Literatuur & Jurisprudentie
Burgerlijk recht II
Inhoudsopgave
WEEK 1.......................................................................................................................................................... 4
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN...............................................................................................................................4
1-25..................................................................................................................................................................4
55-61................................................................................................................................................................5
RECHTSHANDELING EN OVEREENKOMST.........................................................................................................................6
1-21..................................................................................................................................................................6
22-42................................................................................................................................................................8
52-76..............................................................................................................................................................10
81-118............................................................................................................................................................12
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................17
Misverstand (NJ 1977/241)...........................................................................................................................17
Kribbebijter (NJ 1977/521)............................................................................................................................17
Globe/Provincie Groningen (NJ 1998/704)...................................................................................................17
ING/Bera (NJ 2010/115)................................................................................................................................18
Aventura (RvdW 2017/260)..........................................................................................................................18
KENNISCLIPS...........................................................................................................................................................18
WEEK 2........................................................................................................................................................ 19
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN.............................................................................................................................19
26-33..............................................................................................................................................................19
RECHTSHANDELING EN OVEREENKOMST.......................................................................................................................20
159-176..........................................................................................................................................................20
189a...............................................................................................................................................................23
260-297..........................................................................................................................................................23
VERBINTENISSEN UIT DE WET EN SCHADEVERGOEDING...................................................................................................28
164-166..........................................................................................................................................................28
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................29
DSM/Fox (NJ 2005/493)................................................................................................................................29
KENNISCLIPS...........................................................................................................................................................29
WEEK 3........................................................................................................................................................ 30
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN.............................................................................................................................30
62-73..............................................................................................................................................................30
RECHTSHANDELING EN OVEREENKOMST......................................................................................................................31
46-48..............................................................................................................................................................31
80b.................................................................................................................................................................31
125-157..........................................................................................................................................................32
196-225..........................................................................................................................................................35
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................39
Esmilo-Mediq Apotheken Beheer..................................................................................................................39
WEEK 4........................................................................................................................................................ 40
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN.............................................................................................................................40
216-220..........................................................................................................................................................40
RECHTSHANDELING EN OVEREENKOMST.......................................................................................................................41
226-258..........................................................................................................................................................41
, 276-283a.......................................................................................................................................................48
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................48
NJ 1998/6 (Assoud/Nationale Sporttotalisator)............................................................................................48
NJ 2000/207 (Geurtzen/Kampstaal).............................................................................................................49
NJ 2007, 343 (Fisser/Tycho)...........................................................................................................................49
NJ 2014/274 (Heesakkers/Voets)..................................................................................................................49
HR 8 september 2017, ECLI:NL:HR:2017:2275..............................................................................................49
HR 27 april 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ6638 (Intrahof/Bart Smit).................................................................49
HR 11 februari 2011, ECLI:NL:HR:2011:BO7108 (First Data/Attingo)...........................................................50
WEEK 5........................................................................................................................................................ 51
RECHTSHANDELING EN OVEREENKOMST.......................................................................................................................51
80c.................................................................................................................................................................51
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN.............................................................................................................................51
128-136..........................................................................................................................................................51
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................54
HR 5 januari 2001, ECLI:NL:HR:2001:AA9311, NJ 2001/79 (Multi Vastgoed/Nethou).................................54
HR 22 oktober 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO9494, NJ 2006/597 (Endlich Bouwmachines).............................55
WEEK 6........................................................................................................................................................ 56
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN.............................................................................................................................56
213.................................................................................................................................................................56
300-314..........................................................................................................................................................57
317-329..........................................................................................................................................................60
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................63
HR 28 april 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA5635, NJ 2000/430 (Van Hese/Koninklijke Schelde)........................63
HR 26 november 2004, ECLI:NL:HR:2004:AR3138, NJ 2006/228 (De Jong/Optimodal)...............................63
HR 8 februari 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY4600, NJ 2014/497 (Van de Steeg/Rabobank).............................63
HR 12 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3593, NJ 2017/163 (Far Trading Edco Eindhoven II)....................64
HR 24 maart 2017, ECLI:NL:HR:2017:494, NJ 2017/313 (Heijnen/Maersk)..................................................64
WEEK 7........................................................................................................................................................ 65
VERBINTENISSEN UIT DE WET EN SCHADEVERGOEDING...................................................................................................65
2-80................................................................................................................................................................65
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................73
HR 5 november 1965, ECLI:NL:HR:1965:AB7079, NJ 1966/136 (Kelderluik).................................................73
HR 6 april 1979, ECLI:NL:HR:1979:AH8595, NJ 1980/34 (Kleuterschool Babbel)..........................................73
HR 12 mei 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA5784, NJ 2001/300 (Wendy & Monique)...........................................73
WEEK 8........................................................................................................................................................ 75
RECHTSHANDELING EN OVEREENKOMST......................................................................................................................75
77-80a............................................................................................................................................................75
191-195..........................................................................................................................................................76
207.................................................................................................................................................................78
298-318..........................................................................................................................................................78
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................83
HR 17 november 1967, ECLI:NL:HR:1967:AC4789, NJ 1968/42 (Pos/Van den Bosch)..................................83
HR 18 juni 1982, ECLI:NL:HR:1982:AG4405, NJ 1983/723 (Plas/Valburg)....................................................83
HR 17 mei 1985, ECLI:NL:HR:1985:AG5024, NJ 1986/760 (Curacao/Boyé)..................................................83
HR 21 januari 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA4429, NJ 2000/553 (ODS B.V./Curacao Post Services N.V.).........84
HR 24 september 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO9069, NJ 2008/587 (Vleesmeesters Versman/Alog BV).........84
HR 12 augustus 2005, ECLI:NL:HR:2005:AT7337, NJ 2005/467 (CBB/JPO)...................................................84
WEEK 9........................................................................................................................................................ 86
VERBINTENISSEN UIT DE WET EN SCHADEVERGOEDING...................................................................................................86
81-112............................................................................................................................................................86
123-132..........................................................................................................................................................91
, 134-162..........................................................................................................................................................91
JURISPRUDENTIE......................................................................................................................................................98
HR 24 december 1993, ECLI:NL:HR:1993:ZC1196, NJ 1995/236 (Anja Kellenaers).......................................98
HR 9 november 2007, ECLI:NL:HR:2007:BA7557, NJ 2007/658 (Groot Kievitsdal).......................................99
HR 8 oktober 2010, ECLI:NL:HR:2010:MB6095, NJ 2011/465(Hangmat).....................................................99
HR 17 december 2010, ECLI:NL:HR:2010:BN6236, NJ 2012/155 (Wilnisser dijkdoorbraak)......................100
HR 1 april 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP:1475, NJ 2011/405 (Loretta)...........................................................100
HR 29 januari 2016, ECLI:NL:HR:2016:162, NJ 2016/173 (Paard Imagine)................................................100
WEEK 10.................................................................................................................................................... 102
VERBINTENISSENRECHT ALGEMEEN...........................................................................................................................102
35-49............................................................................................................................................................102
VERBINTENISSEN UIT DE WET EN SCHADEVERGOEDING.................................................................................................103
195-264.......................................................................................................................................................103
R.L.M. COX, 'PROPORTIONELE AANSPRAKELIJKHEID VERSUS KANSVERLIES'- TUSSEN DOGMATIEK EN PRAKTIJK', NTBR 2016/40,
PARAGRAAF 4.......................................................................................................................................................119
JURISPRUDENTIE....................................................................................................................................................119
HR 9 oktober 1992, ECLI:NL:HR:1992: ZC0706, NJ 1994/535 (Des-dochters).............................................119
HR 28 mei 1999, ECLI:NL:HR:1999:ZC2912, NJ 1999/564 (Johanna Kruidhof)...........................................120
HR 22 februari 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD5356, NJ 2002/240 (Kindertaxi)...............................................120
HR 31 maart 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU6092, NJ 2011/250 (Nefalit/Karamus)........................................121
HR 24 december 2010, ECLI:NL:HR:2010:BO1799, NJ 2011/251 (Fortis/Bourgonje).................................121
HR 14 december 2012, ECLI:NL:HR:2012:BX8349, NJ 2013/236 (Nationale Nederlanden/Moeder en zoon)
.....................................................................................................................................................................122
WEEK 11.................................................................................................................................................... 123
VERBINTENISSEN UIT DE WET EN SCHADEVERGOEDING.................................................................................................123
167c.............................................................................................................................................................123
225...............................................................................................................................................................123
269-328.......................................................................................................................................................124
JURISPRUDENTIE....................................................................................................................................................131
HR 10 juli 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI3402, NJ 2011/43 (Vos/TSN)..............................................................131
HR 8 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1483, NJ 2017/262 (Tennet c.s./ABB c.s.)...............................................131
HOOFDSTUK 8 HUWELIJKSVERMOGENSRECHT........................................................................................... 133
HOOFDSTUK 18 ERFRECHT......................................................................................................................... 138
,Week 1
Verbintenissenrecht algemeen
1-25
Het verbintenissenrecht maakt samen met het goederenrecht deel uit van het
vermogensrecht. Het verbintenissenrecht houdt zich bezig met tweerelatie; het recht geldt
tussen bepaalde personen die partij zijn.
Het begrip verbintenis is lastig uit te leggen. Eenstemmigheid bestaat erover dat het begrip
een rechtsverhouding tussen twee partijen aanduidt, krachtens welke een der partijen, de
schuldenaar of debiteur, een op het terrein van het vermogen liggende prestatie
verschuldigd is aan de andere partij, de schuldeiser of crediteur, die deze van haar te
vorderen heeft. De verbintenis heeft dus een actieve en een passieve kant.
De prestatie die krachtens een verbintenis verschuldigd is, moet van vermogensrechtelijke
aard zijn. Het voorwerp van de verbintenis is een prestatie die kan bestaan in een geven, in
een doen of in het niet-doen.
Het feit dat een verbintenis vermogensrechtelijk van aard moet zijn, maakt niet dat het op
geld waardeerbaar moet zijn.
Kenmerk van de verbintenis is, dat de nakoming daarvan in rechte kan worden
afgedwongen. De verbintenis geeft niet alleen een vorderingsrecht, maar ook een daaraan
verbonden rechtsvordering. De afdwingbaarheid is een normale eigenschap van de
verbintenis. Een verbintenis waarvan niet in rechte de nakoming kan worden gevorderd, is
een verbintenis met een gebrek, een onvolmaakte verbintenis; zoals bijvoorbeeld een
natuurlijke verbintenis.
Natuurlijke verbintenissen hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat zij niet in rechte
afdwingbaar zijn (art. 6:3), maar dat de vrijwillige nakoming daarvan door de schuldenaar
niet zonder rechtsgrond geschiedt en dus niet als onverschuldigde betaling in de zin van art.
6:203 kan worden aangemerkt.
De natuurlijke verbintenissen zijn onder te verdelen in drie verschillen groepen:
1. Gevallen waarin vanaf het ontstaan van het recht de rechtsverhouding (actie)
daaraan door de wet of rechtshandeling is onthouden.
a. Deze vorm is uiterst zeldzaam. Hiertoe behoren ook de vorderingsrechten die
krachtens afspraak niet geldend zullen worden gemaakt (gentlemen’s
agreement en convenanten).
2. Gevallen waarin de rechtsvordering (de actie) aanvankelijk wel bestond, maar zij later
aan het vorderingsrecht is komen te ontvallen.
a. Vorderingsrechten die verjaard zijn;
b. Faillissementsakkoord.
3. Gevallen waarin de verplichting van zedelijke aard is
a. Het gaat om dringende morele verplichtingen.
,In de omschrijving van het begrip ‘verbintenis’ moet men de afdwingbaarheid daarvan als
normaal kenmerk beschouwen, daarbij bedenkend dat er ook natuurlijke verbintenissen zijn
waaraan die afdwingbaarheid is onthouden.
Wie een natuurlijke verbintenis nakomt, betaalt een niet in rechte opvorderbare schuld aan
een ander; wie krachtens schenking betaalt, betaalt een schuld uit een in rechte opeisbare
verbintenis uit een overeenkomst van schenking. De voldoening van een natuurlijke
verbintenis is een betaling van een schuld, en geen schenking.
Een rechtshandeling die nietig is, of vernietigd wordt, blijft niet voortbestaan als bron van
natuurlijke verbintenissen. De debiteur kan alsnog wel nakomen, maar dat is dan
onverschuldigd.
De natuurlijke verbintenis levert wel een titel op voor overdracht van een goed.
Art. 6:5 regelt de omzetting van een natuurlijke verbintenis in een gewone verbintenis die
rechtens afdwingbaar is. Voor die omzetting is een overeenkomst tussen de schuldeiser en
de schuldenaar vereist. De omzettingsovereenkomst is een rechtshandeling waarmee wordt
beoogd een natuurlijke verbintenis om te zetten in een gewone, afdwingbare verbintenis.
Het recht ken nog slechts één bron van verbintenissen: de wet. Art. 6:1 bepaalt dan ook dat
verbintenissen slechts kunnen ontstaan, indien dit uit de wet voortvloeit. De overeenkomst
is daardoor als bron voor een verbintenis ondergeschikt aan de wet.
De wet verwijst herhaaldelijk naar de billijkheid of naar de redelijkheid en billijkheid als norm
voor bestaan of omvang van de verbintenissen. In het verbintenissenrecht worden in
beginsel alle verbintenissen erkend die door de wet zijn toegelaten. De wet gaat uit van de
vrijheid van partijen om overeenkomsten te sluiten met de inhoud die zij wenselijk achten.
Hoofdregel van het overeenkomstenrecht is dan ook dat overeenkomsten partijen
verbinden en de rechtsgevolgen hebben die partijen zijn overeengekomen (art. 6:248).
Art. 6:1 bepaalt dat verbintenissen slechts kunnen ontstaan, indien dit uit de wet voortvloeit,
en niet dat zij slechts kunnen ontstaan, indien de wet dit uitdrukkelijk bepaalt. Deze ruime
opvatting ligt ten grondslag aan de ruimte die de rechtspraktijk heeft.
55-61
De inhoud van verbintenissen zijn te onderscheiden in verbintenissen om te geven, te doen
en niet te doen. De verbintenissen om te doen worden veelal onderscheiden in inspannings-
en resultaatsverbintenissen. Deze onderscheiding is voornamelijk van belang om te bepalen
of de verbintenis is nagekomen of niet.
Voor aansprakelijkheid voor een niet-nakoming is vereist dat de tekortkoming aan de
schuldenaar kan worden toegerekend. Garantieverbintenissen zijn verbintenissen waar de
schuldenaar absoluut instaat voor het resultaat.
, Alternatieve verbintenissen of keuzeverbintenissen zijn verbintenissen waarvan de inhoud
van de prestatie niet onmiddellijk vaststaat, omdat de partij die het keuzerecht heeft eerst
nog moet kiezen welke van de alternatieve prestaties moet worden verricht. Het keuzerecht
hoeft niet uitdrukkelijk te zijn bedongen, maar kan voortvloeien uit de verbintenis. Het is dan
een kwestie van uitleg.
Bij een keuzerecht geldt de hoofdregel dat er ook gekozen mag worden voor een
onmogelijke prestatie. Daarop geldt alleen de uitzondering dat als het keuzerecht bij de
schuldenaar ligt, deze niet voor de onmogelijke prestatie mag kiezen, tenzij de
onmogelijkheid een gevolg is van een aan de schuldeiser toe te rekenen oorzaak (art. 6:20 lid
2).
De facultatieve verbintenis is, net als een alternatieve verbintenis, een verbintenis met een
keuzerecht voor een van beide partijen of voor een aangewezen derde. Anders dan de
alternatieve verbintenis staat bij de facultatieve verbintenis van meet af aan vast tot welke
prestatie de schuldenaar verplicht is. Bij een alternatieve verbintenis staat de inhoud van de
verbintenis niet vast zolang niet is gekozen tussen de alternatief verschuldigde prestaties.
Bij generieke verbintenissen is de prestatie alleen naar soort bepaald. De schuldenaar komt
zijn verbintenis na door zaken van de aangeduide soort te leveren. Bij de specifieke
verbintenis is de prestatie zodanig geïndividualiseerd dat de schuldenaar alleen door deze
ene specieszaak te leveren aan de verbintenis kan voldoen. Het onderscheid tussen
generieke en specifieke verbintenissen heeft een groot deel van zijn belang verloren door de
regeling van de koop in Boek 7. De bijzondere regeling voor de levering van specieszaken
met een verborgen gebrek is bij de invoering van het huidige kooprecht vervallen en de
verkoper is uit wanprestatie aansprakelijk als de geleverde zaak niet de eigenschappen bezit
die de koper o.g.v. de overeenkomst mocht verwachten (Art. 7:17).
Rechtshandeling en overeenkomst
1-21
Art. 3:33: een rechtshandeling vereist een op rechtsgevolg gerichte wil, die zich door een
verklaring heeft geopenbaard. De wilsverklaring wordt als vereiste gesteld. Het kenmerk van
een rechtshandeling is dat zij op een rechtsgevolg gericht is.
Rechtshandeling onderscheidt zich van gewone handelingen doordat zij op een rechtsgevolg
gericht is. Een onrechtmatige daad is voor het recht een relevante handeling, en roept ook
een rechtsgevolg in het leven (er ontstaat een verbintenis tot schadevergoeding), maar
daarmee is zij nog geen rechtshandeling: het gedrag is hier op puur feitelijk gevolg gericht,
terwijl het recht er uit eigen beweging een verbintenis aan koppelt.
De rubriek rechtshandelingen wordt ontleed in meerzijdige en eenzijdige rechtshandelingen:
- Meerzijdige rechtshandeling is een rechtshandeling die door meer dan één persoon
wordt verricht. Bekend voorbeeld is de overeenkomst.
- Eenzijdige rechtshandeling is een rechtshandeling die door slechts één persoon
wordt verricht.
