
RESEARCH GROUP OF CONSTITUTIONAL LAW & HUMAN RIGHTS CENTRE
MENSENRECHTEN IN DE PRAKTIJK: BRONNEN,
REIKWIJDTE, IMPLEMENTATIE EN BEPERKINGEN VAN MENSENRECHTEN
Vrijdag 15 februari 2019
Yves Haeck
o Wat zijn de bronnen van de hedendaagse
mensenrechten?
o Hoe komt een mensenrechtenverdrag tot stand?
o Hoe worden mensenrechten geïmplementeerd?
o Wat is de reikwijdte van de verplichtingen
voortspruitend uit mensenrechten?
o Hoe worden mensenrechten beperkt?
o Waarom aanvaarden staten verplichtingen
voortspruitend uit mensenrechten?
2
UVRM heeft jaren geduurd → BUPO en ECOSOC (2 convenanten ter operationalisering van
de UVRM) 10 jaar vooraleer aangenomen en nog eens 10 jaar vooraleer inwerkinggetreden
Beperkingsmechanismen en uitsluitingsmechanismen (staten die rechten en vrijheden van
personen beperken)
, WAT ZIJN DE BRONNEN VAN DE
HEDENDAAGSE MENSENRECHTEN?
◙ Statuut ICJ / IGH:
o Internationale verdragen
o Internationaal gewoonterecht – jus cogens
o (Internationale) algemene rechtsbeginselen
o Rechtspraak en rechtsleer
o Unilaterale handelingen staten
o Besluiten van internationale organisaties (bindend + soft law)
o Grondwetten en wetgeving
pag. 3
Internationaal recht van mensenrechten > internationaal publiekrecht
Bronnen van internationaal publiekrecht:
Art. 38 van het Statuut van het IGH
Internationale verdragen (mensenrechtenverdragen worden aangenomen in het
kader van een universele organisatie (de VN) of in kader van georganiseerde
instellingen van de VN, bv. IAO/ILO (→ werkomstandigheden voor arbeiders of
rechten van Inheemse volkeren) of in het kader van regionale organisaties (bv. Raad
van Europa of de EU (handvest van de grondrechten) of in Afrika: de Afrikaanse Unie
en in Amerika: OAS = Organisatie van Amerikaanse Staten) of subregionale
organisaties)
Internationaal gewoonterecht (bv. verbod van foltering, slavernij) → geldt niet voor
persistent objectors
Jus cogens: bindt ook persistent objectors (staat hoger dan gewoonterecht) (bv.
verbod van kolonisatie, rassensegregatie)
→ discussie: verbod van foltering en slavernij = jus cogens?
Algemene rechtsbeginselen (evenredigheidsbeginsel, proportionaliteitsbeginsel,
billijkheidsbeginsel…)
Rechtspraak en rechtsleer (uitspraken van nationale en internationale rechters +
doctrine)
Besluiten van internationale organisaties (soft law ( hard law = verdragen,
gewoonterecht…) = verklaringen, richtsnoeren… bv. migratiepact →
interpretatiemiddel: rechten verder ontwikkelen, interpretatie voor internationale of
nationale toezichtsorganen/rechters of aanzet om later te komen tot internationale
gewoonte)
Grondwetten en wetgeving
Rapport van Amnesty International: bron van recht? → ja (onder rechtsleer plaatsen)
, HOE KOMT EEN MENSENRECHTENVERDRAG
TOT STAND?
Verenigde Naties:
Ratificatie
NGOs en en
Lobby Resolutie Studie Resolutie Verklaring Resolutie Verdrag
delegaties inwerking-
treding
Al. Caraïben
Lemkin
HRW
pag. 4
Bezorgd Lobby- Aan- Studie Resolu- Drafting Resolu- Draft- Onder-
-heid werk voor name tie en aan- tie ing en tekening,
NGOs resolutie resolutie oproep- name oproep- aan- ratificatie
en dele- oproep- oproep- end tot verklar- end tot name en
end tot end tot inwerking
gaties verklar- ing verdrag ver-
studie studie -treding
ing drag verdrag
Hoe komt een verdrag tot stand? (VN)
→ onderhandelingen die worden gevoerd door staten onder de auspiciën van de VN (in VN
comités/commissies)
→ staten/individuen/NGOs dwingen staten om te beginnen onderhandelen (rechten moeten
in bepaald verdrag terechtkomen)
→ studie: noodzaak om tot verdrag te komen (Algemene Vergadering van de VN)
→ resolutie aannemen die oproept om een studie te maken over de noodzaak van het in een
instrument gieten van een aantal rechten
→ op basis van de conclusie van die studie: Algemene Vergadering overtuigen dat er
noodzaak is om verklaring aan te nemen (voor een verdrag meestal een verklaring
aannemen)
→ verklaring = soft law
→ Algemene Vergadering neemt resolutie aan waarbij gezegd wordt “ja onderhandelingen
kunnen starten over de aanname/draften van een verklaring
→ verklaring wordt aangenomen binnen de VN AV (Bv. VN
Vrouwenrechtenverdrag/Kinderrechtenverdrag)
→ verklaring aannemen die oproept tot onderhandelen en aannemen van een verdrag
→ verdrag wordt geschreven en aangenomen door AV van de VN
→ aanzet: komt vaak van staten of NGOs
→ in 1993: oprichting van de VN Hoge Commissaris voor de Mensenrechten → Amnesty
heeft daarvoor/jaren aan een stuk (Wereldconferentie in Wenen 1993) een belangrijke rol
gespeeld
, → ook nationale mensenrechten-NGOs: VN-verdrag tegen foltering is er gekomen onder
impuls van een Zwitserse NGO (Zwitsers Comité tegen foltering)
→ IGH: Caraïbische eilandstaten hebben daarvoor gelobbyd bij de VN (ook staten)
→ ook individuen: LEMKIN (resolutie die de AV opriep om een verdrag aan te nemen dat
genocide zou verbieden en pogingen daartoe zou bestraffen) → Genocideverdrag (1948)
➢ Geven aanzet maar zijn ook nog actief doorheen het proces (bv. bij studie, zelf studie
maken en eigen studie overmaken aan VN orgaan dat zich op dat moment buigt over
studie, resolutie…)
→ Eenmaal mensenrechtenverdrag is aangenomen door de Algemene Vergadering →
openstellen voor ondertekening (staten zijn vrij: goedkeuren, ratificeren) → NGOs zetten
(eigen) regeringen onder druk om te ratificeren
(studies kunnen ook gebeuren in ondergeschikte comités)
AV heeft een aantal subcomités: discussiëren over precieze tekst van verklaring/verdrag
→ ook andere commissies: bv. Vrouwenrechtenverdrag: Commission on the Status of
Women (functionele/ondergeschikte commissie binnen VN-familie)
→ staten hebben laatste woord: organen zijn samengesteld uit vertegenwoordigers van
staten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper reneedemeulenaere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.