Samenvatting

Samenvatting Sociale Omgeving en Gedrag + Begrippenlijst

1 keer verkocht

Instelling
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)

Met deze samenvatting heb ik een 7,5 gehaald! Bevat een samenvatting en een begrippenlijst. Leer ze :)

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 46 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 21 januari 2025
Aantal pagina's 46
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

sociale omgeving en gedrag

€7,56

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Hoofdstuk 1 – Sociale Psychologie in de praktijk

Wat is het doel van sociale psychologie?
Het begrijpen van menselijk sociaal gedrag en de bijbehorende cognities, motivaties en emoties.
Vaak wordt hiervoor gebruikgemaakt van laboratoriumexperimenten.

Wat is het nadeel van laboratoriumexperimenten?
Dat bevindingen soms ver van de werkelijke maatschappelijke problemen af lijken te staan.

Waarom hebben maatschappelijke problemen een sociaal psychologisch aspect?
Ze ontstaan door menselijke cognities of gedrag. Voor het oplossen en voorkomen van deze
problemen moeten attitudes, waarden en gedrag veranderd worden.

Wat doen sociaal psychologen?
Spelen een belangrijke rol in het vinden van een goede oplossing voor een sociaal probleem.
Eerst, onderzoeken welk gedrag het probleem veroorzaakt. Daarna onderzoeken ze welke factoren
dat gedrag beïnvloeden. Als laatste is het belangrijk dat ze weten welke interventietechnieken
beschikbaar zijn om het gedrag te veranderen.

Wanneer zijn gedragsveranderende programma’s het meest effectief?
Als ze gericht zijn op de antecedenten van gedrag

Er wordt onderscheid gemaakt tussen sociale psychologie toegepaste psychologie
Sociale psychologie is het wetenschappelijke veld dat de natuur en oorzaken van individuele
gedachten en gedragingen in sociale situaties probeert te begrijpen.
Toegepaste sociale psychologie is de systematische toepassing van constructen, principes,
theorieën, onderzoeksmethoden en interventietechnieken om sociale problemen te begrijpen.

Wat is een construct?
Een duidelijk gedefinieerd latent kenmerk dat niet direct te observeren is, maar wel meetbaar is.
Worden gezien als bouwstenen van psychologische principes en theorieën.

Wat is een principe?
Een stelling van hoe een psychologisch proces werkt en het beschrijft de basisprocessen van
menselijke gedachten.

Voorbeelden van principes
Voet-tussen-de-deur techniek, cognitieve dissonantie of beschikbaarheidsheuristiek.

Wat is een theorie?
Wanneer een set van principes geobserveerde gebeurtenissen beschrijven, verklaren en
voorspellen.

In welke twee opzichten verschillen sociale psychologie en toegepaste sociale
psychologie van elkaar?

1. Sociaal psychologen zijn vooral geïnteresseerd in het ontwikkelen en testen van theorieën.
Richten zich op het begrijpen van hoe mensen zich gedragen, denken en voelen in sociale situaties.
Dit omvat onderzoek naar attitudes, motivaties en emoties, vaak via laboratoriumexperimenten.
Toegepaste psychologen zijn vooral bezig met het begrijpen en oplossen van praktische problemen.
Onderzoeken de oorzaak van problematisch gedrag, identificeren beïnvloedende factoren en
ontwikkelen interventietechnieken om gedrag te veranderen.
2. Sociaal psychologen maken gebruiken van een deductieve benadering. Toegepaste psychologen
maken gebruik van een inductieve benadering.

Wat is een deductieve benadering?
Begint met een theorie, onderzoekt daarna in hoeverre deze theorie helpt bij het begrijpen van
specifiek gedrag.

Wat is een inductieve benadering?
Begint bij het sociale probleem, onderzoekt daarna in hoeverre theorieën dat probleem kunnen
verklaren.

Welke overeenkomsten hebben sociale psychologie en toegepaste sociale psychologie?
Beide maken gebruik van dezelfde doelen en factoren, houden zich bezig met het ontwikkelen van
testen en theorieën en gebruiken de wetenschappelijke methode.

1

,Wetenschap verwijst naar twee dingen, welke?
Leidende kernwaarden van wetenschap en het vertrouwen in wetenschappelijke methoden

Voordat een onderzoek wetenschappelijk genoemd mag worden, moet deze aan
bepaalde kernwaarden voldoen. Welke?

 Objectief - bias moet minimaal zijn
 Onderzoeker moet ruimdenkend zijn – ook bewijs accepteren als het tegen zijn eigen of
andere bestaande ideeën ingaat
 Onderzoek moet sceptisch ingesteld zijn – bevindingen worden alleen nauwkeurig gezien
nadat ze herhaaldelijk zijn geverifieerd
 Onderzoek moet nauwkeurig worden uitgevoerd – voorzichtig en precies data verzamelen

Ook moet onderzoek aan enkele ethische voorschriften voldoen, welke?
Respect voor de rechten van deelnemers en het vermijden van schade. Achteraf debriefing etc.

Sociale psychologen en toegepaste sociale psychologen hebben vier belangrijke
wetenschapsdoelen, welke?

1. Het beschrijven van een fenomeen waardoor dit fenomeen geïdentificeerd en gespecificeerd kan
worden
2. Het voorspellen waardoor het fenomeen beter begrepen kan worden
3. Doordat er bij het voorspellen wordt gekeken naar oorzaken van het fenomeen, kan er iets
gezegd worden over oorzakelijk verband
4. Er kan een verklaring worden gegeven over waarom een fenomeen plaatsvindt of het verschijnt

Gedrag en gedachten worden gevormd door allerlei factoren, welke?

 Individuele factoren – persoonlijke eigenschappen, interpersoonlijke kenmerken,
processen
 Culturele factoren – hoe culturele waarden cognities en gedrag beïnvloeden
 Situationele factoren – contextuele factoren die gedrag en gedachten kunnen
beïnvloeden
 Sociale factoren – het effect van meningen en acties van anderen op onze gedachten en
gedrag
 Biologische factoren – het effect van biologische processen en genetica op gedachten en
gedrag

Toegepaste psychologie heeft een aantal specifieke eigenschappen, welke?

 Persoonlijke waarden – psychologen moeten zich bewust zijn van hun persoonlijke
waarden en de manier waarop die hun werk kunnen beïnvloeden. Keuzes moeten
waardevrij gemaakt worden, ofwel gebaseerd op objectieve en empirische data.
 Meerdere theorieën, interventies en methoden – vaak wordt niet één theorie etc.
toegepast, maar meerdere omdat problemen vaak complex zijn met verschillende factoren
die kunnen bijdragen.
 Interdisciplinair onderzoek – het is voor sociale psychologen nodig om te streven naar
multi- of interdisciplinair onderzoek en samenwerking omdat maatschappelijke problemen
bestaan meestal uit meerdere factoren, die niet alleen van sociaalpsychologische aard zijn.
 Veldonderzoek – dat zijn natuurlijke omgevingen waar mensen leven of werken. Hebben
meestal een hoge externe validiteit, maar lage interne validiteit. Het is echter lastig om
hierin goede conclusies wat betreft causale relaties te stellen omdat er weinig controle over
de variabelen kan plaatsvinden.
 Maatschappelijk nut – het doel van de toegepaste sociale psychologie is om sociale
problemen te begrijpen en op te lossen, zodat kwaliteit van leven verbetert. De sociale
problemen worden verminderd door het veranderen van normen, attitudes, waarden,
gedragingen en percepties van mensen.

In de praktijk zijn er drie grote rollen die toegepast sociaal psychologen kunnen
aannemen, welke?

1. Consultant – assisteren van groepen, individuen en organisaties
2. Beleidsadviseur – advies geven over het aanpakken van sociale problemen
3. Onderzoek van sociale problemen – antecedenten van gedrag bestuderen om problemen aan te

2

,pakken

Hoofdstuk 2 - theorieën

Wat ziet de sociale psychologie als de oorzaak van alle sociale problemen?
Menselijk gedrag

Wat is het kennistekort model/knowledge-deficit model?
Stelt dat sociale programma’s niet efficiënt gebruikt kunnen worden, omdat individuen te weinig
kennis hebben, maar motivatie blijkt belangrijker dan kennis voor gedragsverandering.

Wat is belangrijker voor gedragsverandering, kennis of motivatie?
Motivatie

Theorieën zijn op drie manieren van belang, welke?

1. Geven verklaringen voor menselijk gedrag, helpen een probleem te analyseren en de
situatie te begrijpen.
2. Suggereren interventies om problematisch gedrag te veranderen. Dragen bij aan het
oplossen van problemen.
3. Kunnen praktisch worden, waardoor ze getest kunnen worden.

Wat doet een actieonderzoek model/action research model?
Zorgt voor herhaling van de wetenschappelijke cyclus. Omdat de onderzoeker de situatie opnieuw
analyseert, de interventie verfijnd, uitvoert en beoordeelt. De relevantie van theorieën word zo
getest.

Wat zijn theorieën?
Ideeën om geobserveerde gebeurtenissen te verklaren. Vormen basis voor het begrijpen van
menselijk gedrag.

Waaruit bestaan theorieën?
Constructen

Wat zijn constructen?
De affectieve, cognitieve of motivationele aspecten van menselijk gedrag. Bijvoorbeeld een
attitude.

Wat is een hypothese?
Een toetsbare voorspelling afkomstig uit een theorie. Hypotheses worden getoetst.

Wat zijn modellen?
Ontstaat wanneer een theorie in onderzoek bevestigd is. Ze beschrijven meerdere processen en
hun oorzakelijk verband.

Noem een voorbeeld van een theorie?
Rational choice theory/rationele keuze theorie. Stelt dat individuen gemotiveerd zijn zich te
gedragen op een manier die aan hun eigen belangen voldoet. Bijvoorbeeld dat beloond gedrag
versterkt wordt.

Wat is de attributietheorie?
Een van de eerste theorieën op het gebied van de sociale cognitie. Gaat ervan uit dat mensen op
een intuïtieve manier gedrag proberen te verklaren door interne, persoonlijke of externe,
situationele attributies te maken.

Wat is de fundamentele attributiefout?
Stelt dat men geneigd is slecht gedrag van zichzelf toe te schrijven aan externe oorzaken, maar
van anderen aan interne oorzaken.

Wat is de cognitieve dissonantietheorie?
Stelt dat mensen consistente gedachten en acties willen behouden. Als gedachten en acties niet
overeenkomen, is dit psychisch oncomfortabel.

3

, Wat is de theorie van gepland gedrag (Theory of Planned Behavior)?
Stelt dat de beste voorspeller van gedrag de intentie van een individu is. Deze intentie wordt door
drie constructen beïnvloed: attitude, waargenomen gedragscontrole en subjectieve normen.

Wat is attitude?
Iemands evaluatie op gedrag

Wat is waargenomen gedragscontrole/perceived behavior control?
De overtuiging over de mate waarin het gedrag haalbaar is

Wat zijn subjectieve normen?
Overtuigingen van een persoon over wat anderen die belangrijk voor hen zijn, vinden dat ze zouden
moeten doen.

Waar gaat het over als we het hebben over sociale invloed?
Verandering van gevoelens, gedachten en gedrag.

Wat is conformity/overeenstemming?
Iemand die bewust zijn gedrag aanpast, zodat het overeenkomt met sociale verwachtingen.

Wat is imitatie?
Het (vaak) onbewust nadoen van de acties. Wordt gezien als aangeboren neiging van mensen.

Er zijn drie manieren waarop een persoon geörienteerd kan zijn, welke?

1. Rol-georiënteerd
Is geneigd zich aan de regels te houden als hij ervaart dat dit bij zijn rol hoort
2. Regel-georiënteerd
Houd zich aan de regels als hij weet dat er externe gevolgen zijn verbonden aan het
verbreken van regels
3. Value-oriënted/waarde-georiënteerd
Zal zich aan de regels houden, omdat hij het gevoel heeft dat dit het juiste is

Wat is compliance/meegaandheid?
Een aanpassing van gedrag als resultaat van een duidelijk verzoek. Dit kan door drie doelen zijn

1. Het ontwikkelen of behouden van betekenisvolle relaties
2. Het verbeteren van zelfconcept of behouden van een positief zelfconcept
3. Het verminderen van ambiguïteit in een situatie en verkrijgen van een beter gevoel van
realiteit

Wat is obedience/gehoorzaamheid?
Een gedragsverandering die plaatsvindt als reactie op een duidelijke eis. Milgram heeft hier
onderzoek naar gedaan.

Wanneer vind gehoorzaamheid sneller plaats?
Als een persoon de eis, autoriteitsfiguur en context als wettig ervaart

Wat is het elaboration likelihood model (ELM)?
Stelt dat er verschillende routes van overtuigingen zijn.

 Centrale route – kritische verwerking – bewust – sterk, resistent, langdurig
 Perifere route – oppervlakkige verwerking – onbewust – zwak, veranderbaar, tijdelijk

Wat is ingroup-bias?
Mensen vinden hun eigen groep beter dan andere groepen

Wat is de theorie van identiteitsbehoud?
Stelt dat groepen zorgen voor een positieve groepsidentiteit die het individuele zelfbeeld en het
zelfvertrouwen beschermen

Wat zijn stereotypen?
Algemene geloven over een persoon, gebaseerd op de groep waartoe hij of zij hoort.

Waar kan reageren op negatieve stereotypering toe leiden?
Discriminatie

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.