Samenvatting van vroegmodern naar moderne geschiedenis. Alle leerdoelen komen er in voor en is geschreven aan de hand van McKay, leerdoelen en colleges. Voor dit vak een 8.5 gehaald.
Leerdoelen van vroegmoderne naar moderne
geschiedenis
De wijze waarop de 18e eeuwse verlichting een voortzetting
vormde van de 17e eeuwse wetenschappelijke revolutie
Tijdens de 17e eeuwse revolutie ontstond er kennis van de fysieke wereld en werd er niet meer op
grond van de bijbel en autoriteit maar op grond van waarnemingen en wiskunde berekeningen
beredeneerd. Dit heet empirisme/inductie.
Tijdens de 18e eeuwse verlichting werd dit ook toegepast, maar werd daarbij ook de ratio toegepast
om de menselijke samenleving te begrijpen. Dit heet rationalisme/deductie (verstand gebruiken).
De verschillen tussen de 18e eeuwse verlichting en de 17e eeuwse
wetenschappelijke revolutie
- Tijdens de wetenschappelijke revolutie lag de nadruk voornamelijk op wetenschappelijke
ontdekkingen en vooruitgang in de natuurwetenschappen (astronomie, natuurkunde,
wiskunde).
- Tijdens de verlichting lag de nadruk meer op filosofische en intellectuele veranderingen in de
samenleving als geheel en focuste zich op kwesties zoals rede, vrijheid, politiek, religie en
sociale hervormingen. Ook lag de nadruk meer op het gebruik van rede en kritisch denken
om maatschappelijke problemen op te lossen.
De ideeën van de verlichting over economie, samenleving, religie
en politiek
Economie
- Verlichters vonden dat men het recht heeft op vrijheid en beschermen van bezit. Er kwam
met het sociaal contract:
- Locke: alle mensen zijn vrij en gelijk geboren en mogen zichzelf en hun bezit verdedigen
- Rousseau: het volk is soeverein: mag zichzelf besturen, geen andere autoriteit erkennend,
draagt vrijheid af aan staat. Wel iets van orde nodig: levert stukje vrijheid af aan de staat en
de staat beschermt het volk. Staat mag over veiligheid waken maar echt alleen algemene wil
(De staat moet de volonté générale vertegenwoordigen)
- Het contract mag worden opgezegd als de vorst zich niet aan de wetten van het land houdt
(deze wetten staan in een wetboek en worden door de rechtbank gehandhaafd Trias
Politica).
- Binnen Nederland is er armenzorg en werkverschaffingsprojecten. Kenmerkt solidariteit en
verdeling van welvaart van welgestelde burgers, zij buigen zich over armenzorg.
Samenleving
- Er is sprake van een sfeer van publieke opinie en debat (tijdschriften en koffiehuizen). Op
basis van een rationele discussie kan alles onder kritiek gesteld worden (kerk, monarchie) en
iedereen mag hieraan deelnemen. Volksverheffingen ingesteld gratis kennis.
- Geen censuur, strafrecht humaniseren, beperking/afschaffing lijfeigenen
- Kinderen worden niet langer als mini-volwassene gezien en van nature slecht, maar als kind
en blanco ongeschreven blad. Het kind ontwikkeld naar zijn omgeving. De moeder als
belangrijkste plek in gezin en huisgezin is de plek van opvoeding en geen internaat.
Religie
, Leerdoelen van vroegmoderne naar moderne
geschiedenis
- Verlichters geloven wél in God maar zijn wel tegen de hiërarchie in de kerk en zijn voor een
rationele benadering van God.
- Scheiding van kerk en staat: god is overal en niet te bewijzen maar ook niet te ontkennen.
Voltaire: God heeft alles perfect gemaakt maar bemoeit zich niet langer met zijn creatie.
Spinoza: God en natuur zijn hetzelfde. Geloof wat in strijd is met de rede is onzin want god en
natuur zijn puur rationeel. Mens moet dus afgaan op eigen verstand. God zit overal maar
bemoeit zich niet met ons hij heeft men dus NIET gemaakt.
- Goede en redelijke religie maakt deugdzame burgers: Dwang verboden want leidt niet tot
deugdzame burgers en
- Bijgeloof, machtsmisbruik, (staats)dwang is verboden en religie moet dus hervormd worden.
- Plaatsmaken voor godsdienstverdraagzaamheid of wel tolerantie. Ieder mag op zijn eigen
wijze zalig worden, als die maar naar de hemel gaat en de weg naar de hemel zoekt.
Politiek
- Volgens Rousseau was het volk soeverein: het mag zichzelf besturen en erkent geen andere
autoriteit. Er is wel iets van orde nodig: volk levert stukje vrijheid af aan de staat en de staat
beschermt het volk. Staat mag over veiligheid waken maar echt alleen algemene wil (De staat
moet de volonté générale vertegenwoordigen).
- De Trias Politica wordt gehandhaafd: wetgevende (parlement), uitvoerende (regering),
rechterlijke (rechters).
- Er moet geregeerd worden vanuit de algemene volkswil: regeerders moeten op zoek gaan
naar het algemeen belang van iedereen. Wat besloten is door de algemene volkswil is
bindend.
Verschillende verlichtingsdenkers
Voltaire: Ideeën verdeling van de macht
Conservatief: monarchie is de beste regeringsvorm en is tegenstander van sociale en economische
gelijkheid. De standensamenleving niet per se iets slechts is. Niet per se tegen de standen maar mag
wel dat de 1 en en 2e stand samenwerkten om 3e stand uit te buiten. Vorst is dienaar van het volk die
zich goed moest gedragen op rationele gezonden (Frederik de Grote). Pro-monarchie.
Progressief: kritiek op christendom en katholieke kerk, voorstanders van tolerantie en aanhanger
Deïsme.
Religie: God heeft alles perfect gemaakt maar bemoeit zich niet langer met zijn creatie. (gematigd)
Rousseau:
De mens is van nature goed: Al het kwaad is het gevolg van de beschaving
Politieke regering moet gebaseerd zijn op de instemming van degenen die geregeerd worden.
De algemene volkswil: het principe waardoor geregeerd wordt. Regeerders moeten op zoek gaan
naar het algemeen belang van iedereen. Vorst mag alleen regeren als hij die algemene wil aanvaardt.
Wat besloten is door de algemene volkswil is bindend.
Het volk is soeverein: mag zichzelf besturen, geen andere autoriteit erkennend, draagt vrijheid af aan
staat. Wel iets van orde nodig: levert stukje vrijheid af aan de staat en de staat beschermt het volk.
Staat mag over veiligheid waken maar echt alleen algemene wil (De staat moet de volonté générale
vertegenwoordigen)
Standensamenleving is slecht: eerste verschijnselen van onderdrukking algemene wil
Sociaal contract: de vorst moet zo regeren, mensen staan natuurlijke vrijheid af (groot offer) dus vorst
moet goed zijn best doen om die vrijheid te respecteren. Zolang hij dit niet doet moet de vorst weg.
Locke
, Leerdoelen van vroegmoderne naar moderne
geschiedenis
Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren en mogen zichzelf en hun bezit verdedigen
Kant
Kant heeft niet gezegd dat God dood is, maar dat God niet behoort tot datgene wat wij mensen
kunnen weten. Het bestaan van God kan niet bewezen worden, maar het tegendeel ook niet. Dus
mogen we aannemen, of geloven, dat God bestaat. Het weten moest worden opgeheven om plaats
te maken voor het geloven
Spinoza
God en natuur zijn hetzelfde. Geloof wat in strijd is met de rede is onzin want god en natuur zijn puur
rationeel. Mens moet dus afgaan pp eigen verstand. (radicaal). God zit overal maar bemoeit zich niet
met ons.
De ideeën en invloed van verlichtingsdenkers uit andere landen
De ideeën van Franse filosofen en verlichtingsdenkers hebben invloed gehad op Oost-Europese adel.
Catharina de Grote van Rusland deed enorm veel aan verlichte wetgeving. Zij had 3 hoofddoelen:
1. Ze wilde de West-Europese cultuur naar Rusland brengen en om dit te doen bracht ze
westerse muzikanten en intellectuelen naar Rusland en kocht ze westerse kunst en betuttelde
ze de philosophes.
2. Zij pleitte voor binnenlandse hervormingen . Ze benoemde een wetgevende commissie om
een nieuw wetboek voor te bereiden niet succesvol. Ze bevorderde onderwijs en
wetenschap, voerde religieuze tolerantie in, beperkte marteling, versterkte lokaal bestuur.
Maar: een lijfeigene Pugachev leidde een lijfeigenen-opstand wat een einde maakte aan alle
bedoelingen die Catharina had over de hervormingen. Nu breidde ze zelfs lijfeigenschap uit.
3. Territoriale expansie succesvol. Russische leger onderwierp de Mongolen en Tartaren en
veroverde Kaukasus. Deelde ook Polen op en overwonnen veel slagen tegen de Ottomanen.
4. Vaccinatie
5. Lijfeigenschap afschaffen
Frederik de Grote van Pruisen zag zichzelf als dienaar van de staat: hij werkte hard en leefde
bescheiden en geloofde niet in het goddelijke recht van koningen. De strijd tijdens de Zevenjarige
Oorlog temperde zijn belangstelling voor territoriale expansie en deed hem ertoe denken over een
menselijker beleid omdat zijn onderdanen de staat kunnen versterken.
1. Hij was voor religieuze tolerantie en liet zijn onderdanen geloven in wat zij wilden.
2. Promoveerde de vooruitgang van kennis door scholen te verbeteren en stond
wetenschappers toe hun kennis te publiceren.
3. Wetten werden vereenvoudigd, marteling werd afgestraft en rechters besloten zaken snel en
onpartijdig (onafhankelijke rechters).
4. Na de oorlog wilde hij landbouw en industrie wederopbouwen.
5. Hervormen van bureaucratie cameralisme: de wetenschap van het openbaar bestuur dat
ontstond na de Dertigjarige Oorlog en controleerbaar is. Het betreft het verlicht besturen van
een land en is gericht op het maximaliseren van de welvaart en het welzijn van de
samenleving macht niet misbruiken (controleerbare rechtspraak)
6. Wel bleven privileges van adel bestaan, aangezien zij de ruggengraat waren van het leger en
de staat.
7. Lijfeigenschap afschaffen
Josef II van Oostenrijk-Hongarije:
1. Scholing, kinderen meer naar school gaan
2. Strijd tegen bijgeloof (hij is katholiek en hekserij bestrijden)
3. Volksraadplegingen doen zonder een echt democratisch referendum
4. Godsdiensttolerantie
Verspreiding en invloed van verlichtingsidealen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maxinemadeliefvdb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,46. Je zit daarna nergens aan vast.
