Merkenrecht
Hoorcollege 1 (week 1) Inleiding, functies en onderscheidend vermogen
Jurisprudentie:
- HvJ 6 mei 2003, Libertel;
- HvJ 12 december 2002, Sieckmann;
- HvJ 24 juni 2004, Heidelberger Bachemie;
- HvJ 27 maart 2019, Hartwall;
- HvJ 12 september 2019, Darferdas.
Aantekeningen boek
Intellectuele eigendomsrechten
Bescherming van verschillende soorten voortbrengselen van de menselijke geest:
1. Octrooirecht;
o Technische uitvinding.
2. Kwekersrecht;
o Nieuw plantenras.
3. Tekeningen- en modellenrecht;
o Het uiterlijk van gebruiksproducten.
4. Merkenrecht;
o Logo’s.
5. Handelsnaamrecht;
o De naam van een onderneming.
6. Auteursrecht.
o Kunst of software.
Merkenrecht → middel waarmee een ondernemer zijn producten of diensten kan onderscheiden van die van anderen.
- Bescherming van merken voorkomt dat de consumenten in verwarring raakt over de herkomst van de
producten of diensten.
IE-rechten kent twee rechtvaardigingsgronden
- Billijkheidsrechtvaardigingsgrond
o Gewenst om de bedenker van een creatieve of innovatieve prestatie te belonen en te voorkomen dat
anderen zomaar van zijn prestatie kunnen profiteren.
- Economische rechtvaardigingsgrond
o Door de bedenker te belonen wordt het bedenken van dit soort voortbrengselen gestimuleerd. Dit
heeft vervolgens weer een positief effect op de economie.
Immateriële creaties
In tegenstelling tot wat de term ‘eigendom’ doet vermoeden, gaat het bij deze exclusieve rechten niet om stoffelijke
zaken, maar om immateriële creaties.
- Het gaat om geestelijke scheppingen, die zijn geuit in een concrete, voor andere waarneembare vorm, zoals
een boek, een mondelinge voordracht of een meubelstuk.
- De rechten zijn wel vergelijkbaar met eigendomsrechten op een stoffelijke zaak. Behalve het
handelsnaamrecht geven zij een absoluut, meest omvattend, exclusief recht tot het genot van en vrije
beschikking over het goed.
Intellectuele eigendomsrecht en het privaatrechtelijke mededingingsrecht
IE-rechten zijn onderdeel van het privaatrechtelijke mededingingsrecht.
Uitgangspunt mededingingsrecht → vrijheid van mededinging.
- Dit betekent dat het in beginsel is toegestaan een ander te imiteren en zelfs nadeel toe te brengen als men
hierdoor zelf voordeel kan behalen.
- IE-rechten beperkt deze vrijheid door monopolies te verlenen.
1
,Tekens
Ook niet zichtbare tekens, zoals klanken of geuren, zijn tekens. Mits, vatbaar voor grafische voorstelling (HvJ
Sieckmann, r.o. 45).
Grafische weergave - art. 2.1 BVIE
- Het teken moet grafisch kunnen weergegeven. Bij voorkeur door middel van figuren, lijnen of lettertekens
(HvJ Sieckmann, r.o. 46).
- Eis van grafisch weergave is vervallen, staat niet meer in art. 2.1 BVIE. Je mag dus ook andere manieren
aanvoeren (art. 2.1 sub b BVIE). Ondanks grafische weergave niet meer is vereist moet alsnog wel duidelijk
worden wat het is. Feitelijk dus niets veranderd.
Merken die bestaan uit woorden, logo of combinatie
Voor merken die bestaan uit een woord, een logo of een combinatie van beide vormen zijn deze eisen geen probleem.
- Een vorm kan als merk worden geregistreerd d.m.v. een duidelijke afbeelding met daarin een weergave van de
vorm, voorzien van de vermelding dat het een vormmerk betreft.
Kleuren
- De registratie van een enkele kleur als merk (zonder contouren) → HvJ Libertel, r.o. dictum, voor grafische
weergave van een kleur is de internationaal erkende kleurcode vereist.
- Registratie van een kleurencombinatie → HvJ Heidelberg Bauchemie, r.o. dictum: aanvullende eis van een
systematisch schikking die de betrokken kleuren op van tevoren bepaalde en duurzame wijze met elkaar in
verbinding brengt.
Klanken
- Vroeger door een notenbalk, doordat grafische weergave niet meer hoeft kan ook een muziekbestand.
Geur?
- Geur kan niet, want is niet vast te leggen.
Inburgering → teken dat eerst geen OV had, krijgt toch een herkenningsfunctie door langdurig en/of intensief
gebruik, bijv. door reclamecampagnes.
- Vb. BESLIST.
Uitburgering → omgekeerde kan zich ook voordoen; teken dat voorheen als merk werd gezien, kan in de loop van de
tijd zijn herkenningsfunctie verliezen. Het merk verliest zijn OV.
- Vb. van woorden die ooit een merkfunctie hadden, maar nu dienen als soortnamen zijn: aspirine, asfalt,
claxon en vaseline.
Aantekeningen college
Mededingingsrecht
- Publiekrechtelijk
o Mededingingswet
o Prijzenwet
o Warenwet
- Privaatrechtelijk
o Valt merkenrecht onder.
o Tijdelijke beperking van de concurrentie.
o Inbreuken op vrij verkeer van goederen kunnen gerechtvaardigd zijn wanneer het de bescherming van
IE-rechten betreft (art. 36 VWEU).
Verschil merkenrecht en merkrecht
Merkenrecht → hele stelsel aan regelgeving (alle wetten, verdragen etc.)
Merkrecht → het monopolie dat je krijgt. Recht om op te treden.
Handelsnaam art. 1 Hnw
- Nationale (Nederlandse) wetgeving
- Naam/namen (dus geen andere tekens, maar: HR LR Adovcanten, r.o. 4.1.4: logo kan meewegen in
beoordeling verwarring).
o Onderneming kan meerdere handelsnamen voeren, maar één moet sowieso worden ingeschreven.
- Firmavrijheid
2
, o Handelsnaamrecht is eigenlijk geen recht noch een monopolie, betreft firmavrijheid. Houdt in dat je
iedere handelsnaam mag kiezen, tenzij je stuit op een van de verboden. Je mag bijv. geen naam kiezen
die verwarring wekt met een andere handelsnaam.
o Geen OV nodig (voor beschermingsomvang wel relevant)
o Geen recht maar verboden (art. 5 e.v. Hnw).
- Declaratief stelsel
o Inschrijving KvK niet bepalend, gaat erom dat je de naam bent gaan gebruiken.
Merk handelsnaam
Handelsnaam → duidt onderneming aan.
Merk → duidt waren en diensten aan.
- Zegt dat je een bril van Gucci hebt en niet van Prada. Ook al zien die brillen er hetzelfde uit.
- Herkomstfunctie/garantie/kwaliteitsfunctie. Garandeert dat procedure herkomstig is van bepaalde fabrikant.
Merkenrecht kun je eeuwig verlengen.
Komt omdat verwarring en misleiding nooit mag.
Benelux-verdrag
Als je merk aanvraagt is het meteen voor de hele Benelux.
Vragen van uitleg dan voorkomen dat die drie landen regelgeving op verschillende manier uitleggen, daarom één
instantie → Benelux-gerechtshof.
Richtlijn → voor heel EU.
Gericht aan lidstaten.
Opdracht om recht voor hun land zoveel mogelijk aan te passen aan die richtlijn, zodat allemaal geharmoniseerd
wordt. Voor uitleg → HvJ.
Bijna alles is (procesrechtelijke) geharmoniseerd in BVIE.
Welke regelgeving toepassen, Benelux of richtlijn?
Benelux merk? BVIE toepassen.
Echter, Richtlijn is niet aan burgers gericht, maar aan lidstaten. Slechts opdracht om te implementeren.
Voor ieder nationaal merk of dat nou een Frans merk, Nederlands merk is moet je in nationale wetgeving kijken, bij
ons is dat BVIE.
Wat doet de Uniemerkenverordening?
Als je merk registreert op basis van BVIE → binnen Benelux.
Als je merk registreert op basis van verordening → binnen hele EU.
- Merk dat in alle landen toepasbaar is.
HvJ EU rol van hoger beroepsrechter.
- Oordeelt over: Uniemerken, EU merken.
Waarom niet meteen binnen hele EU registreren?
- Is duurder
o In de praktijk boven 5 interessante landen wordt EU-merk aantrekkelijk.
- Sommige merken worden niet overal gebruikt.
o Moet ook worden onderzocht, kans is groter op bezwaren in al die andere landen.
Collectief en certificeringsmerken per 1 maart 2019
- Collectieve merk is veranderd sinds 1 maart 2019.
o Het oude collectieve merk had kenmerken van zowel het certificeringsmerk als het nieuwe collectieve
merk van na 1 maart 2019.
o Oude collectieve merk → Merk die bepaalde gemeenschappelijke productkenmerken en/of diensten
onderscheidt.
▪ Denk aan kwaliteitscriteria, herkomst of productiemethodes.
o Oude collectieve merken wordt na 1 maart 2019 → certificeringsmerken.
- Certificeringsmerk → merken die aangever dat de houder garandeert dat de producten of diensten aan
bepaalde kenmerken voldoen.
o Bijv. omdat ze op een bepaalde manier zijn geproduceerd of aan specifieke kwaliteitseisen voldoen.
3
, - Nieuwe collectieve merk → merk dat wordt gevoerd door leden van een verenging, die houder is van het
collectieve merk. Merk dient om aan te duiden dat de producten/diensten afkomstig zijn van de leden van de
vereniging.
o Denk aan een groep landbouwers uit een bepaalde streek.
Certificeringsmerk Collectief merk
Dient om aan te geven dat de producten/diensten aan Dient om aan te geven dat de producten afkomstig zijn
bepaalde eisen voldoen. van een bedrijf dat aangesloten is bij een bepaalde
organisatie.
Houder mag producten/diensten niet zelf op de markt Houder moet een vereniging of een publiekrechtelijke rp
brengen. zijn.
Kan geen geografisch herkomst garanderen. Kan een geografische herkomstaanduider zijn.
Onderscheid de kenmerken. Onderscheid het collectief.
OV - Waarom zien we de drie strepen van Adidas wel als merk?
i. Herkenbaar
ii. Individualiteit
o Individualiteit → dat het merk leidt naar één herkomst.
o Random strepen op T-shirt staan niet los van het product, betreft versiering. Tekens van Adidas staan
los van product, wordt niet meer gezien als versiering.
Voorbeelden:
Blok kaas
- Kleur geel onderdeel product, staat er niet los van. Dus geen OV.
- Teken ‘Rijpenaar’ niets meer kaas te maken, geen beschrijvend woord voor kaas.
Apple
- Apple niets met smartphone te maken. Heeft individualiteit, want staat los van het product. Geen versiering
o.i.d.
Mobiel met naam ‘smartphone’ erop
- Naam smartphone is beschrijvend.
- Overigens kan beschrijvend latere tijd worden ingeburgerd.
Let op!
Bedrijf moet ook soortnaam verzinnen, anders noem je het alleen bij de merknaam. Merknaam wordt dan soortnaam
van het product.
Onderscheidend vermogen
Een merk is een teken dat dient ter onderscheiden van de waren of diensten.
- Geschiktheid om te onderscheiden is voldoende (feitelijke vaststelling).
- Teken is geschikt als het (her)kenbaar is en individualiteit bezit (we ervaren het teken niet als onderdeel van
het product, maar als losstaan teken).
- Niet nodig is dat het publiek beseft dat een bepaald teken als merk bedoeld is, zolang het hier maar naar
handelt, bewust of onbewust.
- Niet ieder teken is geschikt om te onderscheiden:
o Een té ingewikkeld teken, zoals een lange tekst op een verpakking zal het publiek niet snel
waarnemen als herkenningsteken.
o Een té eenvoudig teken, zoals een enkele rechte lijn zal ook minder snel als herkenningsteken worden
onthouden.
o Wanneer het teken niet los staat van het product, maar een eigenschap hiervan is, geldt hetzelfde.
▪ De kleur geel zal niet als merk kunnen dienen voor kaas. Deze kleur staat niet los van het
product, maar is een eigenschap van het product. De naam MILNER staat wel los van het
product kaas en kan dus welk kaas onderscheiden van andere merken kaas.
▪ Vb. TULP is beschrijvend voor bloemen en heeft dus geen OV, maar TULP voor bijv. tafels
is wel een merk met OV.
4
